From Wikipedia, the free encyclopedia
د مراتبو سلسله (له یوناني: ἱεραρχία، hierarkhia څخه، «د یو لوی کاهن حکومت»، له hierarkhes «د سپېڅلو رسمونو مشر» څخه اخېستل شوې) د توکو (اقلام، نومونه، ارزښتونه، کټګورۍ او نورو) یو ترتیب دی چې یو له بل څخه د «پورته والي»، «ټیټ والي» یا «په هماغه درجه کې» اوسېدل په کې ښکارېږي. د مراتبو سلسله په بېلابېلو زمینو، لکه معماري، فلسفه، ډیزاین، ریاضیات، کمپیوټر ساینس، سازماني نظریه، د سیسټمونو نظریه، سیسټماټيکې بیولوژي او ټولنیزو علومو (په ځانګړې توګه سیاسي فلسفه) کې یو مهم مفهوم دی.
یوه درجه بندي کولی شي نهادونه په مستقیمه یا غیر مستقیمه توګه او په عمودي یا عرضاني توګه له یوبل سره وتړي. په درجه بندۍ کې یوازې مستقیمې اړیکې، تر هغه ځایه چې سلسله مراتب لري، له خپل ځان څخه پورته او له خپل ځان څخه کښته مقامونو سره ساتل کېږي، که څه هم هغه سیسټم چې په عمده ډول سلسله مراتب یا درجه بندي په کې په پام کې نیول کېږي کېدای شي نورې بدیلې درجه بندۍ هم ولري. د درجه بندۍ اړیکې کېدای شي په «عمودي» توګه له پورته څخه کښته خوا ته په یوه اړخ کې د څو اړیکو له لارې، د یوه مسیر لورې ته وده ومومي. د درجه بندۍ هغه ټولې برخې چې په عمودي ډول له یوبل سره اړیکې نه لري، کولی شي په «افقي» توګه د یوه مسیر له لارې په مستقیمه یا غیر مستقیمه توګه له خپل ځان څخه د پورته ګډ موقف پیدا کولو لپاره د درجه بندۍ څخه تېرېږي، او وروسته بېرته راکښته مقام پورې اړوند کېږي. دا دوه همکارانو یا ملګرو ته ورته ده؛ هر یو یې خپل ځان څخه پورته کس ته رپوټ ورکوي، خو نسبي اختیارات د دواړو یوشان دي. سازماني بڼې شتون لري چې د درجه بندۍ لپاره هم بدیل او بشپړوونکي دي. تنوع سالاري له هغو څخه یوه بڼه ده.
درجه بندي خپل ځان ته ځانګړي ویي لري. د دې عبارتونو درک کول هغه وخت آسانه کېږي چې یوه درجه بندي انځور شي (لاندې ځای وګورئ).
په سازماني شرایطو کې، لاندې اصطلاحات ډېر د درجه بندۍ سره اړوند کارول کېږي:[1][2]
(د ګراف نظریې) په ریاضیکي مفهوم کې چې کوم عمومي اصطلاحات کارول شوي دي، توپیر لري.
ډېری درجه بندۍ د خپلې موضوع پورې اړوند ځانګړي ويي کاروي، خو د هغوی تر شا آیډیا یوشان ده. د بېلګې په توګه، د ډېټا جوړښتونو سره، شیان د غوټو په توګه پېژندل کېږي، پورتني غړو ته پلرونه او کښته غړو ته د ماشومانو نوم ورکوي. په یو سوداګریز چاپېریال کې، پورتنی کس یو څارونکی/رئیس او یو ملګری هم همکار دی.
د انشعاب درجه هغو کښته غړو یا ماشومانو ته اشاره کوي چې یو شی یې په مستقیمه توګه لري (د ګراف په نظریه کې، د نورو سرونو د شمېر معادل چې د بهر تللو کمانونو له لارې تړل شوي دي، البته په یوه مستقیم ګراف کې). کولی شو د مراتبو سلسله د «ترټولو لوړې درجې» په اساس، چې په سیسټم کې د شته ترټولو لوړې درجې په توګه طبقه بندي کړو. په دې توګه طبقه بندي څخه دوه پراخ ټولګي لاس ته راځي: خطي او څانګهیي.
د مراتبو سلسلې په یوه خطي بڼه کې، ترټولو لوړه درجه ۱ ده. له بله اړخه، ټول شیان کولی شو په یوه کرښه کې انځور کړو او هر شی (د پورتني او کښتني مواردو پرته) په دقیقه توګه یو مستقیم تابع او یو مستقیم پورتنی لري. پام ولرئ چې زموږ موخه شیان دي نه سطحې. د مراتبو سلسلې هره بڼه د سطحو اړوند دا ځانګړتیا لري، خو په معمول ډول هره سطح کولی شي لامحدود شمېر شیان ولري. د خطي مراتبو سلسلې یوه نمونه د ژوند د مراتبو سلسله ده.[3]
د مراتبو سلسلې په څانګهیي بڼه کې، یو یا څو شیان ۲مه یا له هغه څخه لوړه درجه لري (او له همدې کبله ترټوله ټیټه درجه ۲ یا له هغې څخه لوړه ده). د ډېری خلکو لپاره، د «مراتبو سلسلې» ویی په اوتومات ډول د څانګهیي مراتبو سلسلې انځور وړاندې کوي. څانګهیي د مراتبو سلسله په ګڼ شمېر سیسټمونو کې لکه سازمانونو او د طبقه بندۍ طرحو کې شتون لري. د څانګهیي مراتبو سلسلې پراخې لړۍ کولی شو د درجې په اساس ووېشو.[4]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.