![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/ISS017-E-18779_-_View_of_Puerto_Rico.jpg/640px-ISS017-E-18779_-_View_of_Puerto_Rico.jpg&w=640&q=50)
پورتوريکو
د متحده ايالاتو نامنسجمه سيمه / From Wikipedia, the free encyclopedia
پورټو ریکو چې په رسمي دول د پورټو ريکو ټولګټو په نوم يادېږي، په کرابيين کې يو ټاپو او د متحده ايالاتو نا اړونده سيمه ده. د کرابيين سمندر په شمال ختيځ کې شا او خوا ۱،۰۰۰ ميله (۱،۶۰۰ کيلو متره) لرې د ميامي او فلوريډا په سويل ختيځ کې پرته ده.
په نامه د | |
---|---|
پلازمېنه | |
ترټولو لوړه څوکه |
عمومي معلومات | |
---|---|
وګړو شمېر |
۳٬۲۸۵٬۸۷۴[3][4] — ۲٬۳۵۸٬۰۰۰[5] — ۲٬۳۹۹٬۷۲۲[5] — ۲٬۴۵۰٬۳۲۲[5] — ۲٬۵۰۴٬۵۳۰[5] — ۲٬۵۵۴٬۰۶۶[5] — ۲٬۵۹۴٬۰۰۰[5] — ۲٬۶۲۴٬۹۹۵[5] — ۲٬۶۴۵٬۶۷۴[5] — ۲٬۶۶۲٬۰۶۴[5] — ۲٬۶۸۴٬۱۵۰[5] — ۲٬۷۱۸٬۰۰۰[5] — ۲٬۷۶۲٬۱۹۰[5] — ۲٬۸۱۷٬۲۵۶[5] — ۲٬۸۷۸٬۷۸۶[5] — ۲٬۹۳۹٬۲۹۹[5] — ۲٬۹۹۴٬۰۰۰[5] — ۳٬۰۴۳٬۸۵۴[5] — ۳٬۰۸۸٬۶۹۰[5] — ۳٬۱۲۹٬۴۲۱[5] — ۳٬۱۶۸٬۰۸۸[5] — ۳٬۲۰۶٬۰۰۰[5] — ۳٬۲۴۲٬۵۵۲[5] — ۳٬۲۷۷٬۴۵۳[5] — ۳٬۳۱۱٬۱۳۸[5] — ۳٬۳۴۴٬۱۹۰[5] — ۳٬۳۷۷٬۰۰۰[5] — ۳٬۴۰۹٬۵۵۴[5] — ۳٬۴۴۱٬۸۵۰[5] — ۳٬۴۷۳٬۸۹۸[5] — ۳٬۵۰۵٬۶۵۰[5] — ۳٬۵۳۷٬۰۰۰[5] — ۳٬۵۶۲٬۱۱۰[5] — ۳٬۵۸۵٬۱۷۶[5] — ۳٬۶۱۵٬۴۹۷[5] — ۳٬۶۴۹٬۲۳۷[5] — ۳٬۶۸۳٬۱۰۳[5] — ۳٬۷۲۴٬۶۵۵[5] — ۳٬۷۵۹٬۴۳۰[5] — ۳٬۷۸۱٬۱۰۱[5] — ۳٬۸۰۰٬۰۸۱[5] — ۳٬۸۱۰٬۶۰۵[5] — ۳٬۸۱۸٬۷۷۴[5] — ۳٬۸۲۳٬۷۰۱[5] — ۳٬۸۲۶٬۰۹۵[5] — ۳٬۸۲۶٬۸۷۸[5] — ۳٬۸۲۱٬۳۶۲[5] — ۳٬۸۰۵٬۲۱۴[5] — ۳٬۷۸۲٬۹۹۵[5] — ۳٬۷۶۰٬۸۶۶[5] — ۳٬۷۴۰٬۴۱۰[5] — ۳٬۷۲۱٬۲۰۸[5] — ۳٬۶۸۶٬۵۸۰[5] — ۳٬۶۵۱٬۵۴۵[5] — ۳٬۶۱۵٬۰۸۶[5] — ۳٬۴۷۴٬۱۸۲[6] — ۳٬۴۱۱٬۳۰۷[7] — ۳٬۱۹۳٬۶۹۴[8] — ۶۰۰٬۲۳۳[9] — ۳٬۷۲۵٬۷۸۹[10] ![]() |
پکي شاملې اداري سیمې |
Peñuelas (en) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
رسمي ژبه | |
ځايي ژبې | |
د حکومت مشر | |
د کورونو شېر |
۱٬۲۰۵٬۷۴۹[12] ![]() |
وګړنوم |
Puerto Ricaan[13] — Porto Ricaan[13] — Puerto Rican — puertorriqueño — boricua — porto-riqueny, porto-riquenya; porto-riquenys, porto-riquenyes — פוארטו ריקני — פוארטו ריקנית — পুয়ের্তো রিকান — portoricano — portoricana — portoricani — portoricane — portoricain — portoricaine — Porto-Rikano — Puerto Ricó-i — portorriqueño ![]() |
فزیکي ځای | |
هېواد |
مهمې پېښې |
---|
د ځای کچه |
---|
برخه د |
Hispanic America (en) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
---|
وېبپاڼه |
pr.gov (اسپانيايي ژبه) ![]() |
---|---|
کورډينېشن |
![Map](http://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,6,18.25,-66.5,260x260.png?lang=ps&domain=ps.wikipedia.org&title=%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%8A%DA%A9%D9%88&revid=323838&groups=_8f09205a191156b9bda76937db4a90dac08da3b7)
د ټولګټو دا دولت د ډومينيکن جمهوريت او متحده ايالاتو د «ويرجن اي لینډز» تر منځ پروت د يو مجمع الجزائر بڼه لري چې د سترو انتيلونو (ستر ټاپوګان دي) په منځ کې پروت دی، په دې کې د همدې نوم مرکزي ځمکې او ګڼ نور کوچني ټاپوګان شته، لکه مونا، کوليبرا او وايکس. نږدې درې اعشاريه دوه ميليونه اوسېدونکي لري پلازمېنه او مشهور ښار يې سان جوان دی چې تر ټولو زيات نفوس لري. اسپانوي او انګريزي د حکومت د اداري برخې رسمي ژبې دي، خو اسپانوي پکې زیاته ده.[15][16][17]
پورټو ريکو کې له ۲۰۰۰ څخه نيولې تر ۴،۰۰۰ کلونو پخوا يو پر بل پسې د اصلي اوسېدونکو ژوند پيل شوی. په دوی کې « Ortoiroid, Saladoid» او « Taíno» شامل وو. په ۱۴۹۳ز کال کې د کرسټوفر کولمبس له رسېدو وروسته دا سيمه اسپانيې ونيوله. پورټو ریکو لپاره نورو اروپايي قوتونو هم هڅه وکړه، خو د راتلونکو څلورو پېړيو لپاره د اسپانيې په واک کې و. په بنسټيز ډول د کينري ټاپوګانو او اندلس سره اړيکه لرونکي افريقايي مريانو او اوسېدونکو په راتګ سره د دې ټاپو کلتوري او نفوسي انځور تر ډېره بريده بدل کړ. د نوي اسپانيې او پيرو په څېر د شتمنو مستعمرو په پرتله د اسپانوي سترواکۍ په داخل کې، پورټو ريکو د دويمې درجې خو ستراتيژيکه دنده تر سره کړه. د نولسمې پېړۍ تر پاي پورې، د پورټو ريکو يوه جلا پېژندګلو راڅرګنده شوه، د کوم محوريت چې د سيمه ييزو، افريقايي او اروپايي عناصرو د ګډولې په شا او خوا راڅرخېدو. په ۱۸۹۸ز کال کې، د اسپانوي –امریکايی جګړې څخه وروسته، متحده ايالاتو پورټو ریکو تر لاسه کړ.[18][19][20][21][22][23]
له ۱۹۱۷ز کال راهيسې د پورټو ريکو اوسېدونکي د متحده ايالاتو اتباع دي او دوی کولای شي د دې ټاپو او اصلي ځمکو تر منځ په ازادانه ډول لاړ او راشي. په هر حال، د يوې نااړوندې سيمې د اوسېدونکو په توګه، د پورټو ريکو اوسېدونکي په ملي کچه د رايې ورکولو له حق څخه بې برخې دي، ولسمشر يا مرستيال ولسمشر ته رايه نه شي ورکولای او عموماً فدرالي عايد ماليات هم نه تاديه کوي.د نورو څلورو سيمو سره په شریکه، پورټو ريکو کانګريس ته له رايې پرته يو استازی ليږي او د ولسمشر په مقدماتي ټاکنو کې ګډون کوي؛ له دې امله چې دا يو ايالت نه دی، پورټو ريکو د متحده ايالاتو په کانګريس کې رايه نه لري، متحده ايالات دا سيمه د ۱۹۵۰ز کال د پورټو ریکو فدرالي اړيکو قانون سره سم اداره کوي. د پورټو ريکو استازولي په فدرالي ډول په جرګه کې يواځې د يو بې رايې غړي له خوا کېږي چې استوګن کميشنر يې بولي. متحده ايالاتو په ۱۹۵۲ز کال کې يو سيمه ييز اساسي قانون تصويب کړ، په دې ډول يې د متحده ايالاتو هغو اتباعو ته چې په دې ټاپو کې ژوند کوي، اجازه ورکړه چې يو والي وټاکي. د پورټو ريکو اوسنی او راتلونکی سياسي حيثيت په پرله پسې ډول د يو مهم بحث موضوع ده.[24][25][26][27][28][29]
د شلمې پېړۍ په منځ کې، د متحده ايالاتو حکومت له پورټو ريکو د صنعتي ودې شرکت سره يو ځای يو لړ اقتصادي پروژې پر لار واچولې، څو پورټو ريکو د لوړ عايد په يو صنعتي اقتصاد بدل کړي. د پيسو نړيوال وجهي صندوق دا سيمه په يو پرمختللي، د لوړ عايد اقتصاد کې د يو مترقي هېواد په توګه ډلبندي کړی دی؛ د بشري ودې شاخص يې څلوېښتمه درجه کې ده. د پورټو ريکو د اقتصاد اصلي پر مخ وړونکي د ماشینونو په مټ توليدات (په بنسټيز ډول درمل جوړول، پيترو شيمي او برېښنايي وسايل) له هغې وروسته يې د خدماتو صنعت ځای لري (يعنې ګرځندويي او ميلمه پالنه).[30][31]