Luksor

Luksor الأقصر
Panorama grada iz zraka Panorama grada iz zraka

Koordinate: 25°41′N 32°39′E
Država	Egipat
Muhafaza	Luksor

Površina
- Ukupna	43.0 km²^[1]
Visina	89^[1]

Stanovništvo (2018.)
- Grad	250,704^[1]
- Gustoća	5,832 stan. / km²^[1]

Vremenska zona	UTC+2 (UTC)
Poštanski broj	85511^[1]
Pozivni broj	0952^[1]
Karta
Luksor Pozicija Luksora u Egiptu

Luksor je nastao za Antičkog Egipta kao dio Tebe.^[4]

Južni dio Tebe izrastao je oko veličanstvenog hrama posvećenog Amonu, kralju bogova, njegovoj ženi Mut i njihovom sinu Konsu. Hram je podignut po nalogu faraona s kraja Osamnaeste dinastije Amenhotepa III (vladao od 1390. pne. do 1353. pne.). Ta građevina je danas poznata kao - Luksorski hram, izgrađena je pored rijeke Nil paralelno sa obalom.^[3]

Promenadom sfingi bio je povezan sa velikim Amonovim hramom u Karnaku.

Mali paviljon je sve što je ostalo od tog hrama podignutog na mjestu na kom je vjerojatno već postojao hram podignut još na početku Osamnaeste dinastije, ako ne i prije. Amenhotepov hram dovršili su faraoni; Tutankhamon (vladao 1333. pne.-1323. pne.) i Horemheb (1319. pne.-1292. pne.).^[3]

Faraon Ramzes II (1279. pne.-1213. pne.) dogradio je još jedno dvorište, pilon i obelisk, čak su manje nadogradnje obavljene za vladavine Ptolemeida. Kasnije je njegova hipostilna dvorana pretvorena u kršćansku crkvu, a ostaci druge koptske crkve mogu se vidjeti zapadno od nje.^[3]

Orginalni dio Luksorskog hrama sastojao se od velikog peristilnog dvorišta i kompleksa dvorana i manjih prostorija. U jednoj od dvorana je granitni žrtvenik Aleksandra Velikoga. Veliko peristilno dvorište je sa tri strane okruženo dvostrukim nizom gracioznih stupova sa kapitelima u obliku papirusovog pupoljka. Izgleda da je plan bio da ulaz u kompleks bude na sjeveru, sa bočnim kulama, ali je projekt izmijenjen, pa je umjesto toga, dodana je najimpresivnija karakteristika hrama, veličanstvena kolonada od 14 stup]]ova, visokih 16 metara. I ta kolonada sa papirusovim kapitelima, možda je bila namijenjena centralnom brodu hipostilne dvorane sličnoj onoj u Karnaku, ali bočni brodovi nisu podignuti, umjesto njih sa obje strane izgrađeni su zidovi. Ramzes II dodao je vanjsko dvorište, i ukrasio ga monumentalnim skulpturama samog sebe, između stupova dvostruke kolonade i uzvišenog pilona na kojem su reljefi sa scenama iz festivalskih proslava i njegovih sirijskih vojnih kampanja. Ispred pilon nalazile su se kolosalne skulpture faraona (od kojih su neke stoje i danas) i par obeliska, od kojih je preostao samo jedan, drugi je maknut 1831. i prebačen u Pariz u kom i danas krasi Place de la Concorde.^[3]

Kad je Teba izgubila političku važnost - Luksor je postao stambeni dio grada, zbijen oko ramzesovog pilona. Za rimskih vremena u hramu je sjedište imala Rimska legija, a za ranokršćanskih vremena pored hrama i u ramzesovom dvorištu podignute su koptske crkve.^[3]

Za vladavine Fāṭimida (909.–1171) nad temeljima crkve sagrađena je džamija, posvećena šeiku Jusufu Hadžadžu, lokalnom svecu za kog se smatra da je u Luksor uveo islam. Njegov praznik slavi se procesijom sa brodovima koja jako nalikuje Drevnoj egipatskoj procesiji za Festivala Opet. Taj festival se slavio devetnaestog dana u drugom mjesecu, kad je po tradiciji Amon dolazio iz Karnaka u svojoj faraonskoj barži kako bi posjetio svoj drugi hram u Luksoru, praćen procesijom svečano odjevenih Tebanaca. Reljefi na zid]]ovima velike kolonade prikazuju pripreme za procesiju svetih barži tokom Festivala Opet.^[3]

Egipatska organizacija za starine je 1988. iskopala brojne skulpture iz Osamnaeste dinastije u Amenhotepovom dvoru.^[3]

Početkom 21. vijek započeo je projekt iskapanja na Promenadi sfingi između Luksorskog hrama i velikog Amonova hrama u Karnaku.

Današnji Luksor je grad koji se raširio sjeverno, južno i istočno od Luksorskog hrama. On je i grad brojnih džamija i crkava, jer su dobar dio njegovih stanovnika koptski kršćani.^[3] Od 1975. ima arheološki muzej, a od 1997. i muzej mumifikacije.^[4] Krajem 20. vijeka izgrađeni su brojni turistički objekti.^[3]

Geografija