From Wikipedia, the free encyclopedia
Willem Barents (* enturn 1550 sin l’insla Terschelling, Pajais Bass; † ils 20 da zercladur 1597 en vischinanza da l’insla russa Nowaja Semlja) ha perscrutà la regiun polara per la navigaziun occidentala. Cun trais viadis per chattar in passagi da navigaziun en il nordost ha el contribuì essenzialmain a l’avertura geografica da regiuns polaras anc nunenconuschentas. Sa basond sin impurtants perscrutaders englais cartev’ins da quel temp che la suletta ruta pli curta pussaivla per l’Orient Extrem sa chattia al nordvest da l’Europa. La finamira da Barents era da chattar ina ruta al nordost. Questa prova ha custà la vita a Barents en vischinanza dal piz occidental da l’insla russa Nowaja Semlja. Sin quai hai dà ina tschert’interrupziun, e pir il 19avel tschientaner èsi reussì da navigar cun in bastiment a vapur al nordost enturn la Russia e l’Asia.
Gronds interprendiders che tschertgavan novas pussaivladads per extender lur activitads da fatschenta han adina puspè intimà da perscrutar ed explorar ed han era mess a disposiziun ils meds necessaris. En ils Pajais Bass han surtut commerziants dad Amsterdam cumenzà vers la fin dal 16avel tschientaner ad equipar expediziuns maritimas cun l’intent da scuvrir in passagi tras la dubla insla russa Nowaja Semlja d’ina lunghezza immensa da radund milli kilometers. Duas grondas expediziuns stevan sut il commando dal famus admiral Cornelis May, la terza e davosa da questa seria da viadis da scuverta sut Jacob van Heemskerck e Jan Corneliszoon Rijp. Tar tut questas expediziuns aveva Willem Barents la funcziun sco timunier e cartograf. Cunquai ch’el cumandava il medem mument almain in bastiment n’era el betg mo chapitani, mabain era cumandant d’ina squadra. Il pli tard a chaschun da la terza expediziun para el d’esser daventà la persuna principala da l’entir’interpresa. El aveva pudì sa far valair envers il cumandant superiur che s’opponiva a l’entschatta. In bun egl, perseveranza ed in grond success al han fatg enconuschent sin l’entir mund.
Il zercladur 1594 è ina squadra da bastiments partida dal port Texel en ils Pajais Bass. En paucas emnas eran els navigads enturn la Peninsla scandinava ed avevan cuntanschì las inslas Kildin al nord da Murmansk en Russia. Da là davent era May navigà enavant en direcziun ost, entant che Barents aveva prendì curs vers nordost. Ils 4 da fanadur è Barents fruntà sin la costa vest da Nowaja Semlja. El ha cuntinuà ses viadi lung la costa vers nord. Dissegnond e mesirond approximativamain la terra e la posiziun, surtut ils differents golfs, ha el cuntanschì ils 29 da fanadur il piz occidental da l’insla; davant el a l’ost giascheva il cap Shelanija. Il bastiment vegniva enserrà pli e pli dal glatsch e la squadra cumenzava a marmugnar. La schanza da pudair cuntinuar era minima e perquai ha Barents decidì il prim d’avust da returnar. Sin ses viadi da return ha el denominà differents golfs e lieus da la costa. Ils 15 d’avust è Barents puspè sa scuntrà cun May, e mez settember eran els da return en ils Pajais Bass.
Lur plan oriund da traversar il nordost n’era betg reussì, ma Barents aveva purtà sco emprim European dal vest in ritg material da datas geograficas per stgaffir ina carta da questa barriera impurtanta tranter vest ed ost, tranter la Mar da Barents e la Mar da Kara. Sias indicaziuns topograficas e las bleras datas da basa da la costa Nowaja Semlja che sa stenda sco in artg sur set grads longitudinals furman fin oz las conuschientschas fundamentalas da questa regiun. Gia il 1595 han ils Ollandais sut il commando da May e Barents pruvà ina segunda giada da chattar in passagi al nordost. Ma er quella giada n’han els betg gì success.
Ils commerziants dad Amsterdam eran tuttina persvadids che lur plan da navigar al nordost enturn l’Asia saja realisabel. Perquai han els equipà ina nov’expediziun. Sut l’influenza da Rijp han ins l’emprim tschernì in curs pli al nord. Sin questa ruta han ils Ollandais chattà l’Insla dals Urs, situada tranter Spitzbergen e la Scandinavia, e la han numnà uschia perquai ch’els vevan fatg là chatscha sin urs da glatsch. Da l’Insla dals Urs han els cuntinuà baud la stad vers nord, nua ch’els han danovamain scuvrì terra nova, ils Spitzbergen (u plitost rescuvrì e rendì accessibel, sch’ins considerescha la scuverta da Sylbard tras ils Normans l’onn 1195).
Gia il prim da fanadur eran ils perscrutaders puspè sin l’Insla dals Urs. Là è Barents sa separà da Rijp ed è navigà cun Heemskerck vers Nowaja Semlja. Aut en il nord da l’insla dubla a la costa nord stevan ils navigaturs prest davant auts rempars da glatsch nunpenetrabels. Igl era pir avust e tuttina n’eri betg pli pussaivel da vegnir enavant. Barents era cumplettamain enserrà cun ses bastiment e sia glieud en in port da glatsch en la ladezza settentriunala da 76°. Il bastiment ristgava da vegnir smardeglià dals culms da glatsch. Plinavant fiss la glieud prest morta dal fraid en ils orcans furius ed en il fraid extrem. Perquai ha Barents decidì da passentar l’enviern sin la terra en ina chasa da laina radunda ch’els vulevan eriger cun la blera laina che flottava sin l’aua. Quest emprim enviern d’ina expediziun uschè aut en il nord resta in eveniment memorabel en l’istorgia da las exploraziuns. Per l’emprima giada han ins pudì observar ed experimentar ils orcans vehements ed il fraid extrem en ina distanza da be 1500 kilometers dal Pol dal Nord.
.jpg)
Barents e ses 18 cumpogns da viadi han cumenzà ad eriger ina chamona stabila ch’ha schizunt survivì ils tschientaners. Il medi dr. Stein ha prendì mesiras per impedir malsognas ed ha intimà ils umens a l’igiena ed al consum da charn frestga da rens. Da lur envernada aventurusa han plirs participants da l’expediziun rapportà exactamain e cun grond entusiassem. Il cuschinunz dal bastiment, Martin Leukefeld, ha per exempel raquintà d’in eveniment tipic en il cumbat cun la natira sfranada durant la construcziun da la chamona:
«Jau pitgava gist ina battadira en ina trav, ina lavur che pretenda gronda attenziun, ch’jau vegn spaventà d’in sbratg da Barents che steva da l’autra vart da la trav: ‹Attenziun Maarten!› Jau sigl en pe e ves strusch in pass da mai il grond chau d’ina bestia alva che ma flada in’odur spizzanta en fatscha. En il maun sanester avev’jau il stgalper, en il dretg il grev martè da lain, e senza ponderar ditg hai jau sfratgà il martè cun tutta forza sin il nas da la bestia. Quella ha dà in sgrign surd e vuleva ma dar ina cun sia patta. Jau era gia guntgì, ma l’animal ma deva a dies. Mes spendrament è succedì en ina moda nunspetgada e talmain curiusa che nus ans essan anc ditg divertids recapitulond l’eveniment. En mia vischinanza truschava in um cun num Steffen l’arschiglia per enchastrar las travs. Quel ha prendì sia sadella d’arschiglia cun omadus mauns ed ha vulvì ella sur il chau ed il gnif da la bestia, in urs alv. L’urs ha bain schlavazzà davent la sadella, ma da l’arschiglia che tatgava vi dals egls, il nas e la bucca n’al reussivi betg da sa deliberar, malgrà tut fruschar cun las pattas. Quest mument ha Piet nizzegià per tschiffar la manera sper el e stgavazzar l’urs cun ina ferma frida ch’il chau da l’animal è rudlà sper mes pes en la naiv ed ina sbuccada da sang è culada sur Barents e la trav ed ha colurà la naiv lunsch enturn. In mument è il corp anc restà sidretg senza chau, lura ha el cumenzà a balluccar ed è crudà sin la vart. L’emprim essan nus restads tut marventads, ma alura ans ha tschiffà in rir sfranà da questa curiusa chatscha sin l’urs e tut noss cumpogns èn vegnids natiers per vesair tge ch’è succedì. Steffen, in um quiet ch’ins n’aveva strusch fatg persenn avant, ha survegnì grond laud cun sia sadella. E sa chapescha era Piet cun ses culp potent, e siond che nagin n’aveva vis avant in urs uschè damanaivel, tut che smirvegliava da la grondezza da quest animal.»[1]
Il segiurn dals navigaturs en il port da glatsch manaivel dal piz nord da Nowaja Semlja ha durà dals 26 d’avust 1596 fin ils 14 da zercladur 1597. Cun excepziun da dus umens ch’èn morts dal scorbut èsi reussì als perscrutaders da surviver l’enviern polar. Il 19avel tschientaner han ins puspè rescuvrì la chamona da Barents, bain mantegnida e cun tut ils objects laschads enavos en quella. Plinavant han ins chattà ina brev da Barents ch’el aveva zuppà en il chamin en ina corna da pulvra.
En duas bartgas avertas èn ils expediturs sa mess sin via da return. En ina era Barents, gia segnà da malsogna e mort, en l’autra Heemskerck. Il tschintgavel di da lur viadi vers sid (ils 20 da zercladur 1597) è Barents mort sin la mar averta, pauc sut il piz nord da Nowaja Semlja. Sin lur viadi lung la costa vest en direcziun da terra franca russa ha la squadra pers anc ina giada dus cumpogns. Ils 12 da november 1597 èn ils salvads, tranter quels Heemskerck, arrivads ad Amsterdam. Quatter nums geografics dattan fin oz perditga dal grond exploratur: la Mar da Barents al nord da la Scandinavia, l’insla Barents e Barentsburg sin ils Spitzbergen e la regiun Barents sin la vart nord da Nowaja Semlja.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
