Jošanička Banja

Jošanička Banja se nalazi na obroncima Kopaonika (24 km), u dolini reke Jošanice i njene pritoke Samokovke. Leži na nadmorskoj visini od 550 m i ima karakteristike klimatskog lečilišta. Jošanička Banja i njena okolina su bogate zelenilom i šumama u kojima dominira «Banjski borjak» (crni bor na površini od oko 29 ha) koji predstavlja deo posebne prirodne vrednosti, naročito za zdravstvene i rekreativne potrebe. Banjski kompleks je površine 1,2 ha sa funkcijom pasivne rekreacije. Postoje uredjene staze za pešačenje za potrebe rekreacije stanovništva i gostiju Jošaničke Banje.

Jošanička Banja
Staro otomansko kupatilo u Jošaničkoj Banji
Osnovni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Raški
Opština	Raška
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	1154
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	550 m
Jošanička Banja Jošanička Banja (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	36345
Pozivni broj	036
Registarska oznaka	RA

Jošanička Banja je, saobraćajno, dobro povezana s obzirom da se nalazi na regionalnom putu Raška – Biljanovac – Jošanička Banja – Kopaonik – Brus i na putu Jošanička Banja – Aleksandrovac, a na 10 km od Banje prolazi železnička pruga Kraljevo – Kosovska Mitrovica.

Udaljena je od Beograda 245 km i od Kraljeva 74 km. Do Banje se stiže auto-putem Beograd – Niš sa odvajanjem prema Kraljevu i magistralnim putem Beograd – Kraljevo. Jošanička Banja je gradsko naselje u Srbiji u opštini Raška u Raškom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 1154 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1296 stanovnika).

Istorijski razvoj

Od 1976. godine u Jošaničkoj Banji su počela hidrogeološka istraživanja termalnih voda da bi se utvrdila lokacija izvora, temperatura, lekovita i druga svojstva. 1978. godine obnovljena su istraživanja, i na dubini od 230 m otkriveni su novi izvori kapaciteta do 2 l u sekundi temperature do 48 stepeni celzijusovih, istog sastava kao i ostali izvori.

Voda Banje bila je poznata i njenim istorijskim stanovnicima. Naime, vodu ove Banje koristili su i Rimljani, a pre njih verovatno i doistzorijski stanovnici ovog područja.

Prvo stručno ispitivanje lekovitosti voda Jošaničke Banje nama je poznato tek 1834. godine. Voda je ispitivana na Bečkom medicinskom univerzitetu a na zahtev kneza Miloša pa je tom prilikom voda Jošaničke Banje izjednačena sa vodama Ribarske i Brestovačke Banje.

Naredne 1835. godine vodu je ispitao i baron Herder, kraljevsko-saksonski upravitelj rudokopa, i isto nastavio ponovo 1846. godine. Tih godina u Jošaničkoj Banji su se lečili članovi porodice kneza Miloša.

U svom obilasku terena, Josif Pančić je posvetio nešto više pažnje Jošaničkoj Banji i o njoj rekao sledeće: „Da je najtoplija u Jevropi i nema sebi druge do one u Brusi i Maloj Aziji i još da se po medičkoj rednji može meriti s vodom u Gostronu, samo što je ova mnogo toplija“.

Sem Herdara lekovitost vode su još ispitivali i lekar Kunibert, Šlezinger i Šans 1882. godine, svi iz Beča. Lekovitost vode su ispitivali i naši lekari, dr. Leka i Ščerbakov.

Izvori Jošaničke Banje nalaze se na vulkanskom području i proizišli kao rezultat tektonskih promena u periodu od kraja oligocena do početka deluvija. Ima ih 13, od kojih su punovodni njih 4. Oni daju 30l u sekundi. Izbijaju iz pukotina stena serpetina i trahita. Na levoj obali reke Jošanice ispod jedne strane koja gravitira ka obali, nalazi se glavni izvor koji daje 7l vode u sekundi temperature 78,5 stepeni i on je jedini radioaktivan i ima 11 MJ.

U Luškom potoku nalazi se izvor hladne vode od 14 stepeni koji je jačine oko 0,08 l u sekundi i ima ukus gvožda.

Za korišcenje termalne vode u Jošaničkoj Banji 1935. godine sazidano je kupatilo koje se i danas upotrebljava. Pored ovog kupatila je i staro tursko kupatilo iz XVII veka.

Posle II svetskog rata Jošanička Banja dobija sve uslove za razvoj i nastavlja se njeno korišćenje u lečilišne svrhe ali još uvek nije razvijena kao pravo banjsko lečilište visoke kategorije.

Prirodni lekoviti faktori

Jošanička Banja se ubraja među balneološka naselja sa najtoplijom vodom u Evropi, što joj uz podneblje, blizinu prelepih predela Kopaonika i Golije kao i dobru saobraćajnu infrastrukturu, omogućuje da bude značajna turistička destinacija na ovom kraju.

Jošanička Banja ima 5 izvora mineralnih voda, koji se ubrajaju medu najtoplije u našoj zemlji. Glavni izvor daje 7 litara vode u sekundi i temperature je 78C. Ostali izvori su ukupnog kapaciteta 30 litara u sekundi. Vode Jošaničke Banje pripadaju grupi hipertermi, sadrže natrijum, kalijum, kalcijum, hidrokarbonate, sulfate i fluor. Koriste se u lekovite svrhe pijenjem i u kombinaciji sa hidro-kinezi terapijom i medikamentima. Mogle bi se veoma uspešno koristiti u balneološkom tretmanu kod zapaljenjskog, degenerativnog i ekstraartikularnog reumatizma, nekih vrsta steriliteta kod žena, kožnih oboljenja i kod svih sekundarnih oboljenja nastalih posle povreda i posle operativnih stanja.

Kupanje se sprovodi u kupatilu sa 12 kada i jednim manjim bazenom, a lečenje u zdravstvenoj stanici. S obzirom na visoku temperaturu i povoljnu mineralizaciju može se koristiti za grejanje prostorija i raznovrsnih proizvodnih hala u proizvodnji cveća, voća i povrća.

Jošanička Banja ima dugu tradiciju u lečenju reumatskih oboljenja, a prvi podaci o organizovanom korišćenju banje datiraju iz 1922. godine kada je postojalo kupatilo koje se koristilo još u turskom periodu. To kupatilo se i danas koristi i naziva se Tursko kupatilo.

Posle toga izgrađeno je 1935. godine novo kupatilo sa 10 kada i jednim manjim bazenom koje je još u upotrebi.

Medicinske indikacije

Voda iz Jošaničke Banje je povoljna naročito za lečenje sledećih oboljenja:

• Degenerativna reumatska oboljenja
• Zapaljenjska reumatska oboljenja u laboratorijskoj i klinički smirenoj fazi
• Stanja tokom povreda i korektivnih operativnih zahvata na lokomotornom sistemu
• Hiperacidni gastritis
• Prevencije karijesa
• Ekcema i psorijaze i dr.

Pored korišćenja vode u lekovite svrhe, ona se može koristiti za potrebe sporta i rekreacije, kao i opšteg i zdravstvenog turizma.

Demografija

U naselju Jošanička Banja živi 929 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,0 godina (39,2 kod muškaraca i 42,8 kod žena). U naselju ima 360 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,20.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 1175 [1] 1953. 1342 1961. 1332 1971. 1391 1981. 1366 1991. 1296 1187 2002. 1372 1154

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi			1152	99.82%
Rusi			1	0.08%
nepoznato			0	0.0%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[2]

	m			ž
?	0			1
80+	6			16
75-79	15			21
70-74	32			35
65-69	36			50
60-64	41			49
55-59	35			35
50-54	30			37
45-49	49			41
40-44	37			34
35-39	39			33
30-34	42			44
25-29	41			37
20-24	36			27
15-19	29			28
10-14	33			30
5-9	47			28
0-4	28			32
prosek	39.2			42.8

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 177 202 233 296 342 359 360

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 64 87 47 84 38 33 7 - - - 3.20

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 468 120 318 22 8 - 488

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 66 326 89 7 -

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	232	44	-	14	46	2	18	23	11	19
Ženski	102	13	-	1	10	-	1	20	12	1
Oba	334	57	-	15	56	2	19	43	23	20
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	-	36	9	2	2	6	-	-	-
Ženski	-	19	1	13	9	1	-	-	1
Oba	-	55	10	15	11	7	-	-	1

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Reference

1. Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
2. Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Spoljašnje veze

Portal Srbija

Jošanička Banja na Wikimedijinoj ostavi

• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Jošanička Banja Kompletan vodič kroz Srbiju
• Jošanička Banja, zelena vrata Kopaonika