From Wikipedia, the free encyclopedia
Kanadski štit (engl. , fr. ; zvan i Laurentijska visoravan, engl. , fr. ) je velika geološka subregija potkovičastog oblika koja se koncentrično širi od Hudsonovog zaljeva preko istočne i centralne Kanade i krajnjeg sjeveroistoka Sjedinjenih Američkih Država.[1]
Kanadski štit ima površinu od oko 8 milijuna km², a to je približno polovica kanadskog teritorija.[1] Prostire se od Velikih jezera do Arktičkog oceana i Grenlanda, preko šest kanadskih provincija: Newfoundland i Labrador, Québec, Ontario, Manitoba, Saskatchewan i Alberta, i dvije teritorije (Sjeverozapadni teritoriji i Nunavut), pa sve do sjevernih dijelova američkih saveznih država Minnesote, Wisconsina, Michigana i New Yorka.[1]
Kanadski štit je formiran je u predkambriju prije 3 milijarde godina i dio je sjevernoameričkog kontinentalnog kratona. Sastoji se od tvrdog gnajsa i granita koji leže ispod njegove površine i spadaju među najstarije stijene na Zemlji. To je kraj koji karakteriziraju brdašca sa prosječnom nadmorskom visinom od 100 do 500 metara, sa brojnim močvarama i jezerima između njih. Planine se nalaze na krajnjem sjeveroistoku Labradora i na otoku Baffin i uzdižu se do 1500 metara.[1]
Za vrijeme pliocena (prije 2,6 miliona do 11.700 godina), ogromni glečeri koji su tad pokrivali su Sjevernu Ameriku imali su središte upravo u toj regiji. Kad je nastupilo zatopljenje, krenuli su prema jugu i skinuli površinski sloj zemlje i trošne stijene. Nešto od tog materijala je ipak ostalo kad se led otopio, ali je većina prenešena prema jugu i jugozapadu i tamo pohranjena.[1]
Na ovom velikom prostranstvu, obzirom na njegov geografski položaj, prevladava polarna i subarktička klima. Na krajnjem sjeveru je to polarna klima sa konstantno niskim temperaturama koja ne omogućuje rast drveća tako da tu uglavnom prevladava tundra sa niskim travama i mahovinom. Po južnijem pojasu u kom je toplije rastu ogromne četinarske šume u kojima prevladavaju crna i bijela omorika, uz nešto breza i jasika.
Kanadski štit ima tri velika prirodna resursa; šume, rude i vodu. Šume se kao ekonomsko bogatstvo najviše eksploatiraju u četiri kanadske provincije, Québecu, Ontariju, Manitobi i Saskatchewanu. Od ruda se najviše kopa; bakar, željezo, olovo, nikal, zlato, srebro, uran i cink. Krajem 19. vijeka u Sjeverozapadnim teritorijama su otkrivene značajne količine dijamanata. Veliki hidro potencijal rijeka koristi se za pogon brojnih hidroelektrana. Poljoprivreda gotovo da i ne postoji jer Kanadski štit ima vrlo malo obradivog zemljišta.
Kanadski štit je vrlo rijetko naseljen. Stanovništvo živi uglavnom po rudarskim naseljima i manjim industrijskim centrima.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
