تلنگانا (Telangana) انڊيا جي ڏاکڻي حصي جي وچ تي دکن واري مٿاھين ميداني علائقي ۾ واقع ھڪ رياست جيڪا انڊيا جي پکيڙ ۽ آبادي ۾ ٻارھين وڏي رياست آھي. ھن رياست جي پکيڙ 112٬077 km2 (43٬273 sq mi) آھي ۽ 2011 جي مردم شماري مطابق آبادي 35,193,978 اٿس.[3] تاريخ 2 جون 2014 ۾ آنڌرا پرديش رياست جي اتر اولھ حصي کي ڌار ڪري ھي انڊيا جي 29 ھين رياست طور قائم ڪئي وئي ۽ حيدرآبادکي ان جو مستقل گادي جو هنڌ بڻايو ويو. ھن رياست جا ٻيا وڏا شھر وارانگل، نظام آباد، کمام۽ ڪريم نگر شامل آهن. ھن رياست جون حدون اتر م مھاراشٽر، اوڀر ۾ ڇتيس ڳڙھ، اولھ ۾ ڪرناٽڪا، اوڀر ۽ ڏکڻ ۾ آنڌرا پرديش سان ملن ٿيون.[4] ھن رياست جي زمين پھاڙن، جابلو قطارن ۽ ٻيلن تي پڻ مشتمل آھي.2019 جي انگ اکرن مطابق رياست جي پکيڙ ۾ 27,292 چورس ڪلوميٽر زمين ٻيلن تي مشتمل آهي. رياست انتظامي طور تي 33 ضلعن ۾ ورھايل آھي.
| تلنگانا | |
|---|---|
| رياست | |
 تلنگانا جي تصوير نگاري، کاٻي پاسي مٿان کان: چار مينار، وارينگل قلعو، , حيدرآباد شھر، نظام آباد ريلوي اسٽيشن، فلڪنما محل، ڪنتالا وارا آبشار | |
| ترانو: "جيا جيا ھي تيلنگانا جاناني جياڪيٿانم" | |
 انڊيا ۾ تيلنگانا جو مقام | |
| جاگرافي بيهڪ (تيلنگانا): 17.366°N 78.475°E | |
| ملڪ |  ڀارت
|
| قيام | 2 جون 2014 |
| گاديءَ جو هنڌ ۽ وڏو شھر | حيدرآباد † |
| ضلعا | 33 |
| حڪومت | |
| • مجلس | تلنگانا جي حڪومت |
| • گورنر | اي.ايس.ايل.نرسيمھان |
| • وزيراعلي | ڪي. چندرشيڪر رائو (ٽي آر ايس ) |
| • ليجسليٽو اسيمبلي | ٻہ ايواني (119 + 43 سيٽون) |
| • پارليامينٽ ۾ نمائندگي | راجيا سڀا ۾ 7 سيٽون ۽ لوڪ سڀا ۾ 17 سيٽون |
| • ھاء ڪورٽ | تلنگانا ھاء ڪورٽ |
| پکيڙ[1] | |
| • ڪل | 112,077 ڪ.م2 (43,273 ميل2) |
| پکيڙ ۾ درجو | پکيڙ ۾ انڊيا جي ٻارھين وڏي رياست |
| آبادي (2011) | |
| • ڪل | 35,193,978 |
| ^† عارضي طور تي ڏھ سالن لاء آنڌرا پرديش جو پڻ گادي جو هنڌ †† تلنگانا ۽ آنڌرا پرديش ٻنھي جو ساڳيو | |
| Symbols of تيلنگانا | |
| نشان | ڪاڪاٽيا ڪالا ٿورانم , چارمينار |
| گانو | جيا جيا ھي تيلنگانا جاناني جياڪيٿانم.[2] |
| جانور |  |
| پکي |  |
| گل |  |
| ميوو | .jpg) |
| وڻ |  |
| ندي |  |
| راند | .jpg) |
نالو
تيلنگانا يا تلنگانا نالي جي معني آهي ٽن لنگن وارو ديس. اھو نالو ان ڪري پيس جو اتي ٽي شواتي يا شو ڀڳوان واريون زيارتون واقع آهي جن ۾ ڪاليشورام، سري سائلام ۽ دراڪشاراما شامل آهن. [5] آنڌرا پرديش جي اورينٽل مينيواسڪرپٽس لائبريري اينڊ ريسرچ سينٽر جي اڳوڻي ڊائريڪٽر جيانڌير ٿرومالا رائو مطابق تلنگانا لفظ گونڊي ٻولي جي لفظ تيلنگاڌ مان نڪتل آهي جنھن جي معني ڏکڻ آھي.[6]
تاريخ
ھن علائقي جي تاريخ مطابق ھتي چولاس گھراڻي، موريا گھراڻي، ستاواھانا گھراڻي، چالوڪيا گھراڻي، ڪاڪاٽيا گھراڻي، دھلي سلطنت، بھامني سلطنت، گولڪنڊا جي قطب شاھي گھراڻي جي حاڪميت رھي. سورھين کان سترھين صدي عيسويءَ ۾ مغلن جي حاڪميت ۾ رھيو.[7][8] ارڙھين صدي م ھتي حيدرآباد جي نظامن جي حاڪميت رھي.1823 ۾ نظامن کان آنڌرا واري ساحلي پٽي جو قبضو ايسٽ انڊيا ڪمپني کسي وئي ۽ رايالسيما ضلعو بہ کين ڪمپني سرڪار جي حوالي ڪرڻو پيو . [9] حيدرآباد جي رياست 1948 م پولو آپريشن نالي فوجي ڪاروائي جي نتيجي ۾ انڊيا ۾ شامل ٿي ھئي ۽ 1956 ۾ ھنان رياست کي اسٽيٽس ري آرگنائيزيشن ايڪٽ تحت ٽوڙيو ويو ۽ تيلگو ٻولي جي بنياد تي تيلنگانا وارو حصو آنڌرا پرديش رياست ۾ شامل ڪيو ويو جيڪا خود برٽش دور م مدراس جو حصو ھئي. ان انضمام بعد ھن علائقي جي ھارين تلنگانا جي آنڌرا پرديش کان ڌار ڪرڻ جي تحريڪ 1950 واري ڏھاڪي م ئي شروع ٿي وئي جيڪا لاڳيتو ھن نئين رياست جي قيام تائين جاري رھي. اھڙي طرح 2 جون 2014 تي ھي نئين رياست وجود ۾ آئي. [10]
معيشت
تلنگانا جي معيشت انڊيا جي رياستن جي جي ڊي پي جي لحاظ کان انڊيا جي اٺين وڏي معيشت آھي ان جي ٽوٽل جي ڊي پي 
8.66 لک ڪروڙ ({{INRConvert/اظھاري چُڪَ: اڻڄاتل وقفي حرف "[".|8.66|12||USD|year={{{year}}}}}) پائونڊ آھي. ۽ في ڪس 206,000 ({{INRConvert/اظھاري چُڪَ: اڻڄاتل وقفي حرف "[".|206|3||USD|year={{{year}}}}}) پائونڊ آھي.[11][12] انساني ترقي جي اشاريي جي لحاظ کان انڊيا جي رياستن ۾ ھي رياست سورھين نمبر تي آهي. ھي رياست دفاع جي صنعت ۽ سائنسي تحقيق جو پڻ مرڪز آھي. ھتي ڀارت ڊائنامڪس لميٽيڊ، ڊفينس ميٽلرجيڪل ريسرچ ليبارٽري، ڊفينس ريسرچ اينڊ ڊولپمينٽ آرگنائيزيشن ۽ ڊفينس ريسرچ اينڊ ڊولپمينٽ ليبارٽري پڻ واقع آھن [13]
انتظامي ورھاست
رياست 33 ضلعن ۾ ورھايل آھي.[14],جيڪي ضلعا وري 68 روينيو ڊويزنن ۾ ۽ اھي وري 584 منڊلن ۾ ورھايل آھن. [15][16] ضلعن جا نالا ھيٺ ڏجن ٿا:
| ضلعو | صدر مقام | اڳ حصو ھيو |
|---|---|---|
| عادل آباد | عادل آباد | عادل آباد |
| ڀادرادري ڪوٿاگوديم | ڪوٿاگوديم | کمام ضلعو |
| حيدرآباد ضلعو | حيدرآباد | حيدرآباد |
| جاگٽيال | ڪريم نگر | ڪريم نگر |
| جنگائون | جنگائون | وارانگل، نلگونڊا |
| جئي شنڪر ڀوپال پالي | ڀوپال پالي | وارانگل ضلعو |
| جوگلامبا گاڊوال | محبوب نگر | محبوب نگر |
| ڪاماريڊي | نظام آباد | نظام آباد |
| ڪريم نگر | ڪريم نگر | ڪريم نگر |
| کمام | کمام | کمام |
| ڪمارام ڀيم آصف آباد | آصف آباد | عادل آباد |
| محبوب آباد | وارانگل | وارانگل، کمام |
| محبوب نگر | محبوب نگر | محبوب نگر |
| مانچيريل | مانچيريل | عادل آباد |
| ميدڪ | ميدڪ | ميدڪ |
| ميڊچال ملڪاجگيري | شميرپيٽ | رنگا ريڊي |
| ملوگو | ملوگو | جئي شنڪر ڀوپال پالي |
| نگر ڪرنول | نگر ڪرنول | محبوب نگر |
| نالگونڊا | نالگونڊا | نالگونڊا |
| نارائن پٽ | نارائن پٽ | محبوب نگر |
| نرمل | نرمل | عادل آباد. |
| نظام آباد | نظام آباد | نظام آباد |
| پيڊاپالي | پيڊاپالي | ڪريم نگر |
| رجنا سرسيلا | سرسيلا | ڪريم نگر |
| رنگا ريڊي | شمش آباد | رنگا ريڊي |
| سنگار ريڊي | ميدڪ | ميدڪ |
| سديپيٽ | سديپيٽ | ميدڪ |
| سرياپيٽ | سرياپيٽ | نالگونڊا |
| وقار آباد|وقار آباد | رنگا ريڊي | |
| واناپارٿي | واناپارٿي | محبوب نگر |
| وارانگل رورل | گيسوگونڊا | وارانگل
|
| وارانگل اربن | وارانگل | وارانگل |
| يادادري ڀوانگري | ڀونگير | نلگونڊا |
حوالا
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
