From Wikipedia, the free encyclopedia
د بادغيس ولايت د افغانستان په شمال لوېديځ کې پروت یو ولايت دی، چې د مرغاب او هريرو سیندونو ترمنځ موقعيت لري. بادغيس د بادخېز په معنى هم راغلى دى، ځکه بادونه پکښې زيات چلېږي او له همدې کبله یاد نوم ورکړل شوى دى. د بادغیس ولایت مرکز د قلعه نو په نوم سره یادیږی. ددې ولایت لویدیځ ته هرات ولایت، ختیځ ته فاریاب ولایت، شمال ته ترکمنستان او سوېل ته یې د غور ولایت موقعیت لری. بادغیس ولایت ۲۰۵۹۱ کیلومتره مربع مساحت او شپږ ولسوالۍ لري.
| ژبې |
دري او پښتو |
|---|---|
| پلازمېنه |
| عمومي مالومات | |
|---|---|
| وګړو شمېر |
۵۴۹٬۵۸۳[۱] — ۵۰۰٬۰۰۰  |
| پکي شاملې اداري سیمې | |
| رسمي ژبه | |
| ځايي ژبې | |
| د حکومت مشر | |
| اداري سیمه | |
| هېواد |
| د ځای کچه |
۲۰٬۵۹۱ كيلومتر مربع |
|---|
| کورډينېشن |
|---|
د بادغیس لرغونۍ نوم (Vāitigaēsa/وایتیگَئیسه) وو چي په ځمکه کي یې د دوولسم رامنځته کېدونکي غر معنا ورکول. د لرغوني اریانا ( افغانستان ) په اوستا متنونو کي دغه نوم د وادګس یا وادغس په نامه یاد سوی دی چي وروسته یې اوسنۍ بادغیس بڼه خپله کړې ده.
بادغیس ولایت شپږ ولسوالۍ او شاوخوا 1182 کلي لري. ددې ولایت 69% ځمکه په غرونو او غونډیو پوښل سوې ده او پاته 31% یې هواره او نیمه هواره ده، همدارنګه د ولایت لوی شمېر نفوس له مرکز دباندي په کلیو او ولسوالیو کي اوسیږي او خپلي اقتصادي اړتیاوي له زراعت څخه پوره کوي.
د لرغوني اریانا (افغانستان) په تاریخونو کي بادغیس هغه مهال ځانګړی نوم خپل کړ کله چي د پارس یو شمېر یرغلګرو واکمنیو لکه ساسانیانو او نورو دغه ځای لاندي کړ. د اسلام د مبارک دین تر راتګ مخکي یاده سیمه د افغانستان د نورو سیمو په څېر کله یو ځانګړې او خپلواکه او کله د یرغلګرو په واک کي پاته کېدل.
په اوومه زیږدیزه پېړۍ کي د اسلام د لمر راختلو سره د عراق او پارس ځمکي یوپه بل پسې د مسلمانانو تر واک لاندي راغلې او بادغیس له راشده خلافت رانیولې بیا تر اموي خلافت پوري د اسلامي لښکرو په وړاندي سخت مقاومت وکړ چي مشري یې د نیزک بادغیسي په نامه شخص کول. د نیزک تر مرګ وروسته دغه ځای د اموي او عباسي خلافتونو اړوند وګرځېدی او په نهمه زیږدیزه پېړۍ کي کله چي عباسیان کاواکه سول، بادغیس د طاهري سلطنت اړوند سیمه سوه.
په 873 زیږدیز کال کي بادغیس د افغانستان صفاري واکمنۍ لاندي کړ او تر هغه څو لسیزي وروسته د مغولو خونړیو بریدونو دغه ځای له خاورو سره خاوري کړ چي تر ټولو مشهوره برید یې د تیمورلنګ له لوري ترسره سو. د تیمور لنګ تر مړیني وروسته د هغه اولادونو او بېلابیلو افغان واکمنانو بادغیس د هرات ولایت اړوند د یوې مهمي ستراتیژیکي سیمي په توګه اداره کاوه.
په 1964 زیږدیز کال کي د ظاهرشاه د واکمنۍ پر مهال بادغیس په رسمي ډول یو نوی ولایت او پلازمینه یې قلعه نو وټاکل سوه چي تر ننه پوري هم پر دغه بڼه پایښت لري.
د بادغیس ولایت 59% نفوس په کرنه بوخت دی، چي له دې اړخه یې 52% باغونه او ځمکي او 45% اهلي حیوانات لري. ددې ولایت یوازي 7% فیصده نفوس په سوداګرۍ او 5% هم په مزدوریو بوخت دي.
د بادغیس ولایت نفوس د 2018 کال د سرشمېرني له مخي 530574 نفره اټکل سوی دی، چي په دي کي تر ټولو ستر ټبر پښتانه او ورپسې په ترتیب سره تاجکان، ازبک او نور توکمونه دي.
بادغیس ولایت د خپلو ولاړو اوبو، ښکلو غونډیو او هغه ګلانو له کبله ډېر مشهوره دی چي د پسرلي په موسم کي دلته راشنه کیږي.
بادغیس ولایت 6 ولسوالۍ او یوه پلازمینه لرې.
کينډۍ:د بادغيس ولايت ولسوالۍ
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
