Remove ads
Nitroglicerin je teška, bezbojna, masna, eksplozivna tečnost dobijena nitracijom glicerola. Od 1860. korišćen je kao aktivni sastojak u proizvodnji eksploziva, specifično dinamita, i kao takav korišćen je u rudarstvu. Takođe je od 1880. bio korišćen u vojsci kao aktivni sastojak, i želatinizator za nitrocelulozu u nekim solidnim raketnim gorivima, kao Kordit i Balistit. Nitroglicerin je takođe korišćen i u medicini[5] kao proširivač krvnih sudova za lečenje srčanih bolesti, kao što su angina i hronične srčane bolesti.[6]
| Nitroglicerin | |
|---|---|
 |
.png) |
| IUPAC ime | |
| Naziv po klasifikaciji | 2,3-bis(nitrooksi)propil nitrat |
| Drugi nazivi | 1,3-dinitrooksipropan-2-il nitrat |
| Identifikacija | |
| CAS registarski broj | 55-63-0  |
| PubChem[1][2] | 4510 |
| ChemSpider[3] | 4354 |
| UNII | G59M7S0WS3 |
| EINECS broj | |
| UN broj | UN 0143, UN 0144, UN 1204, UN 3064, UN 3319 |
| DrugBank | DB00727 |
| KEGG[4] | |
| MeSH | |
| ChEBI | 28787 |
| ATC code | C01,C05AE01 |
| Bajlštajn | 1802063 |
| Gmelin Referenca | 165859 |
| Jmol-3D slike | Slika 1 |
| Svojstva | |
| Molekulska formula | C3H5N3O9 |
| Molarna masa | 227.09 g mol−1 |
| Agregatno stanje | Čista žuta/bezbojna uljasta tečnost |
| Gustina | 1.6 g/cm³ na 15 °C |
| Tačka topljenja |
13.2 °C, 286 K, 56 °F |
| Tačka ključanja |
Razlaže se 50-60 °C |
| Podaci o eksplozivu | |
| Osetljivost na šok | visok |
| Osetljivost na trenje | visok |
| Eksplozivna brzina | 7700 m/s |
| RE faktor | 1.50 |
| Opasnost | |
| NFPA 704 |
 3
3
4
|
|
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |
| Infobox references | |
Nitroglicerin je tehnički naziv za ester glicerola i dušične kiseline. Dobiva se nitriranjem alkohola glicerola. Poznat je pod starim nazivom nitroglicerin, iako nije nitro-spoj.
Kemijska formula na 13 °C glasi: C3H5N3O9 ili C3H5(NO3)3, a na 16 °C: C3H5(ONO2)3. Gustoća mu je na 15 °C: 227,0872 g/mol i 1,599 g/cm3, a na 13.2 °C 1,1.
Gliceril-trinitrat je teška, slatkasta, uljasta i otrovna tekućina, u čistom stanju bezbojna, krutišta 13 °C. Ne smije se čuvati na temperaturi nižoj od 15 °C, pogotovo kristaliziranog, jer tada postaje vrlo osjetljiv. Zato se čuva na temperaturi od oko 20-25 °C, u tami.
Iako ga nije izumio, Alfred Nobel ga je iskoristio za proizvodnju dinamita, stabiliziravši ga miješanjem s infuzorijskom zemljom. Dinamit je u povijesti bio vrlo korišteni eksploziv, no zbog visoke osjetljivosti, istisnuli su ga moderniji i stabilniji eksplozivi.
Danas ponajviše služi kao lijek kod srčanih stanja (angina pectoris, itd.), te kao plastifikator kod nekih čvrstih goriva. Maksimalna temperatura izgaranja gliceril-trinitrata je oko 4650 °C, a brzina detonacije gotovo 8000 m/s. Spontani raspad, koji uključuje ispuštanje dušikovih oksida, odvija se iznad temperature od 50 °C.
Remove ads
Nitroglicerin je otkrio Askanio Sobrero 1846. radeći za T. Đ Peluz na torinskom univerzitetu. Najbolji proces proizvodnje razvio je Alfred Nobel šezdesetih godina 19. veka. Njegova firma izvozila je mešavinu nitroglicerina i baruta pod imenom Švedsko Eksplozivno Ulje, ali je bilo jako nestabilno. Rezultat te ekstremne nestabilnosti su brojne tragične katastrofe.[7]
Tečni nitroglicerin je bio široko zabranjen, i to je dovelo do razvitka dinamita, napravljenog mešanjem nitroglicerina sa inertnim upijajućim materijalima.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads