لندن

تریخ

لندن دی نیرکتا دا کوئی اتہ پتہ نیں۔ اے اک پرانا ناں اے تے دوجی صدی چ ایدی دس پیندی اے۔ 121 چ ایدا ناں لنڈینیم سی تے اوس ویلے اے اک رومی کلونی سی۔ سن 43 چ ایتھے پہلی رومی کلونی بنائی گئی۔ دوجی صدی چ ایدی لوک گنتی 60000 دے نیڑے اپڑ گئی۔ 7ویں صدی چ ایدے نال اینگلو سیکسن آ وسے۔ ایس نگر نیں وائکنگ دے ہلے وی سہے۔ 1066 چ اے شہر ولیم دے ہتھ لگیا۔ اوہ انگلینڈ دا بادشاہ بن گیا تے اونے ایتھے ٹاور آف لندن وی بنایا۔ سن 1100 چ ایتھے 18000 لوک وس رۓ سن تے 1300 تک ایتھوںدی لوک گنتی اک لکھ تک اپڑ گئی۔ 14ویں صدی چ ایدے لوکاں دا تیجا پاسہ کالی موت ہتھز مر گیا۔ 17ویں صدی چ ایتھے ایسٹ انڈیا کمپنی دی نیو رکھی گئی۔ 225000 دے نیڑے لوک ایتھے اودوں وس رۓ سن۔ 1665 دے ویلے اک لکھ دے نیڑے لوک طاعون نال مر گۓ۔ 1708 چ کرسٹوفر دن نیں سینٹ پال دا گرجا بنایا۔ 1762 چ جارج تیجے نیں بکنکہم پیلس لے کے اودے چ وادے کیتے۔ اوس ویلے 200 دے نیرے جرماں دی سزا موت سی۔

لفظ لندن دا اشتقاقی مفہوم حالے تک صیغہء راز وچ ا‏‏ے۔ ابتدائی اشتقاقی وضاحتاں نو‏‏ں جیوفرے آف منماؤتھ برطانیہ د‏‏ی تریخ تو‏‏ں پہلے تو‏ں جوڑا جاتاا‏‏ے۔ اک قیاس ایہ وی اے کہ ایہ ناں اسنو‏ں اس وقت دے برطانوی بادشاہ لد د‏‏ی بدولت ملا، جس دے متعلق کہیا جاندا اے کہ اُس نے لندن اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے اسنو‏ں کیرلد دے ناں تو‏ں موسوم کيتا، کیرلد وقت دے نال نال کیرلدن تے فیر آخر کار لندن ہوئے گیا۔ اس سلسلے وچ تے وی کئی قیاس آرائیاں نيں، جو گزردے وقت دے نال ودھدی جا رہیاں نيں، جنہاں وچو‏ں زیادہ تر دے مطابق ایہ ناں ویلزی یا برطانوی لفظ تو‏ں اخذ کردہ اے جدو‏ں کہ بعض دے مطابق ایہ متروک شدہ پرانی انگریزی حتٰی دے بعض دے مطابق ایہ لفظ عبرانی تو‏ں اخذ شدہ ا‏‏ے۔
انگريزاں دا دعوي اے كہ قديم رومى دور ميں بهى لندن ايكـ سر گرم مركز تها ـ يہ چہوٹا سا پنڈ دريائے تهيمز دے كنارے اس طرح آباد كيا گيا كہ ايكـ طرف تو‏ں دريا اس كى حفاظت كردا تها ـ

تاريخ بتاتى اے كہ جنہاں دناں عرب مسلماناں كى تهذيب ہسپانیہ يعنى اسپین ميں عظمت كى بلندياں كو چہو رهى تهى ـ انہاں دناں لندن ايكـ چہوٹے تو‏ں پنڈ كى حثيت ركهتا تها ـ جهاں كى دلدلى تے بنجر زمين اُتے چند جہونپڑى نما مكانات تے كچى سڑكيں تهيں تے لوک بهى ذيادہ تر وحشى تے غاراں دے باسى تہے ـ چناچہ جدو‏ں انگريزاں كى فوج رچرڈ شير دل كى قيادت ميں صلاح الدین ایوبی تو‏ں صليبى جنگاں ميں مقابلہ كرنے گئى تاں اس د‏ی اكثريت كهالاں ميں ملبوس تهى تے مسلما‏ن فوج دے لباس تے هتهيار ديكهـ كررچرڈ دے فوجى دنگ رہ گئے ـ

1258ء دے سقوط بغداد دے عظيم الميے دے بعد جدو‏ں تەذيب دا سورج مغرب ميں طلوع ہويا تاں يورپى اقوام نے اپنے شہر منظم كرنے شروع كئيے ـ يورپ ميں شہر بسانے دے لئيے پہلے كوئى يادگارمثلا فوارا يا گهنٹا گهر قسم كى چيز تعمير كر دے اس دے گرد ايكـ بهت وڈا گول چوراها بنايا جاندا تها۔ جس تو‏ں كچهـ فاصلے اُتے اردگرد گولائى ميں مكانات بننے شروع ہوئے جاندے تہے تے ياں شەر وجود ميں آجاندا تهاـ اس دے برعكس مشرق ميں پہلے ايكـ سيدها طويل بلكہ مستطيل بازار تعمير كيا جاندا اے جس دے اردگرد مكانات تعمير کیتے جاندے fيں ـ

انگريزاں نے برصغير ميں جو شہر آباد كئے انہاں ميں اپنا انداز اپنايا چناچہ لائل پور موجودہ فیصل آباد تے گوجرانوالہ ميں ایہی اُصول اپنایا گياـ اصل لندن بهى ايكـ فوارے دے گرد آباد اے جس دا ناں پكاڈلى سركس اے ـ

اس فوارے پكاڈلى سركس دے چاراں طرف چهـ بازار نكلدے هيں جو ادھے ادھے ميل لمبے هيں، اصل شہر لندن كى بس یہى حدود هيں يعنى اک ميل لمبا تے اک ميل چوڑا ـ انگريزاں كى كالونياں ہونے كى وجہ تو‏ں جدو‏ں دور دور كى دولت سمٹ كر لندن پہنچى تاں چند ہزار كى آبادى تو‏ں يہ شہر لاكہاں دا شہر بن گيا تے لندن دے گرد مضافاتى بستياں بنائى گئيں تے انهيں مكمل شەراں دے اختيارات دئيے گئے چناچہ لندن شہر تو‏ں كہيں وڈے بارہ شہر لندن دے گرد 1940ء ميں آباد كئيے گئے ـ

ان شہراں كو ہوم كاؤنٹى دا ناں ديا گيا ـ برطانیہ بھر ميں ايسى كاؤنٹياں كى تعداد 32 اے، جنہاں ميں تو‏ں بارہ لندن ميں نيں ـ لندن شہر تے اس كى كاونٹياں دا موجودہ كل رقبعہ 610 مربع میل اے، جسنو‏ں عظيم لندن كہا جاندا اے ـ

اک محتاط اندازے دے مطابق روزانہ گيارہ تو‏ں بارہ لاكهـ افراد لندن ميں داخل ہُندے، گہمدے پهردے نيں تے شام كو واپس جاندے هيں تے ٹرانسپورٹ دے بەترين نظام تو‏ں فائدہ اٹهاندے هيں جو ہائى ويز تو‏ں لے كر ريل دے جديد نظام تكـ پهيلا ہويا اے ـ

لندن دے بین الاقوامی ہوائی اڈے ہیتھرو پرقريبا ساڑے چار كروڑمسافر سالانہ سفر كردے هيں دنيا كى سب تو‏ں پەلى زير زمين ريل گاڑى1863ء ميں لندن ميں چلائى گئى ـ دوسرى جنگ عظيم ميں زير زمين ريل گاڑى دے نظام كو كافى نقصان پەنچا ـ

اب اس كى پٹرياں كى كل لمبائى254 ميل اے ـلندن دا كوئى مقام ايسا نەيں جو اس كى دسترس تو‏ں باہرہو ـ