Herakleja kod Latma

Herakleja kod Latma (starogrčki: ) ili Herakleja pod Latmom (starogrčki: ) bio je drevni grčki grad u maloazijskoj pokrajini Kariji, koji je, prema predanju, osnovao Endimion, a nalazio se na obronku planine Latmo, nekih 25 km istočno od Mileta.^[1] I sam grad se ponekad nazivao jednostavno Latmo.^[2]

Za ostale upotrebe, v. Herakleja (razvrstavanje).

Atenin hram u Herakleji kod Latma

Promene obale Miletskog zaliva tokom historije i položaj Herakleje

Značajni ostaci koji se danas vide verovatno potiču od grada koji je nastao kasnije, verovatno ne pre vremena Aleksandra Velikog, i nalaze se zapadno od lokaliteta klasičnog Latma, kod jezera Bafe, koje je verovatno nekada bilo deo Latmičkog zaliva (Sinus Latmicus) i nastalo je nanosima reke Meandra,^[2] verovatno u rimsko doba; preseljenje je možda inicirao Mauzol.^[1] U blizini grada pokazivala se jedna spilja u kojoj se navodno nalazio grob Endimionov.^[3][4]

Jedan natpis u Delfima iz oko 260. pne., kad je grad bio pod vlašću Ptolemeja II, pokazuje kako je Herakleja pokušavala da svoju legendarnu povezanost s Etolom, Endimionovim sinom, iskoristi u diplomatske svrhe i stekne naklonost Etolskog saveza. Antioh III osvojio je Herakleju, a onda su mu rimski zapovednici Publije Kornelije Scipion Afrikanac i Lucije Kornelije Scipion Azijatik dodelili status slobodnog grada u jednom pismu koje je do danas sačuvano. Grad je postojao sve do kasne antike.^[1]

Naziv lokaliteta

Kako je već napomenuto, grad se izvorno zvao Latmos (starogrčki: ),^[5][6] kasnije je dobio ime Herakleja,^[7][8] a zatim Herakleja kod Latma ili pod Latmom, kako bi se razlikovala od drugih gradova istog imena. U jednom dokumentu s početka 4. veka pne. stanovnici tog grada nazivaju se Latmijcima (Λάτμιοι). Taj naziv nalazi se i u popisu članova Delskog saveza i iznosa tributa (forosa) koji su plaćali,^[9], kao i u jednom dokumentu iz polovine 4. veka pne.^[10] Toponim Λάτμοϛ poslednji je put zabeležen na jednom natpisu s početka 4. veka pne.,^[11] dok se stanovnici možda prvi put nazivaju Heraklejanima (Ἡρακλεώτης) na natpisu na jednoj panatejenskoj amfori iz polovine 4. veka pne., a svakako se nalazi na tzv. natpisu iz Prijene 51.1 s početka 2. veka pne.^[12]

Historija

U 5. veku pne. Herakleja je učestvovala u jonskom ustanku, koji su maloazijski Grci pokrenuli protiv Ahemenidskog carstva. Herakleja je potom bila član Atinskog pomorskog saveza, u okviru koga je, za potrebe plaćanja forosa, bila svrstana u karijsku oblast. Ukupno je četrnaest puta uplatila godišnji foros u iznosu od jednog talenta,^[13] od godine 453/452. pne..^[9] do godine 432/431. pne.^[14] U ratnom pohodu Herakleju je zauzela karijska kraljica Artemizija I,^[15] a kasnije i njen naslednik Mauzol (377-352. pne.).^[16] Između 323. i 313. pne. sklopljen je sporazum o fizičkom i političkom ujedinjenu Herakleje pod Latmom i Pidase.^[6]

Latmos je u 4. veku pne. bio napušten, a zatim ponovo ustanovljen kao Herakleja. Nije poznato kada se to tačno dogodilo. Pseudo-Skilak spominje Herakleju, ali ne i Latmos.^[7] Kako nijedan deo tog Periplusa nije nastao posle 300. pne., može se pretpostaviti da je Herakleja tad već postojala i da su tokom nekog kratkog vremena oba grada postojala naporedo, udaljeni jedan od drugoga manje od jednog kilometra.^[17] Hornblower iznosi tezu da je preseljenje inicirao Mauzol, zasnivajući je na jednom odlomku iz Pseudo-Skilakovog Periplusa i nekih fragmenata panatenejske amfore iz 4. veka pne., koja je pronađena u na lokalitetu Labrande i na kojoj je urezan natpis Ήρακλεώτης (= "Heraklejanin").^[18] Hellström smatra da se taj natpis odnosi na stanovnika Herakleje pod Latmosom.^[19]

Krajem antike i u ranovizantijskom razdoblju Herakleja je bila važno središte hrišćanske religije. U 7. veku bila je sedište episkopa. U obližnjim planinama nastanili su se isposnici, a na jednom ostrvcetu u jezeru otkriveni su ostaci vizantijskog manastira.

Reference

1. Simon Hornblower & Antony Spawforth, The Oxford Classical Dictionary, 3rd ed., 2003, s.v. Heraclea by Latmus.
2. William Smith, LLD (ed.), Dictionary of Greek and Roman Geography, London, 1854, s.v. Heracleia (8.2).
3. Strabon, Geografija, XIV, 1, 8.
4. Pausanija, Opis Helade, , 1, 4.
5. Hekatej iz Mileta, fr. 239.
6. Epigraphica Anatolica: Zeitschrift für Epigraphik und historische Geographie Anatoliens, vol. 137, 1997, str. 7-8.
7. Periplus Pseudo-Skilaka, 99.
8. Strabon, Geografija, XIV, 1, 8.
9. Inscriptiones Graecae I³ 260.X.3
10. Supplementum Epigraphicum Graecum 40.992.11
11. Inscription Dydima 12
12. Mogens Herman Hansen, Thomas Heine Nielsen, An inventory of archaic and classical poleis, Oxford University Press, 2004, str. 1226.
13. IG I³ 261.II.29
14. Inscriptiones Graecae I³ 280.I.64
15. Polijen, Stratagemmata, VIII, 53.
16. Polijen, Estratagemas, VII, 23.
17. Anneliese Peschlow-Bindokat, Der Latmos: eine unbekannte Gebirgslandschaft an der türkischen Westküste, Verlag P. von Zabern, 1996, str. 23 (ISBN 978-3-8053-1994-2).
18. Simon Hornblower, Mausolos, Oxford, 1982, str. 320 (ISBN 0-19-814844-5).
19. Pontus Hellström, "Pottery of Classical and Later Date, Terracotta, Lamps and Glass", Labraunda: Swedish Excavations and Researches, II, 1, Lund, 1965, str. 8.

Vanjski linkovi

Herakleja kod Latma na Wikimedijinoj ostavi