From Wikipedia, the free encyclopedia
COVID-19 (ол эбэтэр COrona VIrus Disease 2019) — ыарахан респираторнай ыарыы, киһи уонна кыыл тыынар уорганнарын дьаҥныыр инфекция. COVID-19 киһи уонна кыыл бронхатын, тыҥатын уонна атын органнарын бастатан туран алдьатар, устунан "тыҥа сытыйыытыгар, некроз" тириэрдиэн сөп (пневмония), ол эбэтэр саҥа коронавируһанан ыалдьыбыт кыыл эбэтэр киһи өлөр кутталга киирэр. Бу саҥа ыарыыга COVID-19 кыыллар даҕаны, дьон даҕаны иммунитета суох.
Бу COVID-19 инфекцианы 2019 сыллаахха бастаан Ухань куоратка булбуттара. Бу ыарыынан сибээстээн Аан Дойдуга Улуу карантин бара турар (236 араас омук дойдуларыгар, 97% планета олохтооҕо уонна 100% кыыллар зоопаркаларыгар), Пандемия COVID-19.
COVID-19 ыарыыны көбүтэр саҥа коронавирус штамма SARS-CoV-2.
Сиһилии: https://www.bbc.com/russian/news-52184310 (COVID 19 обнаружили у львов и тигров в зоопарке Нью Йорка, заразились от людей)
https://www.rbc.ru/rbcfreenews/5ea5ce5b9a79472b08cfb79c (в Нидерландах заразились от людей новым коронавирусом норки)
Киһи эбэтэр кыыл COVID-19 сыстар түгэнигэр бастакы симптомнар 6 хонугунан биирдэ биллэллэр, сороҕор инкубационнай период 21 хонук барыан сөп. Ол бириэмэҕэ ыарыһах симптомнара суох доруобайбын диэн сананыан сөп, атын дьонҥо уонна кыылларга ыарыыны тарҕатыан сөп.
Симптомнарын кэнниттэн 70% ыарыһахха альвеолалар тыҥаҕа алдьанан бараллар. Устунан пневмония стадията саҥаланар. Ыарахан респираторнай дистресс синдром саҥаланар, киһи олоҕуттан (өлөр) туоруур куттала үөскүүр.
Коронавирус тыҥаны алдьатан сиэн баран дальше атын уорганнарга барар, үксүн тымыр нөҥүө сүрэххэ, мэйиигэ, быарга. Ол түмүгэр ол уорганнар эмиэ алдьанан бараллар, коронавирус клеткаларын сиир, онно төрүүр ууһуур. Киһи өлөр куттала 85% тиийэр.
Кыыл эбэтэр киһи иммуннай системата COVID-19 тохтотоору эмискэ вируһу утары күүстээх сэрии биллэрэр, билимҥигэ биллэрин курдук цитокин шторма (Гиперцитокинемия). Ол түмүгэр организм вируһу кытта туох баарынан охсуһар түмүгэр организм бары энергиятын барыыр, төттөрүтүн организм бэйэтин алдьатар процеһа саҕаланар. Киһи өлөр кутталын 99% тириэрдэр, тоҕо диэтэххэ организм коронавируһу өлөрө сатаан температуратын эмискэ 39°C-47°C таһаарар, ол түмүгэр вирус өлөр. Ол эрэн организм клеткалара эмиэ өлөллөр, үксүн төттөрү көммөт алдьаныыны сүрэх уонна быар ылар. Цитокин шторматын кэнниттэн дьон өлөр эбэтэр инбэлиит буолар.
Вакцинаны оҥоруу ыытыллар, 2020 сыл балаҕан ыйынааҕы туругунан, түөрт вакциналаах-кандидаттар тустарынан дааннайдар бэчээттэммиттэрэ, олортон биирдэстэрэ Россияҕа оҥоһуллубута. Үс вакцина аденовирус-векторнай, биир — мРНК-вакцина буолаллар. Ол эрээри маассабай вакцинация саҕаланыан иннинэ бары вакциналар куттала суох буолууларын уонна киэҥ хабааннаах клиническэй боруобалааһыҥҥа көдьүүстээҕин көрдөрүөхтээхтэр.
Доруобуйа харыстабылын аан дойдутааҕы тэрилтэтэ (ВОЗ) СУТУЛЛУУТУН сарбыйыыга уопсай рекомендацияны биэрдэ.:
Төһө да сөптөөх усулуобуйаҕа вирус араас ньуурунан хаалыан сөп эрээри, көннөрү гипохлитрия уонна водороду перекись курдук средстволартан итэҕэһэ суох сууһарыллар.
Арыгыны иһии вирусу кыдыйыы, айах тутуутун дезинфекциятын хааччыйбат, ол гынан баран организмҥа иммунитарнай системаҕа алдьатыыны көрдөрөр. Арыгыны иһии мөлтүүр уонна инфекционнай ыарыылары утары харыстыыр дьоҕурун намтатар. Ону тэҥэ арыгыны иһии сытыы дистресс- синдрому сайыннарыы буолар[1].
Эмп бу саҥа ыарыыга суох. Эмптээһин көрүллүбэт. Өскөтүн кыыл эбэтэр киһи пневмониялыыр түгэнигэр ИВЛ (тыҥаны үрдэрии аппараты) холбуохтарын сөп.
Приложение " ЧЕРЕШЕЕ без КОВИД- 19» — Евросойуус, Амма, Азербайджан, Армения, Беларусь, Казахстан, Киргизия, Молдова, Таджикистан, Туркменистан уонна Узбекистан икки ардыларынааҕы сертификаттарын анала. Сыһыарыы судургутук бигэргэтиэххэ наада, пройденные тест о пройденных тестах на коронавирусе, вакцинации и перед перед перед переводом сертификаты-19.[2]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.