Paštunski jezik

Paštunski (puštunski, patanski, paštu, puštu, pašto; پښتو‎ [paʂto]), poznat i kao avganski,^[2][3] je iranski jezik koji se govori u Avganistanu i zapadnom Pakistanu^[4]. Paštunski jezik pripada grupi istočnoiranskih jezika^[5]. Ovaj jezik govori oko 38 do 42 miliona ljudi u svetu^[1]. Paštunski jezik je zvanični i nacionalni jezik Avganistana.

paštunski
پښتو paʂto
Države	Avganistan,  Pakistan (neke provincije)
Broj govornika	oko 38 do 42 miliona[1]
Jezična porodica	indoevropski indoiranski iranski istočnoiranski paštunski
Pismo	arapsko pismo (paštunski alfabet)
Službeni status
Službeni	Avganistan
Regulator	Akademija nauka Avganistana
Jezični kodovi
ISO 639-1	ps
ISO 639-2	pus
ISO 639-3	pus

Dijalekti

Kao posledica planinskog terena na kome žive Paštuni, jezik ima mnoge akcente ili dijalekte. Dva glavna dijalekta su meki ili južni dijalekat i tvrdi ili severni dijalekat. Glavne razlike između dijalekata su varijacije u izgovoru sledećih 5 suglasnika:

jugozapadni
jugoistočni
centralni
severoistočni

Razlike između južnih i severnih dijalekata su uglavnom fonološke.

Rasprostranjenost

Paštunski jezik govori oko 27 miliona ljudi u Pakistanu (zapadne provincije Hajber-Pahtunva i Beludžistan) gde ga govori oko 20 % stanovništva^[6] i još 11 miliona ljudi u Avganistanu, što čini oko 35% stanovništva Avganistana^[7]. Pored Pakistana i Avganistana, značajan broj govornika ovog jezika postoji i u Iranu.

Zvanični status

Paštunski je nacionalni i zvanični jezik Avganistana. Ovaj jezik koristi avganistanska administracija, obrazovne institucije, televizija i verske institucije.

Paštunski alfabet

Slova paštunskog alfabeta su:^[8][9]

^{ا ب پ ت ټ ث ج ځ چ څ ح خ د ډ ذ ر ړ ز ژ ږ س ش ښ ص ض ط ظ ع غ ف ق ک ګ ل م ن ڼ ه و ى ئ ي ې ۍ}

Slova karakteristična za paštunski

Sledeća slova su karakteristična samo za paštunski jezik:

^{ټ، ځ، څ، ډ، ړ، ږ، ښ، ګ، ڼ، ې ،ۍ}

Fonologija

Samoglasnici

	Prednji	Srednji	Zadnji
Zatvoreni
Srednji
Otvoreni

Pored ovih samoglasnika, postoje i diftonzi: .

Suglasnici

	Labijalni	Dentalni	Alveolarni	Retrofleksivni	Postalveolarno	Nepčani	Velarni	Uvularni	Glotalni
Nosni
Plozivni
Frikativni
Afrikativni
Aproksimantni
Vevni

se javljaju samo u stranim rečima.

Fond reči

Najveći broj reči potiče iz samog paštunskog jezika. Pozajmljenice su najčešće uzimane iz arapskog i persijskog jezika.