تلمود
From Wikipedia, the free encyclopedia
تلمود ( عبراني תַּלְמוּד) یوه عبراني کلمه ده چې ریښه یې למד ( למד ) ده. لمذ په عبراني کې ورته مانا لري لکه په عربي کې يې چې لمذ لري، چې د لوستلو په مانا دی. [1] له دې څخه د تلمیذ ماناد هم راوځي چې د زده کوونکي په مانا دی. تالمود د یهودیت د قوانینو ټولګه ده، کوم چې د یهودانو په ژوند کې مقدس حیثیت لري او د یهودي قانون دویمه سرچینه ګڼل کیږي. تلمود دوه برخې لري:
- مشنا ( عبرانی משנה ) د هلاکه (د یهودي فقهې) لومړنۍ ټولګه ده، چې تر دویمې پیړۍ پورې په شفاهي توګه لیږدول شوې.
- جمارا ( آرامي גמרא ) د يهودي ربيانو د ميشني تعبيرونه، د شمېرو مجموعه، د ګمارا په نوم يادېږي. دا د میشنا له پای ته رسیدو وروسته په یهودي مدریش کې رواج و.
نور مالومات يهودي فلسفه, مذهبي متنونه ...
![]() |
تانبه | ویشنیزه |
يهودان · يهوديت · ډلې |
---|
اورتودوکس · محافظه کار · اصلاحات |
Haredi · Hasidic · Modern Orthodox |
Reconstructionist · Renewal · Rabbinic |
Karaite · Samaritanism |
يهودي فلسفه |
Principles of faith · Minyan · Kabbalah |
Noahide laws · God · Eschatology · Messiah |
Chosenness · Holocaust · Halakha · Kashrut |
Modesty · Tzedakah · Ethics · Mussar |
مذهبي متنونه |
Torah · Tanakh · Talmud · Midrash · Tosefta |
Rabbinic works · Kuzari · Mishneh Torah |
Tur · Shulchan Aruch · Mishnah Berurah |
Ḥumash · Siddur · Piyutim · Zohar · Tanya |
سپیڅلي ښارونه |
بیت المقدس · Safed · هبرون · تبریه |
نامتو څیرې |
Abraham · Isaac · Jacob/Israel · Sarah |
Rebecca · Rachel · Leah · David |
Moses · Deborah · Ruth · Solomon · Shammai |
Ovadia Yosef · Elijah · Hillel · Judah the Prince |
Rashi · Rif · Tosafists · Maimonides |
Gersonides · Yosef Karo · Baal Shem Tov |
د یهودانو د ژونه کړی |
Brit · Bar/Bat Mitzvah · Shidduch · Marriage |
Niddah · Naming · Pidyon HaBen · Bereavement |
مذهبي کړنلارې |
Rabbi · Rebbe · Hazzan |
Kohen/Priest · Mashgiach · Gabbai · Maggid |
Mohel · Beth din · Rosh yeshiva |
مذهبي جوړښتونه |
Synagogue · Mikvah · Holy Temple / Tabernacle |
مذهبي لیکنې |
Tallit · Tefillin · Kipa · Sefer Torah |
Tzitzit · Mezuzah · Menorah · Shofar |
4 Species · Kittel · Gartel · Yad |
د یهودانو لمونځونه |
Jewish services · Shema · Amidah · Aleinu |
Kol Nidre · Kaddish · Hallel · Ma Tovu · Havdalah |
یهودیت او نور ادیان |
Christianity · Islam · "Judeo-Christian" · Others |
Abrahamic faiths · Judeo-Paganism · Pluralism |
اړونده سرلیکونه |
Antisemitism · Criticism of Judaism |
Philo-Semitism · Yeshiva · Zionism |
|
تړل
میشني او جمارا هم د یو بل سره د تبادلې وړ کارول کیږي. په یهودي ادبیاتو کې یو بل کتاب دی چې مشنا ته ورته دی، د بیریشا په نوم یادیږي. دا د تانیمیم ( عبراني عهدنامې) لخوا د میشیني له ترمیم وروسته کوډ شوی و.