Klara Cetkin, devojačko prezime Ajzner (nem. Clara Zetkin, Eißner; Viderau, 5. jul 1857 — Arhangelskoje, 20. jun 1933), bila je uticajna nemačka levičarska političarka i borkinja za ženska prava.[1]
| Clara Cetkin | |
|---|---|
 Spomenik Klari Cetkin u Drezdenu | |
| Rođenje | 5. jul 1857. Viderau, Kraljevina Saksonija (danas Nemačka) |
| Smrt | 20. 6. 1933. (dob: 75) Arhangelskoje, Ruska SFSR, SSSR |
| Zanimanje | političar |
| Politička partija | Socijaldemokratska stranka Nemačke (SPD), kasnije Spartakistička liga |
Do 1917. godine Cetkinova je bila aktivna u Socijaldemokratskoj stranci Nemačke (SPD)[2], a zatim je stupila u Nezavisnu socijaldemokratsku stranku Nemačke (USPD) i pripadala njenom krajnje levičarskom krilu, Spartakističkoj ligi, koja je kasnije postala KPD. Bila je narodna poslanica u Rajhstagu tokom Vajmarske Republike od 1920. do 1933. godine.[3]
Biografija
Školujući se za nastavnicu, Klara Cetkin se povezala sa ženskim i radničkim pokretom u Nemačkoj od 1874. godine. A 1878. godine je postala članica Socijalističke radničke stranke (Sozialistische Arbeiterpartei, SAP). Ova stranka je osnovana 1875. godine spajanjem dveju prethodnih stranaka: Opšte nemačke radničke asocijacije (ADAV), koju je osnovao Ferdinand Lasal i Socijaldemokratske radničke stranke (SDAP) Augusta Bebela i Vilhelma Libknehta. Godine 1890. njeno ime je promenjeno u današnje - Socijaldemokratska stranka Nemačke (SPD).[4][5][6]
Zbog zabrane socijalističkih aktivnosti koju je u Nemačkoj uveo Bizmark, 1878, Klara Cetkin je prešla u Cirih, 1882. godine, a zatim je otišla u izgnanstvo u Pariz. Tokom boravka u Parizu igrala je važnu ulogu u osnivanju Socijalističke internacionale. Uzela je prezime svog partnera, ruskog revolucionara Osipa Cetkina, sa kojim je imala dva sina. Kasnije se udala za umetnika, Georga Fridriha Cundela od 1899. do 1928.[7][8]
Klara Cetkin je u SPD-u sa Rozom Luksemburg, bliskom drugaricom i poverenicom bila jedna od glavnih ličnosti krajnje levičarskog krila stranke. U debati o revizionizmu na početku 20. veka sa Rozom Luksemburg, držeći se krajnje revolucionarne linije, napada reformističke teze Eduarda Bernštajna.
Klaru Cetkin je veoma interesovala ženska politika, uključujući borbu za ravnopravnost i demokratsko pravo glasa za žene, koje u njeno vreme nije postojalo. Razvila je socijaldemokratski ženski pokret u Nemačkoj. Od 1891. do 1917. godine pisala je za -ove ženske novine Die Gleichheit (Jednakost). Godine 1907. postaje liderka novoformirane „Ženske kancelarije“ u SPD-u. Organizovala je proslavu prvog „Međunarodnog dana žena”, 8. marta 1911. godine.[9][10][11]
Tokom Prvog svetskog rata, Klara Cetkin je sa Karlom Libknehtom, Rozom Luksemburg i drugim uticajnim političarima iz -a odbacila stranačku politiku Burgfrieden (primirje sa vladom, obećanje o uzdržavanju od svih štrajkova tokom rata). Uz druge antiratne aktivnosti, Cetkinova je organizovala međunarodnu žensku antiratnu konferenciju u Berlinu 1915. godine. Zbog antiratnih stavova bila je hapšena nekoliko puta tokom rata.[12][13]
Godine 1916, Klara Cetkin je bila jedna od saosnivačica Spartakističke lige i Nezavisne socijaldemokratske stranke Nemačke (USPD) koja se 1917. godine otcepila od svoje matične stranke, SPD-a, zbog neslaganja sa njenim proratnim stavovima. Januara 1919, nakon Nemačke revolucije novembra prethodne godine, osnovana je KPD kojoj Klara Cetkin pristupa. Bila je narodna poslanica od 1920. do 1933. godine u nemačkom parlamentu. Intervjuisala je Lenjina o „ženskom pitanju”, 1920. godine.[14]
Do 1924. godine, Klara Cetkin je bila članica centralne kancelarije KPD-a. Od 1927. do 1929. godine bila je članica partijskog centralnog komiteta. Takođe je bila članica izvršnog komiteta Kominterne od 1921. do 1933. godine. A 1925. godine je izabrana za predsednicu nemačke levičarske humanitarne organizacije Rote Hilfe (Crvena pomoć).[15] Avgusta 1932. godine, kao predsedavajuća Rajhstaga po starešinstvu, pozvala je narod da se bori protiv nacizma.[16]
Kada su Adolf Hitler i njegova Nacistička partija (Nacional-socijalistička nemačka radnička partija) preuzeli vlast, KPD je izbačena iz Rajhstaga, nakon požara u Rajhstagu, 1933. godine. Klara Cetkin poslednji put odlazi u izgnanstvo, ovoga puta u Sovjetski Savez. Tamo je umrla 20. juna 1933. godine, sa skoro 76 godina. Sahranjena je pod zidinama Kremlja u Moskvi.[17]
Reference
Literatura
Dela
Vanjske veze
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
