![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/langps-640px-Flag_of_North_Korea.svg.png&w=640&q=50)
شمالي کوريا
ختيځې اسيا خپلواک هېواد / From Wikipedia, the free encyclopedia
شمالي کوریا، په رسمي توګه د کوریا د خلکو ديموکراتيک جمهوريت دی، چې په ختيځه آسيا کې پروت هېواد دی. دا د کوریا ټاپووزمې شمالي نیمه برخه جوړوي. په شمال کې د چین او روسیې سره، د یالو (امنوک) او تومین سیندونو سره او د سویلي کوریا په سویل کې د کوریا بې وسلې شوي قلمرو سره ګډه پوله لري. د هیواد لویدیځ سرحد د ژيړ سمندرله خوا رامنځ ته شوی ، پداسې حال کې چې ختیځ سرحد یې د جاپان سمندر لخوا تعين شوی دی. شمالي کوریا، د خپل جنوبي سیال په څیر، د ټولې ټاپو وزمې او نږدې ټاپوګانو د مشروع حکومت ادعا کوي چې پیونګ یانګ يې پلازمېنه او لوی ښار دی.
شمالي کوريا | |
---|---|
![]() |
![]() |
Area controlled by the Democratic People's Republic of Korea shown in green | |
ملي ترانه: | |
ځمکه او استوګنه | |
کوارډينېټ | 40°شمال 127°ختيځ / 40; 127 ![]() |
پراخوالی | 120540 کیلومتره مربع ![]() |
پلازمېنه | پيونګيانګ ![]() |
رسمي ژبې | کوريايي ژبه ![]() |
مشرتابه | |
حکومت ډول | يو گونديز حکومت ، جوچه ، مرکزي حکومت [2]، سوسياليستی دولت [2]، ولسمشريزه [2] ![]() |
بنسټ اېښودنه او واکمنۍ | |
خپلواکۍ نېټه | ۹ سپټمبر ۱۹۴۸ ![]() |
د عمر محدودیتونه | |
د واده عمر | 18 کلن ، 17 کلن ![]() |
نورې عددونه او شمېرې | |
ترافيکي لوری | ښي لورۍ ![]() |
رسمي وېبپاڼه | د تاييدولو سرچينه ![]() |
هېواد کوډ | KP ![]() |
د زنګ وهنې نړیوال کوډ | +850 ![]() |
![]() | |
کوريا په ۱۹۱۰ ز کال کې، د جاپان امپراتورۍ سره یوځای شوه. په ۱۹۴۵ ز کال کې، د دویمې نړیوالې جګړې په پای کې د جاپان له تسلیمیدو وروسته، کوریا د ۳۸ موازي په اوږدو کې په دوو منطقو وېشل شوی ده، چې د شوروي اتحاد له خوا يی شمال او د متحده ايالاتو لخوا يې سويلي برخه اشغال شوی و. د بیا یوځای کیدو په اړه خبرې اترې ناکامې شوې دي، په ۱۹۴۸ ز کال کې، جلا جلا حکومتونه رامنځ ته شول: په شمال کې سوسیالیست ،شوروي اتحاد او د کوريا د خلګو دیموکراتيک جمهوريت په سويل کې کپيټالست او له ختيځ سره يوځای شوی د کوريا جمهوريت و. په ۱۹۵۰ ز کال کې د کوریا جګړه د شمالي کوریا په برید سره پیل شوه، او تر ۱۹۵۳ ز کال پورې یې دوام وکړ. د کوریا د اوربند تړون یو اوربند رامنځ ته کړ، او یوغیر پوځي سیمه یی تاسيس کړه. مګر د سولې تړون هيڅکله لاسليک شوی نه دی.
د دولتي اساسي قانون د لومړۍ مادې له مخې، شمالي کوریا یو "خپلواک سوسیالیستي دولت دی."
ټولټاکنې ترسره کوي، مګر د خپلواکو څارونکو له خوا د شرمونکو ټاکنو په توګه نومول شوي دي، ځکه چې شمالي کوریا د کيم کورنۍ په شاوخوا کې د خپل مشروح کلتور سره یو استبدادي دیکتاتور دولت دی.
د کوریا د کارګرانو ګوند، چې مشري یې د واکمنې کورنۍ د غړي په غاړه ده، يو واکمن ګوند دی او د کوریا د بیا یوځای کیدو لپاره د دیموکراتیک جبهې مشري کوي، چی یوازینی قانوني سیاسي حرکت دی. د اساسي قانون د دریمې مادې له مخې، جوچ د شمالي کوریا رسمي ایډیالوژي ده. د دولت لخوا پرمخ وړل شوي تصدۍ او راټول شوي فارمونو له لارې د توليد وسيلې د دولت ملکيت دی. ډیری خدمتونه لکه روغتیا پاملرنې، تعلیم، کور، او د خوړو تولید د دولت لخوا تمویل شوي دي. له ۱۹۹۴ ز کال څخه تر ۱۹۹۸ ز کال پورې، شمالي کوریا له قحطۍ سره مخ شوه چې په پایله کې یې د ۲۴۰۰۰۰ او ۴۲۰۰۰۰ ترمنځ خلک مړه شول او اوس لا هم خلک خوارځواکۍ سره مخامخ دي.[3][4]
شمالي کوریا د کوریا د خلکو د اردو لپاره سونګون، یا "پوځي لومړی" پالیسي تعقیبوي. اټومي وسلې لري، شمالي کوريا هغه هیواد دی چې د پوځي او نیمه پوځي پرسونل دوهم لوړ شمیر لري، په ټولیز ډول د ۷.۷۶۹ ميلیون فعال، ریزرو، او نیمه پوځي پرسونل، یا د دې نفوس نږدې ۳۰٪ سره د ۱،۲۸ ملیون سرتیرو فعال ماموریت اردو په نړۍ کې څلورم لوی پوځ دی چې د نفوس ۵٪ جوړوي. په شمالي کوریا کې د بشري حقونو څخه د سرغړونې په اړه د ملګرو ملتونو له خوا د ۲۰۱۴ ز کال تحقیقاتو پایله داسې اعلان کړه چې: "د دې سرغړونو شدت، پیمانه او ماهیت داسې یو دولت څرګندوي چې په معاصره نړۍ کې هیڅ موازي نه لري،" د بښنې نړیوال سازمان او د بشري حقونو د څار اداره ورته نظرونه لري. د شمالي کوریا حکومت دغه سرغړونې ردوي. شمالي کوریا له ۱۹۹۱ ز کال راهیسې د ملګرو ملتونوغړیتوب سربیره، د بې طرفه حرکت جي ۷۷ او د آسيان د سيمه ییزو ټولنو غړيتوب هم لري.[5][6][7][8][9][10][11]