![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Flag_of_Cuba.svg/langps-640px-Flag_of_Cuba.svg.png&w=640&q=50)
کيوبا
خپلواک دولت چې د کارابين سمندر په يوه ټاپو کې موقعيت لري / From Wikipedia, the free encyclopedia
کیوبا هیواد د لویدیځو طول البلدونو د ۷۴ او۹۴ درجو او د شمالي عرض البلدونو د ۲۰ او ۲۴ درجو په منځ کې موقعیت لري.
| |||||
![]() موقعيت
| |||||
حکومت | |||||
---|---|---|---|---|---|
- | President | Raúl Castro | |||
- | First Vice President | Miguel Díaz-Canel | |||
- | President of the National Assembly | Esteban Lazo Hernández | |||
Legislature | National Assembly of People's Power | ||||
جوړښت | |||||
- | Declaration of Independence | 10 October 1868 | |||
- | War of Independence | 24 February 1895 | |||
- | Recognized (handed over from Spain to the United States) | 10 December 1898 | |||
- | Republic declared (independence from United States) | 20 May 1902 | |||
- | Cuban Revolution | 26 July 1953 – 1 January 1959 | |||
- | Current constitution | 24 February 1976 | |||
ارتوالی | |||||
- | ټولټال | ۱۰۹٬۸۸۴ کيلومتر2 (104th) ۴۲٬۴۲۶ sq mi | |||
- | اوبه (%) | 0.94 | |||
د وگړو شمېر | |||||
- | 2016 census | 11,239,224 (81st) | |||
- | گڼه گونه | 102.3/km2 (106th) ۲۶۴٫۹/sq mi | |||
نا خالص داخلي تولید (PPP) | 2015 اټکل | ||||
- | ټولټال | US$ 254.865 billion | |||
- | پر کس | US$ 22,237 (2015) | |||
GDP (nominal) | 2016 اټکل | ||||
- | ټولټال | US$ 89.689 billion (65th) | |||
- | پر کس | US$ 7,815 (77th) | |||
Gini (2000) | 38.0 | ||||
بشري پرمختيا (2015) | 0.775 (68th) | ||||
د وخت سيمه | (UTC−5) | ||||
- | اوړی (DST) | CDT (UTC−4) | |||
د موټر چلولو سمت | right | ||||
د انټرنټ مخکښ شپول | .cu | ||||
پيل گڼ | +53 |
پراخوالی يې ۴۲۶۳۸ میله مربعو ته رسېږي چې له دې پلوه د نړۍ ۱۰۶م لوی هېواد ګڼل کېږي. کیوبا له څلورو خواوو څخه کارابین سمندرګي کلابند کړی او له هېڅ هېواد سره د وچېګډه پوله نه لري. خو شمال لور ته يې تر ټولو نږدې ګاونډی د امریکا د فلوریډا ايالت دی چې له کیوبا څخه ۱۵۰ کيلومتره واټن لري. جنوب لور ته يې بيا تر ټولو نږدې ګاونډی جامیکا او ختیځ ته يې هایټي هېواد دی. د کیوبا د بر يا عرض د کموالي له امله چې په ځینو ځایونو کې یوازې ۳۲ کيلومتره دی، د دغه هېواد د تودوخې د درجې توپير ډېر کم دی. په ټوله کې د دغه هېواد ژمی ملايم او دوبی يې بيا ډېر تود وي. د کيوبا پلازمېنه د هاوانا ښار دی. د دغه هېواد د وګړو شمېر څه باندې ۱۱ ميليونو تنو ته رسېږي. په هر کيلو متر مربع خاوره کې يې ۱۰۰ تنه ژوند کوي. د ټولو وګړو ۷۷ سلنه اوسېدونکي يې ښار مېشتي او ۲۲ سلنه يې بيا کليوال دي. په کيوبا کې د ژوند تمه په منځنۍ توګه ۷۹ کاله ده او هره مېرمن پکې په منځني ډول د عمر تر پايه دوه ماشومان زيږوي. د کيوبا ۶۴ سلنه اوسېدونکي د سپين نژاد، ۲۶ سلنه يې د مستيزو او پاتې نور يې بيا د مختلفو نورو نژادونو درلودونکي دي. له مذهبي پلوه يې ۸۵ سلنه اوسېدونکي د رومن کاتولیکاو پاتې ۱۵ سلنه نور بيا يهودان او د نورو دينونو پيروان دي. د کيوبا رسمي ژبه هسپانوي او ليک يې لاتين دی. کیوبا ۱۴ ولایتونه او یوه ځانکړې ښاروالي لري. سانتیاګو دي کوبا، کاماکوی، اولکین،ګوانتانامو،سانتاګلارا،لاس توناس او ارویو نارانیو يې لوی او مشهور ښارونه دي. د کیوبا اساسي قانون په کال ۱۹۰۱ کې جوړ شوی چې په ۱۹۴۰، ۱۹۵۹، ۱۹۷۶، ۱۹۹۲ او ۲۰۰۲ کال کې پرې بيا کتنې شوې دي. په دغه هېواد کې د ۱۹۵۹کال د اساسي قانون پر بنسټ سوسیالېستي نظام ټینک شو چې تر اوسه هم ادامه لري. د کیوبا د دولتي شورا رییس او د هغه لومړی مرستیال د ولسي جرګې له خوا د ۵ کلونو لپاره ټاکل کېږي او څو ځلې کار کولای شي. وزیران يې بيا د دولتي شورا د مشر په غوښتنه د ولسي جرګې له خوا ټاکل کېږي. که چېرې د کیوبا د ولسي جرګې غړيپه رخصتۍ کې وي د دولتي شورا ۳۱ غړي د ولسي جرګېپه استازیتوب دادنده سرته رسوي. د کیوبا د خلکو ځواک (ولسي جرګه) ۶۰۹ غړی لري چې ټول د خلکو له خوا ټاکل کېږي او پنځه کاله کار کوی. په کیوبا کې د رایو ورکولو قانوني عمر ۱۸ کاله ټاکل شوی او د رايې ورکړه د قانوني حق په توګه په رسميت پېژندل شوې ده. د کیوبا حقوقي نظام پرهسپانوي قوانینو ولاړ دی. ستره محکمه يې بيا د هېواد تر ټولو لوړ قضایي ارګان دی چې یو مشر، یو مرستیالاو ۴۱ قاضیانلري. د دې محکمې ټول قاضيان د ولسي جرګې له خوا ټاکل کېږي. کمونېست ګوند د کيوبا تر ټولو مشهور او مخکښ ګوند دی. د کیوبا دولت ډېره هڅه کوي چې د سیاسي واکمنۍ او دولتي اقتصاد د کمزوري کېدو تر منځ ماتېدونکی بیلانس وساتي. د کیوبا کمونېست ګوند د ۲۰۱۱ کال په اپرېل کې له دیارلسو کلونو څخه وروسته کنگره دايره کړه او پرېکړه وشوه چې د هېواد په اقتصادي تګلارو او جوړښتونو کې ژور او بنسټیز بدلونونه راولي. له هغه وروسته دولت په ورو اقتصادي اصلاحاتو لاس پورې کړ، خلکو ته یې اجازه ورکړه چې برېښنایې وسایل، موبایل ټليفونونه او زاړه موټر اخيستلی او پلورلی شي او دغه راز کولی شي چې په هوټلونو کې و اوسي. په کيوبا کې د اقتصادي اصلاحاتو له پيل سره سمنږدې ۵۰۰ زرو کسانو شخصي کاروبارونه پيل کړل، چې ډېر فوکس يې د جايدادونو او موټرو پر پېر او پلور و. په ټولهکې د شوروي اتحاد د شتون په موده کې د کيوبا اقتصادي وضعيت ډېر ښه و، خو کله چې شوروي اتحاد ړنګ شو، نو فيډل کاسټرو او کيوبا له جدي ستونزو او ننګونو سره مخ شول. له همدې کبله يې له خپل اساسي قانون څخه هغه مواد او احکام حذف کړل چې پر اقتصاد يې د دولت پر انحصار ټينګار کاوه.