ڏکڻ ڪوريا
ايشيا جو ملڪ / From Wikipedia, the free encyclopedia
ڏکڻ ڪوريا (South Korea)، سرڪاري طور تي ڪوريا جي جمهوريه (ROK)، اوڀر ايشيا ۾ هڪ ملڪ آهي. اهو ڪورين جزیری نما جو ڏاکڻي حصو ٺاهي ٿو ۽ اتر ڪوريا جي سرحدن سان گڏ ڪوريا جي غير فوجي علائقي سان گڏ؛ جيتوڻيڪ اهو چين ۽ روس سان زميني سرحد جي دعويٰ ڪري ٿو. ملڪ جي الهندي سرحد يالو سمنڊ جي ذريعي ٺهيل آهي، جڏهن ته ان جي اڀرندي سرحد جاپان جي سمنڊ طرفان بيان ڪيل آهي. ڏکڻ ڪوريا دعوي ڪري ٿو ته سڄي جزيري ۽ ڀرپاسي جزائر جي واحد جائز حڪومت آهي. ان جي پکيڙ 38,000 مربع ميل آهي ء ان جي آبادي پنج ڪروڙ 20 لک (51.96 ملين) آهي، جنهن مان لڳ ڀڳ اڌ سيئول ڪيپيٽل ايريا ۾ رهن ٿا، جيڪو دنيا ۾ نائين نمبر تي سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ميٽروپوليٽن علائقو آهي. ٻين وڏن شهرن ۾ انچيون، بوسان ۽ ڊائيگو شامل آهن.
ريپبلڪ آف ڪوريا 대한민국 Daehan Minguk | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
شُعار: '홍익인간 (弘益人間 (ڪوريائي) (Hongik Ingan)حقيقي "انساني دنيا ۾ وسيع طور تي فائدو، انسانيت جي ڀلائي لاءِ ڪوششون سان حاصل ڪيو ويو آهي“[1] | |||||
ترانو: Aegukga "애국가 (愛國歌)" (Korean) (de facto) "حب الوطني جو گيت" | |||||
![]() چٽي سائي رنگ ۾ ڏکڻ ڪوريا ڏيکاريل- ھلڪي سائي رنگ ۾ اھي علائقا جن جو ڏکڻ ڪوريا دعويدار آهي پر سندس اختيار ۾ ناھن. | |||||
حیثیت | خودمختيار رياست | ||||
گادي جو هنڌ | سيئول | ||||
سڀ کان وڏو شهر | سيئول | ||||
دفتري ٻوليون | ڪورين يا ڪوريائي[2] | ||||
دفتري اسڪرپٽ | ھينگل | ||||
نسلي گروھ | ڪوريائي يا ڪورين[3][4] | ||||
مذهب | |||||
مقامي آبادي |
| ||||
حڪومت | يونيٽري صدارتي آئيني ريپبلڪ | ||||
• صدر |
يوون سڪ يول | ||||
• وزيراعظم |
هان بتھ-سو | ||||
• نيشنل اسيمبلي جو اسپيڪر |
ڪيم جين پيو | ||||
• ريپبلڪ آف ڪوريا جو چيف جسٽس |
چو هي-دائي | ||||
• آئيني ڪورٽ جو صدر |
لي جونگ سيوک | ||||
مقننه | نيشنل اسيمبلي | ||||
قيام | |||||
• گوجوسيئون جي پھرين بادشاھت |
ستین صدی قبل مسیح | ||||
• ٽي بادشاھتون |
18 قبل مسیح | ||||
• اتر ڏکڻ جون بادشاھتون |
698 ق.م | ||||
• گوريئو خاندان |
918ع | ||||
• جوسيئن خاندان |
1392ع | ||||
• ڪوريائي ايمپائر |
12 آڪٽوبر 1897ع | ||||
• جاپان ڪوريا معاھدو |
22 آگسٽ 1910ع | ||||
• ڪوريا جو آزادي جو اعلان |
1 مارچ 1919ع | ||||
• ريپبلڪ آف ڪوريا جي عارضي حڪومت |
11 اپريل 1919ع | ||||
• جاپان کان آزادي |
2 سيپٽمبر 1945ع | ||||
• پھرين ريپبلڪ |
15 آگسٽ 1948ع | ||||
• ٽين ريپبلڪ ۽ موجوده آئين |
25 فيبروري، 1988ع | ||||
• اقوام متحده ۾ داخلا |
September 17, 1991 | ||||
پکيڙ | |||||
• جملي |
100٬210 km2 (38٬690 sq mi) (1,00,413 چورس ڪلوميٽر (38,770 اسڪوائر ميل) (اتر ڪوريا کان سواء) 107 هون) | ||||
• پاڻي (%) |
0.3 (301 km2 / 116 mi2) | ||||
آبادي | |||||
• 2023ع جو تخمينو اندازو |
5,19,66,948[7][8] (28ھون) | ||||
• گھاٽائي |
507 /km2 (1٬313.1 /sq mi) (23ھون) | ||||
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2024ع جو تخمينو لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
3.058 ٽريلين آمريڪي ڊالر[9] (14ھون) | ||||
• في سيڪڙو |
59,330 آمريڪي ڊالر[9] (28ھون) | ||||
جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2021ع لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
1.761 ٽريلين آمريڪي ڊالر[10] (14هون) |
ڪوريا جو ٻيٽ لوئر پيلو ليٿڪ دور جي شروعات ۾ آباد هو. ان جي پهرين سلطنت 7 صدي قبل مسيح جي شروعات ۾ چيني رڪارڊ ۾ نوٽ ڪئي وئي هئي. 7 صدي عيسويءَ جي آخر ۾ ڪوريا جي ٽن بادشاهن جي سله ۽ بالاهي ۾ متحد ٿيڻ کان پوءِ، ڪوريا تي گوريو خاندان (918-1392) ۽ جوزون خاندان (1392-1897) جي حڪومت هئي. ايندڙ ڪورين سلطنت (1897-1910) 1910 ۾ جاپان جي سلطنت سان ملائي وئي. ان جي حڪمراني ٻي عالمي جنگ ۾ هٿيار ڦٽا ڪرڻ کان پوءِ ختم ٿي وئي، جنهن کان پوءِ ڪوريا کي ٻن علائقن ۾ ورهايو ويو: هڪ اتر زون سوويت يونين جي قبضي ۾، ۽ ڏکڻ وارو علائقو جيڪو آمريڪا جي قبضي ۾ هو. ٻيهر متحد ٿيڻ تي ڳالهين ناڪام ٿيڻ کان پوء، ڏکڻ زون آگسٽ 1948 ۾ ڪوريا جو نمائندو بڻجي ويو، جڏهن ته اتر زون ڪميونسٽ ڊيم بڻجي ويو. ايندڙ مهيني ڪوريا جي عوام جو نمائندو. 1950 ۾، اتر ڪوريا جي حملي K War جي شروعات ڪئي، جيڪا 1953 ۾ آمريڪا جي اڳواڻي ۾ گڏيل قومن جي ڪمانڊ ۽ چين جي عوام جي فوج کي سوويت جي مدد سان شامل ڪرڻ کان پوء ختم ٿي وئي. جنگ ۾ 30 لک ڪورين مارجي ويا ۽ معيشت تباهه ٿي وئي. 1960ع جي اپريل انقلاب ۾ Syngman Rhee جي اڳواڻيءَ ۾ آمرانه پهرين جمهوريه K جي حڪومت جو تختو اونڌو ڪيو ويو، پر ٻيو ريپبلڪ نااهل هو، ڇاڪاڻ ته اهو انقلابي جوش تي ضابطو نه رکي سگهيو. 16 مئي 1961 جي بغاوت پارڪ چنگ هي جي اڳواڻي ۾ 2nd Rep. کي ختم ڪري ڇڏيو، 1963 ۾ 3rd Rep. جي شروعات جو اشارو ڏنو. ڏکڻ ڪوريا جي تباهي واري معيشت پارڪ جي اڳواڻي ۾ وڌڻ شروع ڪيو، جنهن ۾ هڪ تيز ترين اڀرڻ جو رڪارڊ ڪيو ويو. سراسري GDP في ماڻهو. قدرتي وسيلن جي کوٽ جي باوجود، قوم تيزيءَ سان ترقي ڪندي 4 ايشيائي ٽائيگرز مان هڪ بڻجي وئي، بين الاقوامي واپار ۽ اقتصادي گلوبلائيزيشن جي بنياد تي، پاڻ کي عالمي معيشت ۾ شامل ڪندي، برآمداتي بنيادن تي صنعتڪاري سان. چوٿين جمهوريه 1972 جي آڪٽوبر بحاليءَ کان پوءِ قائم ڪئي وئي، جنهن ۾ پارڪ کي مڪمل طاقت حاصل هئي. يوشين آئين اعلان ڪيو ته صدر بنيادي انساني حقن کي معطل ڪري سگهي ٿو ۽ پارليامينٽ جو ٽيون حصو مقرر ڪري سگهي ٿو. ان دور ۾ حڪومت پاران اپوزيشن جي جبر ۽ انساني حقن جي ڀڃڪڙي وڌيڪ شديد ٿي وئي. 1979 ۾ پارڪ جي قتل کان پوءِ به، چن ڊو-هان جي اڳواڻي ۾ 5 هين جمهوريه ۾ آمرانه راڄ جاري رهيو، جنهن ٻن فوجي بغاوتن جي زور تي اقتدار تي قبضو ڪيو ۽ گوانگجو بغاوت کي بي رحميءَ سان دٻائي ڇڏيو. 1987 جي جون جمهوري جدوجهد آمرانه راڄ ختم ڪري، موجوده ڇهين جمهوريه ٺاهي. ملڪ کي هاڻي براعظم ۽ اوڀر ايشيا ۾ سڀ کان وڌيڪ ترقي يافته جمهوريتن مان سمجهيو ويندو آهي. S. ڪوريا 1987 جي آئين تحت هڪ واحد صدارتي جمهوريه کي برقرار رکي ٿو، هڪ گڏيل قانون سازي، قومي اسيمبلي سان. اهو هڪ علائقائي طاقت ۽ هڪ ترقي يافته ملڪ سمجهي وڃي ٿو، ان جي معيشت سان دنيا جي 12th-وڏي وڏي GDP جي لحاظ کان ۽ 14th-وڏي GDP (PPP) جي لحاظ کان. اهو UNO، G-20، OECD جو ميمبر آهي.