From Wikipedia, the free encyclopedia
Endoplazmatski retikulum (ER) je organela prisutna u svim eukariotskim ćelijama izgrađena od membrana koje ograničavaju unutrašnje prostore (cisterne) i pružaju se gotovo kroz čitavu ćeliju poput mreže (otuda i latinski naziv reticulum = mreža). Polovinu od ukupnih membrana u ćeliji čine membrane endoplazmatičnog retikuluma. Pruža se od jedra, od njegove spoljašnje membrane, pa kroz ćeliju do spoljašnje ćelijske membrane. Smatra se da jednim delom učestvuje i u obrazovanju spoljašnje jedrove membrane.
| Endoplazmatski retikulum | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Shema položaja jedra, ER i Golđijevog (Golgi) kompleksa: 1 - jedro | ||||||||
| Karakteristike organele | ||||||||
|
Krajem 19. veka prvi ga je zapazio francuski lekar Šarl Garnije i dao mu naziv ergastoplazma, koji se održao sve do polovine 20. veka.
Osnovna uloga ove organele je sinteza različitih materija i njihov transport kroz ćeliju . Materije koje su stvorene u endoplazmatičnom retikulumu (lipidi, proteini i dr.) pakuju se u male vezikule, nazvane transportne vezikule(prenosne vezikule) , i one se odvajaju od ER-a i kreću do svog cilja: do drugih organela ili do ćelijske membrane, gde se, ili u nju ugrađuju ili izbacuju u vanćelijsku sredinu.
Prema građi i ulozi razlikuju se dva oblika endoplazmatičnog retikuluma :
Granulirani i agranularni ER, pored svih razlika, predstavljaju jedinstvenu celinu što se ogleda u neprekidnosti kako njihovih membrana tako i cisterni.
Hrapavi ili granulirani endoplazmatski retikulum ili rapavi i zrnasti ER ima oblik i raspored elemenata koji se mijenjaju u zavisnosti od tipa i stepena diferenciranja ćelije i od njenog metaboličkog intenziteta. Zastupljen je u svim ćelijama, osim spermatozoida. Najviše ga ima u citoplazmi plazmocita u kojima se odvija sinteza imunoglobulin i u ćelijama pankreasa koje luče enzime za varenje. Osim sekretornih proteina, u zrnastom ER-u sintetiziraju se i neki proteini koji ulaze u sastav membrana, kao što je plazamalema, membrane organela i glikoproteini.
Zastupnjenost jedne ili druge vrste ER-a zavisi kako od vrste ćelije tako i od njene trenutne aktivnosti. Tako npr. u ćelijama koje vrše intenzivnu sintezu proteina prisutna je velika količina granularnog, dok u ćelijama koje sintetišu steroidne hormone preovladava količina agranularnog ER-a.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
