برلن

برلن (انگلش:Berlin؛ جرمن:b|ɜːr|ˈ|l|ɪ|n؛ ڈینش:bɛʁˈliːn)^[3] جرمني جو سڀ کان وڏو شهر ۽ گاديءَ جو هنڌ آهي ۽ جرمني جي هڪ اسٽيٽ پڻ آهي. هن شهر جي آبادي 35 لک آهي. ھي شھر جرمنيءَ جي اتر اوڀر ۾ اسپري ۽ ھيول ندين جي ڪنارن تي واقع آھي. ھي 892 چورس ڪلوميٽرن جي ايراضيءَ تي مشتمل آهي. سمنڊ جي سطح کان 34 ميٽر (112فوٽ) بلند آهي. سال 1917ع جي آدمشماري مطابق ھن شھر جي آبادي 37,11,930 آھي.

Berlin
Capital city, state and municipality
Spree river, Museum Island and Berlin TV Tower in Mitte Victory Column Charlottenburg Palace Rotes Rathaus Brandenburg Gate Reichstag Berlin Cathedral Potsdam Square
جھنڊو قومي نشان
Show Berlin Show Europe
جاگرافي بيهڪ: 52°31′12″N 13°24′18″E
Country	Germany
State	Berlin
حڪومت
• مجلس	Abgeordnetenhaus of Berlin
• Governing Mayor	Kai Wegner (CDU)
• Bundesrat votes	4 (of 69)
• Bundestag seats	29 (of 736)
پکيڙ[1]
• City/State	891.3 ڪ.م2 (344.1 ميل2)
• شھري	3,743 ڪ.م2 (1,445 ميل2)
• ميٽرو	30,546 ڪ.م2 (11,794 ميل2)
بلندي	34 ميل (112 ft)
آبادي (2022)[2]
• City/State	3,755,251

برلن

برلن جرمني جو گاديءَ جو هنڌ ۽ ٻئي علائقي ۽ آبادي جي لحاظ کان سڀ کان وڏو شهر آهي.^[4] ان جي 38 لک کان وڌيڪ آبادي^[5] ان کي، شهر جي حدن اندر آبادي جي حساب سان، يورپي يونين جو سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو شهر بڻائي ٿو.^[6] ان سان گڏ، هي شهر جرمني جي رياستن مان هڪ آهي ۽ ايراضي جي لحاظ کان ملڪ جي ٽيون ننڍي رياست آهي. برلن رياست برانڊنبرگ جي چوڌاري آهي ۽ برانڊنبرگ جي گاديءَ جو هنڌ پوٽسڊم ويجهو آهي. برلن جي شهري علائقي جي آبادي 45 لک آهي ۽ تنهن ڪري جرمني ۾ سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو شهري علائقو آهي. برلن۔برانڊنبرگ گاديءَ واري علائقي ۾ تقريبن 62 لک جی آبادي آهي ۽ رائن۔روهر علائقي کان پوءِ، جرمني جو ٻيو نمبر وڏو ميٽروپوليٽن علائقو ۽ يورپي يونين ۾ GDP جي لحاظ کان پنجون وڏو ميٽروپوليٽن علائقو آهي.^[7][8] برلن۔برانڊنبرگ گاديءَ واري علائقي ۾ تقريبن 62 لک جی آبادي آهي ۽ رائن۔روهر علائقي کان پوءِ، جرمني جو ٻيو نمبر وڏو ميٽروپوليٽن علائقو ۽ يورپي يونين ۾ GDP جي لحاظ کان پنجون وڏو ميٽروپوليٽن علائقو آهي.^[9]

برلن اسپري نديءَ جي ڪناري سان تعمير ڪيو ويو، جيڪو اسپنڊاؤ جي الهندي بورو ۾ ھاویل (Havel) ۾ وهندو هو. هن شهر ۾ الهندي ۽ ڏکڻ اوڀر وارن علائقن ۾ ڍنڍون شامل آهن، جن مان سڀ کان وڏي مگیلسي (Müggelsee) آهي. شهر جي علائقي جو اٽڪل ٽيون حصو ٻيلن، پارڪن ۽ باغن، نديون، واهن ۽ ڍنڍن تي مشتمل آهي.^[10]

پهريون بار دستاویزات م تذکرو 13هين صدي ۾،^[11] ٻن اهم تاريخي واپاري رستن جي ڪراسنگ طور تي تیو آھی. ^[12] برلن کي مارگرويئيٽ آف برانڊنبرگ (1417 کان 1701)، پروشيا جي سلطنت (1701–1918)، جرمن سلطنت (1871–1918)، ويمر (Weimer c) جمهوريت (1919-1933) ۽ نازي جرمني (1933-1945) جو گاديءَ جو هنڌ قرار ڏنو ويو. برلن، روشن خیاليءَ جي دور ۾، نو ڪلاسيڪل ازم، ۽ 1848-1849 جي جرمن انقلابن دوران، هڪ سائنسي، فني ۽ فلسفي جي مرڪز طور ڪم ڪيو آهي. گرنڊرزيٽ (Gründerzeit) جي دوران، هڪ صنعتي حوصلي واري معاشي تیزی م برلن ۾ آبادي ۾ تيزيء سان اضافو ٿيو. سال 1920ع م برلن آبادي جي لحاظ کان دنيا جو ٽيون نمبر وڏو شھر ھو.^[13]

ٻي عالمي جنگ کان پوءِ ۽ برلن جي قبضي کان پوءِ، شهر کي اولهه برلن ۽ اوڀر برلن ۾ ورهايو ويو، برلن جي ديوار ذريعي ورهايو ويو.^[14] اوڀر برلن کي اوڀر جرمني جي گاديءَ جو هنڌ قرار ڏنو ويو، جڏهن ته بون کي اولهه جرمني جي گاديءَ جو هنڌ قرار ڏنو ويو. سال 1990ع ۾ جرمن ٻيهر اتحاد جي پٺيان، برلن هڪ ڀيرو ٻيهر جرمني جي گاديء جو هنڌ بڻجي ويو.

برلن جي معيشت اعلي ٽيڪنالاجي ۽ خدمت جي شعبي تي مبني آهي، تخليقي صنعتن، شروعاتي ڪمپنيون، تحقيقي سهولتون، ۽ ميڊيا ڪارپوريشن جي مختلف قسم جي رينج تي مشتمل آهي.^[15][16] برلن هوائي ۽ ريل ٽرئفڪ لاءِ براعظمي مرڪز طور ڪم ڪري ٿو ۽ هڪ پيچيده عوامي ٽرانسپورٽ نيٽورڪ آهي. برلن ۾ سياحت شهر کي هڪ مشهور عالمي منزل بڻائي ٿو. ^[17]اهم صنعتن ۾ انفارميشن ٽيڪنالاجي، صحت جي صنعت، بايو ميڊيڪل انجنيئرنگ، بايو ٽيڪنالاجي، گاڏين جي صنعت، ۽ اليڪٽرانڪس شامل آهن.

برلن ڪيترن ئي يونيورسٽين جو گھر آهي جهڙوڪ برلن جي همبولڊ يونيورسٽي، برلن جي ٽيڪنيڪل يونيورسٽي، برلن يونيورسٽي آف آرٽس ۽ فري يونيورسٽي آف برلن. برلن زوولوجيڪل گارڈن يورپ ۾ سڀ کان وڌيڪ دورو ڪيل زو آهي. بیبلزبرگ اسٽوڊيو دنيا جو پهريون وڏي پيماني تي فلم اسٽوڊيو ڪمپليڪس آهي ۽ برلن ۾ قائم ڪيل فلمن جي فهرست ڊگهي آهي.^[18]

برلن پڻ ٽن عالمي ورثي سائيٽن؛ ميوزيم ٻيٽ، پیلیسز ایند پارڪس آف پوٽسڊم ایند برلن ۽ برلن ماڊرنزم هائوسنگ اسٽيٽس، جو گھر آهي.^[19] ٻين نشانين ۾ برانڊنبرگ گيٽ، ريخسٽاگ عمارت، پوٽسڊيمر پلاٽز، يورپ جي قتل ٿيل يهودين جي يادگار ۽ برلن وال ميموريل شامل آهن. برلن ۾ ڪيترائي عجائب گھر، گيلريون ۽ لائبريريون آھن.

حوالا

1. "Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken". Amt für Statistik Berlin-Brandenburg (ٻولي ۾ German). وقت 8 March 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2 May 2019. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
3. Kleiner, Stefan; Knöbl, Ralf; Mangold, Max (2015). Das Aussprachewörterbuch (7th ed.). Duden. p. 229. ISBN 9783411040674.
4. Milbradt, Friederike (6 February 2019). "Deutschland: Die größten Städte" (de ۾). Die Zeit (Magazin). https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte.
5. "75 329 mehr Berlinerinnen und Berliner als Ende 2021". www.statistik-berlin-brandenburg.de (ٻولي ۾ German). وقت 10 June 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 23 July 2023. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
6. "Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Bevölkerung". Amt für Statistik Berlin-Brandenburg (ٻولي ۾ German). وقت 18 November 2022 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 18 November 2022. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
8. "Einwohnerzahlen deutscher Metropolregionen 2022". Statista (ٻولي ۾ German). وقت 19 August 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 19 August 2023. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
9. "Daten und Fakten zur Hauptstadtregion". www.berlin-brandenburg.de. وقت 21 March 2019 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 13 April 2022. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
10. Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün. "Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin" (PDF). وقت 25 February 2021 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 10 January 2020.
11. Kleiner, Stefan; Knöbl, Ralf; Mangold, Max (2015). Das Aussprachewörterbuch (7th ed.). Duden. p. 229. ISBN 9783411040674.
12. "Niederlagsrecht" (ٻولي ۾ German). Verein für die Geschichte Berlins. وقت 22 November 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 21 November 2015. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
13. "Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany)". www.h-net.org. وقت 6 July 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 9 October 2009. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
14. "Berlin Wall". Encyclopædia Britannica. وقت 30 June 2008 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 18 August 2008. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
15. "ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007". ICCA. وقت 22 September 2008 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 18 August 2008.
16. "Berlin City of Design" (Press release). UNESCO. وقت 16 August 2008 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 18 August 2008. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
17. "Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend". Bloomberg L.P.. 4 September 2014. https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html. Retrieved 11 September 2014.
18. "Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory". Deutsche Welle. وقت 13 August 2008 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 18 August 2008.
19. "World Heritage Site Museumsinsel". UNESCO. وقت 6 May 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 6 May 2021. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)