Paštunski (puštunski, patanski, paštu, puštu, pašto; پښتو [paʂto]), poznat i kao avganski,[3][4] je iranski jezik koji se govori u Avganistanu i zapadnom Pakistanu[5]. Paštunski jezik pripada grupi istočnoiranskih jezika[6]. Ovaj jezik govori oko 38 do 42 miliona ljudi u svetu[1]. Paštunski jezik je zvanični i nacionalni jezik Avganistana.
| paštunski | ||
|---|---|---|
| پښتو paʂto | ||
| Države |  Avganistan, Pakistan (neke provincije) | |
| Broj govornika | oko 38 do 42 miliona[1] | |
| Rang | 82. (severni), 92. (južni)[2] | |
| Porodica | indoevropski
| |
| Sistem pisanja | arapsko pismo (paštunski alfabet) | |
| Službeni status | ||
| Zvaničan | Avganistan | |
| Reguliše | Akademija nauka Avganistana | |
| Jezički kodovi | ||
| ISO 639-1 | ps | |
| ISO 639-2 | pus | |
| ISO 639-3 | pus | |
| Pažnja: Ova strana možda sadrži IPA fonetske simbole u unikodu. | ||
Dijalekti
Kao posledica planinskog terena na kome žive Paštuni, jezik ima mnoge akcente ili dijalekte. Dva glavna dijalekta su meki ili južni dijalekat i tvrdi ili severni dijalekat. Glavne razlike između dijalekata su varijacije u izgovoru sledećih 5 suglasnika:
| jugozapadni | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| jugoistočni | |||||
| centralni | |||||
| severoistočni |
Razlike između južnih i severnih dijalekata su uglavnom fonološke.
Rasprostranjenost
Paštunski jezik govori oko 27 miliona ljudi u Pakistanu (zapadne provincije Hajber-Pahtunva i Beludžistan) gde ga govori oko 20 % stanovništva[7] i još 11 miliona ljudi u Avganistanu, što čini oko 35% stanovništva Avganistana[8]. Pored Pakistana i Avganistana, značajan broj govornika ovog jezika postoji i u Iranu.
Zvanični status
Paštunski je nacionalni i zvanični jezik Avganistana. Ovaj jezik koristi avganistanska administracija, obrazovne institucije, televizija i verske institucije.
Paštunski alfabet
Slova paštunskog alfabeta su:[9][10]
ا ب پ ت ټ ث ج ځ چ څ ح خ د ډ ذ ر ړ ز ژ ږ س ش ښ ص ض ط ظ ع غ ف ق ک ګ ل م ن ڼ ه و ى ئ ي ې ۍ
Slova karakteristična za paštunski
Sledeća slova su karakteristična samo za paštunski jezik:
ټ، ځ، څ، ډ، ړ، ږ، ښ، ګ، ڼ، ې ،ۍ
Fonologija
Samoglasnici
| Prednji | Srednji | Zadnji | |
|---|---|---|---|
| Zatvoreni | |||
| Srednji | |||
| Otvoreni |
Pored ovih samoglasnika, postoje i diftonzi: .
Suglasnici
| Labijalni | Dentalni | Alveolarni | Retrofleksivni | Postalveolarno | Nepčani | Velarni | Uvularni | Glotalni | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nosni | |||||||||
| Plozivni | |||||||||
| Frikativni | |||||||||
| Afrikativni | |||||||||
| Aproksimantni | |||||||||
| Vevni | |||||||||
se javljaju samo u stranim rečima.
Fond reči
Najveći broj reči potiče iz samog paštunskog jezika. Pozajmljenice su najčešće uzimane iz arapskog i persijskog jezika.
Izvori
Vanjske veze
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
