Domentijan

Domentijan (oko 1210 – posle 1264), poznat i kao Domentijan Hilandarac, bio je hilandarski monah i jedan od značajnijih srpskih pisaca u srednjem veku.^[1] Napisao prvo žitije o Svetom Savi-drugo je napisao Teodosije.

Život

Rođen je oko 1210. godine, a umro je posle 1264. godine. Veći deo života je proveo kao monah u svetogorskom manastiru Hilandaru, u kome je napisao dve sačuvane hagiografije vladara.

Pisce žitija, uključujući Domentijana, tadašnji su vladari plaćali da im poju hvale.^[2] Prvo je oko 1250. godine, na zahtev kralja Uroša I (1242—1276), napisao obimno žitije svetog Save, a potom 1263/1264. godine i žitije svetog Simeona (Stefana Nemanje).

Dela

• Žitije svetog Save
• Žitije svetog Simeona (Stefana Nemanje)

Kao izvore za svoja dela Domentijan je koristio Žitije svetog Simeona, koje je napisao Stefan Prvovenčani (1242—1276). U svom Žitiju svetog Simeona pojedine delove prenosi od reči do reči^[3]. Još jedan spis koji je uticao na njegova dela je panegerik svetom Vladimiru (980—1015), koji je, sredinom XI veka, napisao kijevski mitropolit Ilarion (1051 — oko 1054)^[3].

Oba Domentijanova žitija predstavljaju "dojmljiv prikaz biblijskog i teološkog obrazovanja" koje je imao^[3], a značajna su i kao istorijski izvori, iako im se, kao izvedenim delima, prilazi sa rezervom^[3]. Otac srpske kritičke istoriografije Ilarion Ruvarac je smatrao da ta žitija nemaju nikakvih razumnih istorijskih podataka.^[4]

Njegovo Žitije svetog Save je između 1290. i 1292. godine preradio monah Teodosije, koji je naveo da to radi prema Domentijanovim usmenim uputstvima.

Literatura

• Alexander Kazhdan (editor), „The Oxford Dictionary of Byzantium“, Oxford, 1991. ((en))
• Dimitrije Bogdanović: Istorija stare srpske književnosti, Beograd, SKZ, 1980.
• Đorđe Trifunović: Kratak pregled jugoslovenskih književnosti srednjega veka, Beograd, Filološki fakultet Beogradskog univerziteta, 1976.
• Dejan Mihailović: Vizantijski krug (Mali rečnik ranohrišćanske književnosti na grčkom, vizantijske i stare srpske književnosti), Beograd, „Zavod za udžbenike“, 2009, str. 60-61.
• Milojević, Snežana J. (2015). "Jevanđelje u Domentijanovom Životu Svetoga Save". Zbornik radova Filozofskog fakulteta u Prištini. 45 (2): 63–90. doi:10.5937/zrffp45-8564.

Izvori

1. Srpska akademija nauka i umetnosti ga je uvrstila među 100 najznamenitijih Srba svih vremena.
2. Saga o Svetom Savi i Anđelu-ubici
3. Alexander Kazhdan (editor), „The Oxford Dictionary of Byzantium“, Oxford, 1991. ((en))
4. „ДОЛЕ С ОБРАЗИНАМА!”. Arhivirano iz originala na datum 2012-01-24. Pristupljeno 2013-03-13.

Vanjske veze

• Kompletno žitije Svetog Save od Domentijana monaha, prevedeno na savremeni srpski jezik
• Književnost epohe Nemanjića iz „Kratka istorija srpske književnosti“ Arhivirano 2016-01-15 na Wayback Machine-u Jovana Deretića