1668.

Godina 1668 (MDCLXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u srijedu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

1668. na Wikimedijinoj ostavi

Ovo je članak o godini 1668.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1630-e  1640-e  1650-e  – 1660-e –  1670-e  1680-e  1690-e
Godine:	1665 1666 1667 – 1668 – 1669 1670 1671

1668.. po kalendarima

Gregorijanski	1668.. (MDCLXVIII)
Ab urbe condita	2421.
Islamski	1078–1079.
Iranski	1046–1047.
Hebrejski	5428–5429.
Bizantski	7176–7177.
Koptski	1384–1385.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1723–1724.
• Shaka Samvat	1590–1591.
• Kali Yuga	4769–4770.
Kineski
• Kontinualno	4304–4305.
• 60 godina	Yang Zemlja Majmun (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11668.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• januar - Engleska, Švedska i Holandija zaključuju savez protiv Francuske, koja je zauzela deo Španske Nizozemske.
• januar - Luj XIV postiže tajni sporazum sa carem Leopoldom I. o podeli španskih poseda po kojem bi mu pripali Španska Nizozemska, Franš-Kont, Navara, Dve Sicilije i Filipini^[1] - ništa od pomoći za plemićku urotu u Ugarskoj i Hrvatskoj^[2].
• početkom god. - Kandijski rat u Dalmaciji: Stojan Janković porazio bosanske Turke kod Kožlovca, ubio bihaćkog zapovednika Alagu Pajalitovića; harambaša Močivuna ubio bega Šajtanovića (u aprilu u dvoboju savladao i njegovog brata)^[3].
• prvi meseci - Zubački vojvoda Grujica Vuković harao sa turskim "zlićima" po konavoskim selima dok nije na prevaru uhvaćen i pogubljen. Istovremeno i hajduci pod mletačkim pokroviteljstvom napadaju dubrovačku teritoriju^[4].
• 13. 2. - Lisabonski ugovor, uz posredovanje engleskog kralja Čarlsa II: Španija priznaje nezavisnost Portugala, ostaje joj Ceuta.
• februar - Rat devolucije: Francuzi zauzeli Franche-Comté od Španaca.
• 8. 3. - Kandijski rat u Egeju: neuspeli turski napad na mletačko brodovlje severozapadno od Kandije, poslednja mletačka pobeda u ratu^[5].
• 31. 3. - Izašla prva knjiga Fontainovih basni.

April/Travanj – Jun/Lipanj

• april - Pet stotina hajduka hara u Popovom polju^[6].
• 27. 4. - Engleski kralj Čarls II dao Bombaj Istočnoindijskoj kompaniji za rentu od 10 funti godišnje.
• proleće - Brod sa robljem iz Bosne krenuo sa Korčule u Italiju; dve žene uspele pobeći, Dubrovčani ih vratili porodicama^[7].
• 2. 5. - Aachenskim mirom okončan Devolucijski rat: Luj XIV zadržava osvajanja u Flandriji a Franche-Comté vraća Špancima.
• 5. 5. - Portugalski galeon Santissimo Sacramento se nasukao pored Brazila, stradalo 930 ljudi.
• 12. 6. - Car Leopold obećava marčanskom episkopu Gavrilu Mijakiću da će manastiru vratiti proviziju ako prihvati uniju - on daje izjavu vernosti papi ali se ne odriče ni pećkog patrijarha^[8].
• 18. 6. - Kozaci ubili hetmana Levoobalne Ukrajine Ivana Brjuhoveckog nakon čega Petro Dorošenko postaje hetman čitave zemlje (u savezu je sa Turcima).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• jul - Engleski gusar Henry Morgan zauzeo i opljačkao Portobelo u Panami.
• 3. 8. - Kršćanske snage zauzele bez otpora utvrdu Santa Marina kod Kanije^[9].
• 9. 9. - Praizvedba Molièrovog "Tvrdice" u Parizu.
• 16. 9. - Poljski kralj Jan II Kazimir abdicirao.
• 17. 9. - Švedska Riksbank postaje prva nacionalna centralna banka.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• decembar? - Stojan Janković i Smoljan Smiljanić porazili Ibrahim-agu Kovačevića kod Bribira^[3].
• decembar? - Car odlučio da zbaci marčanskog episkopa Mijakića i postavi Pavla Zorčića^[8] (urađeno 1670-71).
• potkraj godine - Petar Zrinski instaliran za bana tri godine nakon imenovanja. Car mu podijelio pravo da može po Hrvatskoj slobodno trgovati prekomorskom robom bez daće^[10].

Kroz godinu

• Buna krajišnika protiv gen. Herberštajna^[11].
• Pravoslavni vratili katolicima crkvu sv. Ilije kod Perasta^[11].
• U Beogradu postoji "postaja i podružnica" bečkog Istočnog trgovačkog društva^[12].
• Isaac Newton napravio prvi uspešan reflektorski teleskop.
• Osmanlije povratile kontrolu nad Basrom (lokalni poglavari bili samostalni od 1625).
• 1667/68 - Françoise-Athénaïs, markiza od Montespana postala ljubavnica Luja XIV.
• Solovecki ustanak: monasi manastira na Soloveckim ostrvima u Belom moru se oružjem protive reformama patrijarha Nikona (ugušen 1676).
• Otac Jacques Marquette osnovao misiju u Sault Ste. Marie, Michigan.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1668.

• 23. 6. - Giambattista Vico, istoričar, filozof († 1744)
• 8. 9. - Gjuro Baglivi, liječnik i znanstvenik († 1707)
• 10. 11. - François Couperin, kompozitor († 1733)
•  ? - Sofronije Podgoričanin, mitropolit karlovački (krušedolski) († 1711)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1668.

Reference

1. Young2004, 129
2. Historija n. J., 741
3. Istorija s. n., 422
4. Istorija s. n., 418-9
5. Setton, 196-7
6. Istorija s. n., 419
7. Istorija s. n., 420
8. Istorija s. n., 481
9. Setton, 200
10. Historija n. J., 714
11. Ćorović, Vladimir Verski pokreti, rastko.rs
12. Historija n. J., 521

Literatura

• Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
• William Young. International Politics and Warfare in the Age of Louis XIV and Peter the Great: A Guide to the Historical Literature. iUniverse; 1 September 2004. ISBN 978-0-595-32992-2.
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5