From Wikipedia, the free encyclopedia
Dubai (in àrabu: دبيّ, Dubayy, forsis dae "trisinare" o "cabixeta" o "pibitzireddu") est una tzitade de is Emirados Arabi Unidos, capitale de s'emiradu omònimu. Tenet 3 304 046 bividores e s'agatat cara a sud de su Golfu Pèrsicu, in sa Penìsula àraba.
Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:
campidanesu · logudoresu · nugoresu
| Dubai | |
| |
| Nùmene ufitziale: | Dubai |
| Istadu: | Emirados Àrabos Unidos |
| Ladiore: | 25°16′11″ Nord |
| Longhiore: | 55°18′34″ Est |
| Artiore: | 0 m. subra su mare |
| Tirada: | 3.885 km² |
| Populatzione: | 3 304 046 (11-09-2019) 850,46 biv./km² |
| Giassu web: | http://www.dm.gov.ae/ |
Su primu mentovu iscritu de Dubai est de su 1095, mentras su prus insediamentu antigu connotu comente a tzitade est de su 1798. Dubai est istada istituida in manera formale in su cumintzu de su sèculu XIX dae sa tribù de is Banu Yas, e est abarrada a suta de su controllu de sa tribù finas a chi in su 1892 su Rennu Unidu at assùmidu s'amparu suo. Su logu geogràficu suo dd'aiat fatu tzentru de importu pro su cummèrtziu e su portu suo at incomintzadu a s'isvilupare dae su cumintzu de su sèculu XX.
Is primas testimonias iscritas sunt de su 1799. Su prus edifìtziu antigu de sa tzitade est su Forte de al-Fahīdī, fatu in su 1787, chi oe in die acasàgiat su Museu de Dubai. In antis, in s'ìnteri de su sèculu XVIII, si fiat istabilèssida in sa zona sa famìlia Āl Bū Falāsa, chi apartenet a sa tribù de is Banu Yas. Sa tzitade est abarrada dipendente dae Abu Dhabi finas a su 1833.
Dubai s'agatat in sa costa de su Golfu Pèrsicu de is Emirados Àrabos Unidos, in manera aprossimativa a livellu de su mare. S'emiradu de Dubai allàcanat cun Abu Dhabi in su sud, Sharjah in su nord-est e cun su Golfu Pèrsicu a oru-oru de totu sa costa otzidentale sua. Hatta, un'exclave minore de Dubai, est inghiriada in tres lados dae s'Omàn, mentras allàcanat cun sos emirados de Ajman in su ovest e de Ras a su-Khaima in su nord. Dubai s'estendet a subra de una superfìtzie de 4.114 km2, meda de prus de sa superfìtzie sua de 3.900 km2 de in antis de is interventos de bonìfica.
Dubai est a intro de su desertu Aràbicu, ma sa topografia de Dubai est diferente meda de su de s'ala meridionale de is Emirados Àrabos Unidos, sende chi una parte manna de su paesàgiu de Dubai est fatu de dunas arenosas, mentras is desertos pedrosos s'agatant prus a fitianu in s'ala meridionale de su paisu.[1]
S'arena est fine, neta e arba, cun arrogos de coraddos e conchìgios. A est de sa tzitade, is pranuras costeras cobertas de sale, connotas comente sabkha, lassant su logu a dunas de arena. Prus a est, is dunas essint prus mannas e pro more de s'òssidu de ferru si tinghent de una tonalidade rujastra.[2] Su desertu pranu lassat posca su logu a is Montes Hajjar otzidentales, cun su profilu bicheddadu a puntas chi arribbant a 1.300 metros, a oru-oru de sa làcana de Dubai intre s'Omàn e Hatta.
Dubai tenet unu clima sub-tropicale desèrticu. Cun ierros mites e istades caentes meda. S'istajone istiale incumentzat in sa metade de abrile e acabbat in sa metade de onniasantu, cun temperaduras màssimas semper a subra de is 30°C. Argiolas e austu sunt is meses prus caentes cun temperaduras màssimas a inghìriu de is 43-45°C, cun puntas de 49-53°C. S'umidade, pro neghe de sa presèntzia de su mare, faghet pagu soportàbile su calore, ispinghende is emiros a is residèntzias istiales prus a s'internu. Sa temperadura de su mare, in su mese de cabudanni, podet superare fintzas is 35°C e pro custu in su Golfu Persico est possìbile osservare is temperaduras marinas prus artas de totu sa Terra.
S'ierru est curtzu meda: durat dae sa metade de idas a sa metade de freàrgiu e si nche cuntzentrant agiumai totu is pròidas annuales, a mèdia 100–150 mm ma cun irregularidades fortes ònnia annu. Is episòdios proinosos sunt raros ma violentos e podent causare discumbènios numerosos in tzitade. Is temperaduras màssimas me is meses ierriles andant a inghìriu de 24-25 °C e vàriant meda: s'ispissu su bentu caente forte de su desertu aràbicu podet aporrire su calore istiale a su prètziu, cun traschias de arena e bentu, e a pustis càmbiat in àera frisca cun mèngua lestra de sa temperadura fintzas de prus de 30°C. Sa temperadura mìnima calant pagu a fitianu a suta de 16°C, cun su primadu ufitziale de 7°C.[3]
Sa tzitade de Dubai est partzida in 9 setores, partzidos in comunidade. Ddoe at prus de 130 comunidades in Dubai.
Su trasportu in Dubai dipendet dae s'Autoridade pro is Caminos e su Trasportu. Su sistema de trasportu pùblicu depet acarare sa cungestione e problemas de fidabilidade chi unu grandu programma de investimentos est chirchende de risòlvere.[4] In su 2009, segundu is istatìsticas de su comunu de Dubai, ddoe aiat unas 1.021.880 veturas in tzirculatzione.[5] In su ghennàrgiu de su 2010 su nùmeru de residentes chi ant impreadu su trasportu pùblicu est istadu pari a su 6% de sa populatzione.[6] Mancari su guvernu apat imbestidu meda in infrastruturas istradales de Dubai, custu no at tentu su passu cun sa crèschida de nùmeru de veìculos. Custu, unidu cun su fenòmenu de su tràficu induidu, at giutu a problemas semper prus mannos de cungestione de sa viabilidade.[7]
Chimbe de is caminos printzipales de is Emirados Arabos, est a nàrrere sa E 11 (Caminu de Sheikh Zayed), sa E 311 (Caminu de is Emirados), sa E 44 (Autocaminu Dubai-Hatta), sa E 77 (Autocaminu Dubai-Al Habab) e sa E 66 (Caminu Oud Metha), colant a traessu de Dubai, connetende sa tzitade cun àteros tzentros urbanos de su paisu. De importu pro sa viabilidade tzitadina sunt su Ponte Al Maktoum, su Ponte Al Garhoud, su Tunnel Al Shindagha, su Business Bay Crossing e su Floating Bridge chi collegant s'ala orientale e s'ala otzidentale de sa tzitade.[8]
Su trasportu pùblicu in Dubai est manigiadu dae s'Autoridade pro is Caminos e su Trasportu. Su servìtziu de postales tzitadinu in su 2008 serbiat 140 rotas e at carradu a 109,5 milliones de passigeris. De sa fine de su 2010 ddoe at 2.100 postales in servìtziu ispainados in sa tzitade.[9] S'autoridade de su trasportu at annuntziadu su fràigu de 500 postales climatizados noos, e su de àteros 1.000 postales in totu is emirados pro animare s'impreu de su trasportu pùblicu.[10]
Dubai tenet fintzas unu grandu servìtziu de tassì, chi rapresentant su prus mèdiu de trasportu pùblicu impreadu a intro de s'emiradu, cun unos 3.000 taxi in servìtziu manigiados dae cumpangias vàrias, siat pùblicas siat privadas.[11] Onni die in Dubai is tassì acumprint una mèdia de 192.000 biàgios carrende a unas 385.000 persones. In su 2009 su servìtziu tassì at passadu is 70 milliones de biàgios fatos carrende in manera aprossimativa a 140,45 milliones de passigeris.[12][13]
S'Aeroportu Internatzionale de Dubai est s'aeroportu printzipale de Dubai e serbit fintzas àteros emirados de sa natzione. S'iscalu in su 2009 fiat su de 15 in su mundu pro tràficu de passigeris e su de 6 in su mundu pro tràficu internatzionale de passigeris.[14] In prus de èssere unu nodu de importu pro su tràficu de passigeris, est su ses in su mundu pro tràficu de mertze, moende in su 2014 2.370.000 tonnelladas de produtos.[15] S'Emirates est sa cumpangia de bandera de Dubai, in su 2018 at serbidu 150 destinatzione me is 5 continentes.[16]
Su fràigu de s'Aeroportu Internatzionale de Dubai-Al Maktoum est istadu annuntziadu in su 2004. Sa prima ala de s'aeroportu, cun una pista manna bastante de acollire is A380, unu terminale pro is cargo bonu pro mòere 250.000 tonnelladas de produtos e unu terminale capatzu de acollire a 5 milliones de passigeris cada annu est istadu abertu su 27 de làmpadas 2010, isceti pro su tràficu cargo.[17][18][19] Su trasportu de is passigeris est incomintzadu a sa fine de martzu 2011.[20] Una borta cumpletadu, s'iscalu internatzionale de Al Maktoum at a essire su prus aeroportu mannu de su mundu cun 6 pistas, 4 terminales e una capatzidade annuale de 160 milliones de passigeris e 12 milliones de tonnelladas de mertzes.[21]
Su sistema de sa metropolitana, chi est istadu inchingiadu in parte su 9 cabudanni de su 2009, est essidu de su totu operativu in su 2014.[22] Sa Metropolitana de Dubai est sa prima in totu sa penìsula àraba.
Dubai at annuntziadu chi at a cumpletare su collegamentu de su sistema ferruviàriu a lestresa arta de sos EAU, chi s'at a collegare cun totu su Cussìgiu de Cooperatzione de su Golfu e forsis fintzas cun s'Europa.[23][24]
Ddoe sunt duos portos cummertziales in Dubai, Port Rashid e Jebel Ali. Jebel Ali est su prus portu artifitziale mannu de su mundu, su printzipale in totu s'Oriente Mèdiu e su de sete in su mundu pro tràficu de mertze.[25][26]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
