Lezbejski, gej, biseksualni i transrodni (LGBT) pokreti su društveni pokreti koji se zalažu za prava i interese LGBT osoba u društvu. Iako ne postoji glavna ili sveobuhvatna centralna organizacija koja predstavlja sve LGBT osobe i njihove interese, brojne organizacije za prava LGBT osoba su aktivne širom sveta. Prva organizacija koja je promovisala prava LGBT osoba bila je Naučno-humanitarni komitet, osnovan 1897. godine u Berlinu.[1]
Često istican cilj ovih pokreta je jednakost prava za LGBT osobe, često se fokusirajući na konkretne ciljeve kao što su ukidanje kriminalizacije homoseksualnosti ili pravo na usvajanje istospolnim parovima i za istopolne brakove. Drugi su se fokusirali na izgradnju LGBT zajednica ili radili na oslobađanju šireg društva od bifobije, homofobije i transfobije. LGBT pokreti koji su danas organizovani obuhvataju širok spektar političkog aktivizma i kulturnih aktivnosti, uključujući lobiranje, ulične marševe, društvene grupe, medije, umetnost i istraživanje.
Sociologinja Mary Bernstein piše: "Za lezbejski i gej pokret, kulturni ciljevi uključuju (ali nisu ograničeni na) izazivanje dominantnih konstrukcija muškosti i ženstvenosti, homofobije i primat rodnog heteroseksualnog nuklearnog porodičnog modela (heteronormativnost). Politički ciljevi uključuju promenu zakona i politika kako bi se stekla nova prava, beneficije i zaštita od štete."[2] Bernstein ističe da aktivisti zahtevaju ostavrivanje zahteva za oba tipa ciljeva u civilnoj i političkoj sferi.
Kao i u drugim društvenim pokretima, postoje i konflikti unutar i između LGBT pokreta, posebno u vezi sa strategijama za promene i debatama o tome ko tačno predstavlja pokret, što se odnosi i na strategije obrazovanja.[3] Postoji rasprava o tome koliko lezbejke, gejevi, biseksualci, transrodne osobe, interspolne osobe i drugi dele zajedničke interese i potrebu da sarađuju. Vođe lezbejskog i gej pokreta iz 1970-ih, 80-ih i 90-ih često su pokušavale da sakriju stereotipno muževne lezbejke, ženstvene gejeve, transrodne osobe i biseksualce od javnosti, stvarajući time unutrašnje podele unutar same LGBT zajednica.[4] Rof i Waling (2016) dokumentovali su da LGBT osobe doživljavaju mikroagresije, vršnjačko nasilje i antisocijalno ponašanje od drugih osoba unutar LGBT zajednice. To je zbog netačnih predstava i sukobljenih stavova o tome šta znači "LGBT" identitet. Na primjer, transrodne osobe su otkrile da drugi članovi zajednice nisu razumeli njihove individualne specifične potrebe već su umesto toga pravili neosveštene pretpostavke, što može izazvati rizike po zdravlje.[5] Takođe, biseksualne osobe su otkrile da lezbejke ili gejevi nisu razumeli ili cenili biseksualnu seksualnost. Očigledno je da, iako bi većina ovih ljudi rekla da zastupaju iste vrednosti kao većina zajednice, i dalje postoje nesuglasice čak i unutar LGBT zajednice.[6]
LGBT pokreti često su prihvatili vrstu identitetske politike koja vidi gej, biseksualne i transrodne osobe kao fiksnu klasu ljudi; manjinsku grupu ili grupe, i ovo je vrlo često među LGBT zajednicama.[7] Oni koji koriste ovaj pristup teže liberalnim političkim ciljevima slobode i jednakih šansi, i ciljaju da se pridruže političkom mejnstrimu, na istom nivou kao i druge grupe u društvu.[8] Argumentujući da je seksualna orijentacija i rodni identitet prirođen i ne može se svesno promeniti, pokušaji da se gejevi, lezbejke i biseksualci promene u heteroseksualce ("terapija konverzije") generalno su odbačeni od strane LGBT zajednice. Takvi pokušaji često se zasnivaju na verskim verovanjima koja percipiraju homoseksualnost kao nemoralnu.
Međutim, drugi unutar LGBT pokreta kritikovali su identitetsku politiku kao ograničenu i problematičnu, elementi kvir pokreta tvrde da su kategorije gej i lezbejka restriktivne i pokušavaju dekonstruisati te kategorije, za koje se smatraju da "jačaju umesto da izazivaju kulturni sistem koji će uvek obeležavati neheteroseksualne osobe kao inferiorne."[9]
Nakon Francuske revolucije, anticlerikalno raspoloženje u katoličkim zemljama, zajedno sa liberalizirajućim efektom Napoleonkih zakona, omogućilo je ukidanje zakona o sodomiji. Međutim, u protestantskim zemljama, gde je crkva bila manje stroga, nije bilo opšte reakcije protiv zakona koji su bili verskog porekla. Kao rezultat toga, mnoge od tih zemalja su zadržale svoje zakone o sodomiji do kasnog 20. veka. Čak i danas neke zemlje i dalje zadržavaju ove zakone. Na primjer, 2008. godine slučaj na Visokom sudu Indije bio je presuđen primenom zakona starog 150 godina kojim se kažnjavalo sodomiju.[10]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
