2. lička proleterska udarna brigada

Druga lička proleterska narodno-oslobodilačka udarna brigada je formirana 19. avgusta 1942. godine kao Osma brigada Hrvatske, u Laudonovom gaju kod Bunića, kao Druga brigada Prve operativne zone Hrvatske, od bataljona iz ličkih partizanskih odreda - „Stojan Matić“, „Ognjen Prica“, „Mićo Radaković“ i „Udarnog bataljona“, ukupne jačine oko 1.200 boraca.

Druga lička udarna brigada
Artiljerija 8. ličke brigade u Slunju, 3.11.1942.
Osnivanje	19. avgust 1942. Mesto formiranja: Laudonov Gaj, kod Bunića
Formacija	četiri bataljona
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje	Operacija Vajs I Operacija Citen Desant na Drvar Operacija Ribecal Beogradska operacija Sremski front
Odlikovanja	Orden narodnog heroja Orden narodnog oslobođenja Orden partizanske zvezde Orden bratstva i jedinsta
Komandanti
Komandant	Milan Šakić Mićun
Politički komesar	Petar Babić

Prvi komandant brigade bio je Milan Šakić Mićun, a politički komesar Petar Babić, narodni heroj.

Novembra 1942. godine brigada je ušla u sastav Šeste ličke divizije, a 19. marta 1944. godine je proglašena „proleterskom“.

Za zasluge u toku Narodnooslobodilačke borbe, odlikovana je Ordenom narodnog oslobođenja, Ordenom partizanske zvezde i Ordenom bratstva i jedinstva, a povodom tridesetpetogodišnjice formiranja Šeste ličke proleterske divizije „Nikola Tesla“, 21. jula 1977. godine i Ordenom narodnog heroja.

Nazivi brigade

Tokom postojanja brigada se koristila i drugim alternativnim nazivima — Druga brigada Prve operativne zone Hrvatske, Druga udarna brigada NOV Hrvatske i Druga brigada Šeste ličke divizije.

Borbeni put Druge ličke brigade

Odmah posle formiranja, u saradnji s po jednim bataljonom Prvog i Trećeg ličkog partizanskog odreda, od 22. do 24. avgusta, ne uspešno je napadala ustaško-domobransku posadu u Udbini i pretrpela teške gubitke (285 izbačenih iz stroja). Naredbom Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske od 14. septembra 1942, dobila je naziv Druga udarna brigada Hrvatske, a od naroda i boraca prozvana je Druga lička brigada.

Posle uspešnih borbi na području perušićkog kotara, u oktobru je, po naređenju Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske, upućena na Kordun. Tada je u njen sastav ušla Prva lička omladinska ženska četa, jačine 75 omladinki, koje su raspoređene po jedinicama brigade. U saradnji s jednim bataljonom Četvrte kordunaške brigade, kod Poloja je 17. oktobra razbila italijanski konjički puk i 81. bataljon, zbog čega ju je pohvalio Glavni štab NOV i PO Hrvatske. Noću između 23. i 24. oktobra, takođe u saradnji s Četvrtom kordunaškom brigadom, razbila je ustaško-domobransku posadu u Tušiloviću, kada je poginulo 55 i zarobljeno 427 neprijateljskih vojnika i zaplenjena velika količina oružja i municije,

U toku Bihaćke operacije, oslobodila je više sela, a 3. novembra i Ličko Petrovo Selo, gde je uništila 31. ustašku bojnu. Zatim je gonila razbijenog neprijatelja na sever, i učestvovala u oslobađanju Slunja. Kada je, 22. novembra 1942. godine, naredbom Vrhovnog štaba NOV i POJ, formirana Šesta lička divizija, ušla je u njen sastav i ostala u njoj do kraja rata. Posle neuspelog napada na Dvor na Uni (26/27. novembra), brigada se u sastavu divizije vratila u Liku, oslobodila Lovinac (25. decembra), i zajedno s Prvom ličkom udarnom brigadom, noću 14/15. januara 1943, napala italijansku i četničku posadu u Gračacu. Tada se posebno istakao njen Udarni bataljon, koji je uspeo da se probije u grad, a zatim bio opkoljen u dve zgrade, iz kojih je u toku dana odbio oko 20 juriša i pokušaja italijanskih vojnika i četnika da ga unište, da bi se u jurišu probio iz okruženja.

Veoma žestoke borbe brigada je vodila u Četvrtoj neprijateljskoj ofanzivi na pravcima Lički Osik-Bunić i Vrhovine-Korenica; posle razbijanja ove ofanzive, na području Like vodila je uspešne borbe na širem području Gospića, i noću 2/3. maja učestvovala je u neuspelom napadu na ovaj grad.

Po naređenju Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske, upućena je, početkom juna 1943. godine, na prostor Knin-Vrlika, gde je, pod komandom Štaba Kninskog sektora, ostala celog leta, i u saradnji s Desetom krajiškom udarnom brigadom i Ličkom partizanskim odredom oslobodila Kijevo (26. jula), Vrliku (5. avgusta), Maovice i Štikovo, i odbila više napada jakih italijanskih i četničkih snaga iz Knina. U septembru se vratila u Liku i nastavila da deluje na komunikaciju Donji Lapac-Gračac, a zatim i na području između Gospića i Gračaca.

U sastavu Šeste ličke divizije krenula je, 12. novembra, za Bosnu, i do kraja godine borila se oko Travnika, Zenice i Šujice protiv njemačkih, ustaških i domobranskih jedinica. Početkom 1944. godine, prebačena je u Drvar, zbog osiguranja Vrhovnog štaba NOV i POJ i napada na neprijateljski saobraćaj na putu Bihać-Donji Lapac-Knin. Kad je, 19. marta 1944. godine, Šesta lička divizija dobila naziv proleterska, i brigada je postala proleterska. U Drvarskoj operaciji, maja 1944. upornim obrambenim borbama brigada je sprečavala prodor nemačkih snaga od Srba prema Drvaru, i borila se na putu Bosanski Petrovac-Drvar, a zatim je učestvovala u napadu na Livno (2/3. jula).

S područja Glamoča, u sastavu Šeste ličke proleterske divizije „Nikola Tesla“, krenula je 20. jula za Srbiju, u koju je stigla posle 43 dana neprekidnog marša i borbi, naročito kod Nemile, na reci Bosni (28/29. jula), na Sutjesci (16. avgusta) i na Pivskoj planini (21-25. avgusta). Iako iscrpljena i brojno znatno oslabljena, dala je značajan doprinos u razbijanju četnika kod Užičke Požege, na Jelovoj gori i na Maljenu, a potom i u oslobođenju Valjeva. Tada su njene proređene redove popunili novi borci iz Srbije.

U Beogradskoj operaciji, oktobra 1944. godine napadala je od pravca jugozapada, oslobodila Ripanj i izbila u Topčider, odakle je upućena ka Avali, gde se istakla u borbama prilikom uništenja nemačke Prve brdske divizije. Posle oslobođenja Beograda, učestvovala je u borbama u Sremu, odakle je, krajem novembra, vraćena u Beograd na jednomesečni odmor i dopunu.

Početkom 1945. godine, upućena je na Sremski front, gde je vodila borbe kod Nijemaca, Male Vašice i Ilinaca. Učestvovala je u proboju Sremskog fronta, a zatim u borbama za oslobođenje Đakova, Slavonskog Broda, na Ilovi i Čazmi, kao i za oslobođenje Zagreba i Remeta. Rat je završila čišćenjem Zagrebačke gore, u periodu od 11. do 12. maja, od ostataka razbijenih neprijateljskih jedinica.

Komandni sastav Druge ličke brigade

Komandanti brigade: Milan Šakić Mićun - od formiranja brigade do početka januara 1943. godine Mile Uzelac - od početka januara do 13. juna 1943. godine Dušan Dane Dotlić - od 13. juna 1943. do 27. marta 1944. godine Dragan Rakić - od 27. marta 1944. godine do kraja rata Politički komesari brigade: Petar Babić - od formiranja brigade do početka januara 1943. godine Đuro Stanković - od početka januara do aprila 1943. godine Branko Damjanović - od aprila 1943. do decembra 1944. godine Milan Pavličić - od decembra 1944. godine do kraja rata

Zamenici komandanta brigade: Lazo Radaković - od formiranja brigade do novembra 1942. godine Dušan Dane Dotlić - od novembra do decembra 1942. godine Đurađ Pokrajac - od decembra 1942. do januara 1943. godine Dragan Rakić - od januara do jula 1943. godine Danilo Damjanović Danić - od jula do septembra 1943. godine Ljubomir Medić Brzica - od septembra 1943. do novembra 1944. godine Danilo Ugraković - od novembra 1944. do aprila 1945. godine Zmenici političkog komesara brigade: Bogdan Vujinović - od formiranja brigade do oktobra 1942. godine Simo Mrda - od oktobra 1942. do oktobra 1943. godine Nikola Pejnović - od oktobra 1943. do oktobra 1944. godine Jovo Hinić - od oktobra 1944. do kraja rata

Narodni heroji Druge ličke brigade

Orden narodnog heroja

Neki od boraca Druge ličke proleterske udarne brigade odlikovani Ordenom narodnog heroja su:

• Petar Babić, prvi politički komesar brigade
• Danilo Damjanović, zamenik komandanta brigade
• Dane Majstorović, politički delagat voda u Drugoj četi Udarnog bataljona
• Stojan Matić, komandant Prvog lapačkog bataljona (kasnije bataljon „Stojan Matić“)
• Stanko Opsenica, komandant Drugog bataljona „Ognjen Prica“
• Tomica Popović, komandant Prvog bataljona „Stojan Matić“
• Lazo Radaković, zamenik komandanta brigade
• Dragan Rakić, komandant brigade
• Mile Uzelac, komandant brigade
• Milan Šakić Mićun, prvi komandant brigade

Ostali poznati pripadnici brigade

• Desanka Ćuić Kačar, pjesnikinja

Literatura

• Vojna enciklopedija (knjiga druga). Beograd 1971. godina.
• „Narodni heroji Jugoslavije”. Beograd: Mladost. 1975.