Жирков Марк Николаевич

Жирков Марк Николаевич (08.04.1892—17.04.1951) — саха бастакы идэтийбит композитора, Саха государственнай национальнай хуорун тэрийээччи^[1], фольклору хомуйааччы, уопсастыбаннай диэйэтэл.

Жирков, 1951 c.

Олоҕун олуктара

• 1892 сыллаахха муус устар 8 күнүгэр Бүлүү куоратыгар төрөөбүт.
• 1936 сыллаахха Москва консерваториятын композиторскай отделениетын бүтэрбит (И. И. Дубовскай кылааһа).
• Саха норуодунай хуорун тэрийбит, уонна онтун 1940 сылга дылы салайбыт.
• 1940—1947 сыллардаахха Музыка театр-студиятын уус-уран салайааччытынан Дьокуускайга үлэлээбит.
• 1947 сылтан Тыл, литература уонна история институутун искусствоведенияҕа салаатын салайбыт.
• 1951 сыллаахха муус устар 17 күнугэр Дьокуускайга өлбүт.

Айымньылара

Саха драматын театрын спектаакылларын музыкатын айбыта:

• "Күкүр Уус" (Суорун Омоллоон, 1936),
• "Человек" (Мординов, 1937),
• "Любовь" (Сапронов, 1943).

Олоҥхоҕо олоҕуран аан бастакы саха музыкальнай драматын Суорун Омоллоон либреттотыгар

• "Дьулуруйар Ньургун Боотуру" туруорбута (1940).

Г.И. Литинскэйдиин бастакы саха операларын «Ньургун Боотур» (1947), «Сыгый Кырынаастыыр» (1947) * «Сир симэҕэ» остуоруйа-балеты (Дьокуускай, 1947) суруйбут.

• "Алый платочек", балет (1949).

Саха поэттарын тылларыгар (Г. Лобачевтуун уонна да атыттардыын) хас да ырыаны суруйбут:

• "Төрөөбүт дойду туһунан ырыа" (А. Тимофеев тыллара)
• "Дьокуускай үрдүнэн" (Чаҕылҕан тыллара)
• "Булчут ырыата"
• "Сааскыга" (Күннүк Уурастыырап тыллара)
• "Дьол-үөрүү ырыата" (Күннүк Уурастыырап тыллара), о. д. а.

Саха норуотун ырыаларын үөрэппитэ, сурунан ылара уонна обработкалаан таһаарар этэ.

• "Якутские песни для голоса и хора с сопровождением фортепиано" диэн хомуурунньугу таһаартарбыта (М. — Л., 1948).

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

• Саха АССР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ (1941)
• РСФСР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ (1947)
• Бүлүү улууһун ытык киһитэ^[2]

Быһаарыылар

1. Андросов В.Т. уо.д.а. Саха ырыатын антологията / Васильев С.И.. — Дьокуускай: Бичик, 2015. — Т. 1. — С. 16. — 432 с. — 5000 экз.
2. Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия): Почетные граждане Вилюйского улуса

Сигэлэр

• Биография.ру
• Театральная энциклопедия Архыыптаммыт 2007, Сэтинньи 13 күнүгэр.
• Биобиблиографический справочник Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 4 күнүгэр.
• О жизни и деятельности Марка Николаевича Жиркова Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 7 күнүгэр.
• Марк Николаевич Жирков
• Его особая приверженность якутской песне. О жизни музыканта Марка Жиркова
• Первый композитор Якутии Архыыптаммыт 2012, Ахсынньы 16 күнүгэр.
• Якутия отметила 120-летие Марка Жиркова