I, Claudius

I, Claudius je historijski roman engleskog književnika Roberta Gravesa, originalno izdan 1934. godine, koji sa simpatijama prikazuje život budućeg rimskog cara Klaudija, uz istovremeno ciničan prikaz njegove porodice - Julijevsko-klaudijevske dinastije - u periodu od Cezarovog ubistva 44. pne. do ubistva cara Kaligule godine 41. n.e. Na Gravesovo djelo su izuzetan uticaj imala djela antičkih historičara kao što su Kornelije Tacit, Plutarh te Svetonije čije je djelo Život dvanaest Cezara Graves preveo na engleski neposredno prije pisanja romana. Uspjeh romana je Gravesa potakao da već sljedeće godine napiše nastavak Claudius the God u kome opisuje Klaudijevu vladavinu do njegove smrti godine 54.

Za ostala značenja, vidi I, Claudius (razvrstavanje).

Oba su romana na srpskohrvatskom govornom području izdana 1930-ih pod naslovima Ja, Klaudije i Ja, Klaudije car i bog u prijevodu Ise Velikanovića.

Oba romana - koji se otada obično izdaju u jednom tomu - su poslužila kao podloga za izuzetno popularnu i uticajnu BBC-jevu mini-seriju pod nazivom I, Claudius s Derekom Jacobijem u naslovnoj ulozi.

Sadržaj

I, Claudius i Claudius the God su napisani u stilu tajne autobiografije cara Klaudija. Prva knjiga opisuje zbivanja u Rimu od Cezarovog ubistva 44. pne. do smrti cara Kaligule 41. n.e. i iznenadnog dolaska Klaudija na vlast. Druga knjiga opisuje Klaudijevu vladavinu od 41. do neposredno pred njegovu smrt 54. godine.

Ja, Klaudije

Na početku prve knjige se Klaudije obraća čitateljima kako bi ih upoznao s motivima svog djela, te opisuje kako je kao mladić posjetio znamenito proročište u Kume gdje mu je Sibila rekla kako će napisati knjigu o svom životu koja će se čitati za "hiljadu devetsto godina" (odnosno u vrijeme izdavanja Gravesove knjige).

Klaudije potom počinje opisivati historiju svoje porodice i ulogu njenih istaknutih članova u posljednjim godinama Republike i novom carskom režimu koje je uspostavio Cezarov nećak i usvojeni sin Oktavijan August. Među njima se svojim političkim ambicijama, ali i beskrupuloznošću ističe Klaudijeva baka Livija koja se razvodi od svog muža i udaje za Augusta te postepeno postaje siva eminencija na njegovom dvoru. Livijin je cilj očuvati novi carski režim te osigurati da Augustov nasljednik postane njen sin Tiberije, te je u tu svrhu spremna otrovati, lažno optužiti i na slične načine eliminirati svakoga koji joj stoji na putu, uključujući članove Klaudijeve porodice.

Među Livijem žrtvama je i Klaudijev otac Druz. Sam Klaudije je od najranijeg djetinjstva pogođen nizom bolesti koji će ga učiniti hromim i mucavim. Zbog toga postaje predmetom poruge i porodica ga nastoji držati van javnog života i politike. Sam Klaudije se okreće knjigama i pod paskom mudrog učitelja Atenodora odlučuje postati historičar, dok istovremeno prihvaća i republikanske ideje.

Kada se na kraju August pokuša okrenuti protiv LIvije, ona ga otruje i konačno uspjeva u namjeri da Tiberija postavi za car. Međutim, uskoro se ispostavlja da je Tiberije, koga od državničkih poslova više zanimaju razvrat i orgije, ne samo loša zamjena za Augusta, nego i da nema namjeru slušati svoju staru majku. Livija postepeno gubi svoj uticaj nauštrb pretorijanskog komandanta Sejana koji započinje strahovladu. Sejan, pak, uskoro počne kovati zavjeru protiv Tiberija zajedno sa svojom sestrom Livilom. Nakon što je ona otkrivena, novi Tiberijev miljenik postaje Kaligula, sin Klaudijevog brata Germanika.

Kada Tiberije umre, novi car postaje Kaligula, i ubrzo se ispostavlja da je na čelo Rima došao duševni bolesnik. Nitko u Rimu nije siguran od njegovih seksualnih ili homicidalnih poriva, a Klaudije ostaje u milosti izigravajući bezazlenog idiota. Kaligula je toliko zabavljen "šašavim" Klaudijevim da mu kao suprugu daje lijepu Mesalinu. Kada grupa zavjerenika na čelu s Kasijem Herejom ubije Kaligulu, dolazi do masovnog pokolja članove njegove porodice, a pretorijanci počinju pljačkati carsku palaču. Tamo pronađu Klaudija kako se krije te ga, više iz šale nego ozbiljno, proglase carem. Klaudije, koji je sanjao o obnovi Republike, nerado prihvaća tu počast kako bi novodobivenim autoritetom pokušao zaustaviti dalje krvoproliće.

Scenske, filmske i televizijske adaptacije

Knjiga je nedugo po objavljivanju izazvala zanimanje filmaša. Tako je godine 1937. britanski producent Alexander Korda započeo rad na raskošnjoj filmskoj adaptaciji koju je režirao Joseph von Sternberg, a u kojoj je naslovnu ulogu trebao igrati Charles Laughton. Snimanje je prekinuto nakon što je Kordina supruga Merle Oberon, koja je trebala glumiti Mesalinu, doživjela prometnu nesreću. Nesnimljeni film je ostao upamćen kao jedna od najvećih financijskih katastrofa u historiji sedme umjetnosti, te je dao materijala za priče o tzv. Klaudijevoj kletvi.

1970-ih je BBC, koji se već tada etablirao nizom uspješnih TV-serija historijske tematike, nakon višegodišnjih napora uspio ishoditi autorska prava za romane te je na temelju njih načinjena izuzetno uspješna TV-serija od 13 epizoda.

Eksterni linkovi

• GradeSaver study guide on I, Claudius with summary and analysis
• I, Claudius Project (concentrates on the BBC production) Arhivirano 2005-03-08 na Wayback Machine-u
• Encyclopedia of Television Arhivirano 2008-01-05 na Wayback Machine-u
• British Film Institute Screen Online (TV series)
• I, Claudius na sajtu IMDb
• Web oficial de 'La Casa de Robert Graves' en Deià, Mallorca Arhivirano 2014-05-17 na Wayback Machine-u. De la Fundación Robert Graves.