Crnogorski partizanski odred za operacije u Sandžaku

Crnogorski narodnooslobodilački partizanski (NOP) odred za operacije u Sandžaku (Crnogorsko-sandžački NOP odred) formiran je 15. novembra 1941. godine na savetovanju Glavnog štaba NOP odreda Crne Gore i Boke, održanom u selu Gostilju, kod Podgorice. Savetovanjem je rukovodio, novoizabrani komandant Glavnog štaba i delegat Vrhovnog štaba NOPOJ-a i CK KPJ, Ivan Milutinović. Na savetovanju je izvršena reorganizacija partizanskih jedinica u Crnoj Gori i u skladu sa odlukom Vrhovnog štaba formiran Crnogorski NOP odred za operacije u Sandžaku, koji je imao zadadtak da se uputi u Sandžak u susret partizanskim jedinicama koje su se povlačile iz Srbije.

Crnogorski NOP odred za operacije u Sandžaku
Osnivanje	15. novembar 1941. Mesto formiranja: Gostilje, kod Podgorice
Formacija	devet bataljona
Jačina	3.690 boraca
Deo	Narodnooslobodilački partizanskih odreda Jugoslavije
Angažovanje	Napad na Pljevlja
Komandanti
Komandant	Arso Jovanović

Sastav Odreda

Glavni štab NOP odreda Crne Gore i Boke izdao je detaljnu naredbu o formiranju bataljona, o broju bataljona i boraca u svakom bataljonu, o naoružanju, komandnom sastavu, o načinu prikupljanju odreda, kao i o pravcu njegovog kretanja. Tada je imenovan i Štab odreda, u sastavu: Arso Jovanović, komandant, Bajo Sekulić, politički komesar, Radovan Vukanović, zamenik komandanta, Boško Đuričković, zamenik političkog komesara.

Crnogorski NOP odred za operacije u Sandžaku sačinjavalo je devet novoformiranih bataljona, sa teritorije čitave Crne Gore, koji su međusobno bili udaljeni i nisu se poznavali.

• Lovćenski bataljon, jačine 341 borac, formiran je od dela boraca Lovćenskog NOP odreda i od boraca iz cetinjskog i barskog sreza.
• Od Zetskog NOP odreda formirana su dva bataljona - Zetski, jačine 453 i „18. oktobar“ bratonoški bataljon, jačine 405 boraca.
• Bataljon „Bijeli Pavle“, jačine 480 boraca, formiran iz sastava istoimenog Odreda.
• Bataljon „Peko Pavlović“, jačine 506 boraca, formiran od boraca sa teritorije nikšićkog sreza.
• Bataljoni Uskočko-drobnjački, Jezero-šaranski i „Bajo Pivljanin“, ukupne jačine 864 boraca, formirani su od boraca sa teritorije šavničkog sreza i od dela boraca Durmitorskog NOP odreda.
• Komski bataljon, jačine 641 borac, formiran je od dela boraca Komskog NOP odreda i od boraca kolašinskog, beranskog i andrijevičkog sreza.

Ukupna jačina Odreda bila je 3.690 boraca sa 2.907 pušaka, 70 puškomitraljeza, 14 mitraljeza, 6 minobacača, jednim topom, 300 pištolja, 1.748 bombi i oko 235.000 metaka.

Prikupljanje bataljona

Glavni štab NOP odreda Crne Gore i Boke izdao je zapovest za pokret bataljona Crnogorskog NOP odreda u pravcu Pljevalja. Najudaljeniji Lovćenski bataljon otpočeo je pokret 19. novembra iz sela Orasi pravcem Zagora-Frutok-Tvorilo-Radovača, odakle je zajedno sa Zetskim bataljonom i bataljonom „Bijeli Pavle“ izvršio pokret preko Župe nikšićke, planine Krnova i Šavnika i do 26. novembra izbio na Njegovuđe blizu Žabljaka. Kod Šavnika im se pridružio i bataljon „Peko Pavlović“ iz nikšićkog sreza, a u rejonu Njegovuđa bataljon "18. oktobar" i delovi Komskog bataljona.

Pokretom ove grupe bataljona rukovodio je zamenik političkog komesara Boško Đuričković. Do 26. novembra uveče sve jedinice Crnogorskog NOP odreda za operacije u Sandžaku bile su prikupljene u rejonu Njegovuđa, na oko 60 kilometra od Pljevalja.

U toku noći 27/28. novembra, bataljoni su prešli reku Taru, preko mosta kod sela Đurđevića Tare. Po prelasku reke, odred je opet nastavio pokret prema Pljevljima marširajući u dve kolone. Istočna kolona jačine pet bataljona stigla je u selo Maoče, dok je zapadna kolona jačine četiri bataljona stigla u selo Glibaće. U ovim selima Odred je predanio u toku 29, a naredne noći 29/30. novembra istočna kolona se prebacila u rejon sela Adrovići, a zapadna kolona u sela Gornja i Donja Bukovica, u neposrednoj blizini Pljevalja.

Napad na Pljevlja

Glavni članak: Napad na Pljevlja

Dok su se Crnogorski NOP odred prikupljao u rejonu Pljevalja, komandant Arso Jovanović i politički komesar Bajo Sekulić, bili su na izviđanju oko Pljevalja i odlučili da se prvo izvrši naređenje Glavnog štaba o napadu na Pljevlja, pa tek onda naređenje Vrhovnog štaba o prebacivanju u Sandžak. Štab Crnogorskog NOP odreda je 27. novembra 1941. godine izdao zapovest o napadu na Pljevlja.

Prema planu Štaba odreda napad je trebao da bude u tri napadne kolone. Istonu napadnu kolonu su sačinjavali Komski i Jezero-šaranski bataljon, a komandu nad ovom kolonom imali su komandant i politički komsar odreda Arso Jovanović i Bajo Sekulić. Posebnu napadnu kolonu činio je bataljon "Peko Pavlović", pod komandom zamenika komandanta odreda Radovana Vukanovića. Zapadnu napadnu kolonu činili su Lovćenski bataljon, bataljon "Bijeli Pavle", Zetski bataljon i Uskočko-drobnjački bataljon, a komandu je imao zamenik političkog komesara Boško Đuričković.

Bataljoni „18. oktobar“ i „Bajo Pivljanin“ upućeni su na prilaz Pljevljima u slučaju intervencije italijanskih snaga iz Prijepolja, Priboja, Rudog i Čajniča.

Napad je počeo u zoru 1. decembra, a teške borbe su vođene u centru grada, kod gimnazije, doma zdravlja, osnovne škole, muslimanskog groblja, na brdu Stražici i u okolini kasarne. Usled jakog italijanskog otpora, veći deo partizanskih snaga je bio primoran da se povuče, a jedan deo snaga je ostao u gradu, pružajući silovit otpor, sve do sledeće noći, kada su se pod borbom i na juriš probio iz grada.

Odred je imao 218 mrtvih i 269 ranjenih boraca, a veliki broj boraca, njih oko 2.500, se demoralisao i vratio kući.

Posle ovog napada odred je spao na svega 700 boraca koji si 21. decembra, podeljeni na dva bataljona, ušli u sastav Prve proleterske udarne brigade.

Narodni heroji Crnogorskog NOP odreda

Borci Crnogorskog NOP odreda za operacije u Sandžaku odlikovani Orednom narodnog heroja:

• Savo Burić
• Bogdan Vujošević
• Zarija Vujošević
• Radovan Vukanović
• Boško Đuričković
• Vasilije Đurović Vako
• Petar Jovićević
• Jovo Kapičić
• Vuk Knežević
• Dušan Obradović
• Blažo Popivoda
• Petar Radojević
• Bajo Sekulić
• Pero Ćetković

Literatura

Portal NOB Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.

• dr Gojko Miljanić „Velike bitke na jugoslovenskom ratištu 1941-1945“. „Narodna knjiga“ Beograd 1989. godina