From Wikipedia, the free encyclopedia
Su Mortoxu de Bugerru est unu episòdiu acuntèssiu in Bugerru, bidda sarda de s'Igresienti, su 4 de cabudanni de su 1904 innui, in s'interis de un'isciòpiru a su cali iant aderiu unus 2000 traballadoris de sa miniera[1], s'esèrcitu at sparau contra a is manifestantis, bocendindi cuatru e ingollendindi ùndixi[2].
Articulu in campidanesu
In su 1867 is deputaus sardus iant pediu a su Presidenti de su Cuntzillu Bettino Ricasoli un'impìnniu prus mannu de parti de s'istadu po allebiai is cunditzionis de miseresa de sa populatzioni. A pustis de s'arrebbellia de Su Connotu, sucèdia in Nùgoro in s'abrili de su 1868, ocasionada de s'aprovatzioni de un'arrégula ca stabiliat sa privatizatzioni de is benis de su demàniu, fiat istituida una cummissioni parlamentari de scubìllia, presidiada de Agostino Depretis, de sa cali fadiat parti su deputau piemontesu Quintino Sella. Sella, inginneri mineràriu, iat publicau in su 1871 un'arrelatu de importu istraordinàriu po cumprendi is cunditzionis de s'indùstria minerària sarda. In s'interis de unu biàgiu durau 18 diis, Sella, acumpangiau de s'inginneri Eugenio Marchese, diretori de su distretu mineràriu de Sardigna, iat bisitau is minieras printzipalis e is istabbilimentus metallùrgicus de s'ìsola. Sa scubìllia de Sella, intra is atras cosas, no iat mancau de rilevai sa diferèntzia de tratamentu econòmicu tra is minadoris sardus e is de is atras regionis e puru sa necessidadi de creai una scola po capus minadoris e scalladoris in Igrèsias.
A s'inghitzu de su '900, a Bugerru ddi narànt «petite Paris» (sa Parigi pitia), po ita ca is diretoris mineràrius ca si fiant trasferius in sa bidda minerària, iant creau un'ambienti culturali notàbili[3]. In mesu a issus ddoi fiat Achille Georgiades, gregu ca iat bìviu a Costantinòpoli e fiat beniu in Sardigna in su 1903 po dirigi is minieras de sa Societé des mines de Malfidano de Parigi, chi in Sardigna teniat sa sei operativa in Bugerru. Ddoi fiat puru su francesu Georges Perrier ca gestiat unu cinematògrafu; in prus, in sa bidda ddoi fiant unu teatru e unu currìlliu riservau a is diretoris de sa sociedadi francesa. De s'atra parti, ddoi fiant is minadoris ca traballànt in cunditzionis disumanas, sutapagaus e obligaus a turnus de traballu massacrantis, bortas medas vìtimas de incidentis ferosus. Issus fiant organizaus in sa Lega de Resistèntzia de Bugerru, ca contàt 4000 iscritus. In su 1903 sa Lega de Resistèntzia de Bugerru iat participau cun is delegaus suus a su secundu cungressu natzionali de sa Federazione dei minadori. Is diretoris de sa Lega fiant duus militantis sotzialistas, Giuseppe Cavallera e Alcibiade Battelli. Po cicai un'arrespusta a is pretesas insoru relativas su crescimentu de is salàrius e s'ammelloramentu de is cunditzionis de vida, fiat assetiada una filera de isciòpirus, cumentzendi de is primus mesis de su 1904. Su 7 de maju est acuntèssiu un'atru incidenti in su traballu, innui funt mortus cuatru minadoris.
Sa protesta est crèscia in su mesi de cabudanni, a pustis de sa circulari spainada sa dii 2 de s'inginneri Georgiades, innui si comunicàt ca, inghitzendi de sa dii a pustis, sa barriloca in mesu a is duus turnus de traballu, su de mengianu e su de merì, iat a essi redùsia de un'ora. Sa reatzioni est stètia lestra e at incumentzau s'isciòpiru de is minadoris, ca ant presentau is pedidas insoru a sa sociedadi francesa. Su domìnigu de su 4 de capudanni 1904, mentris sa delegatzioni sindacali fiat in negòtziu, is oberajus si funt atobiaus ainnantis a sa sei de sa diretzioni generali de sa miniera in sustentu a sa delegatzioni sindacali. In s'interis, is meris de s'asienda ant tzerriau s'esercitu, ca at sparau conta is oberajus, bocendindi cuatru e ingollendindi medas atrus.
Custus fatus ant causau reatzionis fortis. Su 11 de capudanni in Milanu, po protestai contra sa violentzia ammustrada in Bugerru, sa Càmara de su traballu at aprovau una motzioni po s'isciòpiru generali de organizai in Itàlia aintru de otu diis. Cuncua dii apustis, su 14 de cabudanni, me in Castelluzzo, Provìntzia de Tràpani, est acuntèssiu un'atru mortoxu; in s'interis de una manifestatzioni de laureris, ca protestànt contra a sa strogadura de un'atòbiu locali e s'arrestu de unu sotzialista, diretori de una cooperativa de laurera, is carabbineris ant sparau contra a is laureris. Su 15 de cabudanni in Sestri Ponente ddoi fiat avolotu po is fatus de Bugerru[4]. Apustis de is fatus de Castelluzzo, cun sa sceda de cust'ùrtimu mortoxu, s'inchietadura at sorigau unu livellu artu meda. Sa Càmara de su traballu de Milanu at annuntziau s'isciòpiru generali natzionali, su primu in Europa, ca at sighiu de su 16 fintzas a su 21 de cabudanni e a su cali ant aderiu totu is traballadoris italianus de totus is categorias.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.