درس نظامی ملیا نظام الدین محمد سہالوی توں منسوب طریقۂ تدریس و نصاب، نصاب تعلیم و نظام تدریس جو ملیا نظام الدین نے مشرق دی دینی درسگاہاں دے لئی تیار کیتا سی۔[1] علومِ اسلامیہ اُتے مشتمل اٹھ سالہ مرو جہ کورس جو تقریبًا تمام مکاتب فکر وچ رائج اے۔ اسنوں عالم کورس وی کہیا جاندا اے ۔
بانی درس نظامی
درس نظامی دے بانی ملیا نظام الدین سہالوی لکھنوی سن جنہاں دا مرکز فرنگی محل لکھنوٴ سی۔ درس نظامی دے ناں توں جو نصاب اج تمام مدارس عربیہ وچ رائج اے اوہ انہاں ہی دی یاد گار اے۔ ملیا نظام الدین نے دور سوم دے نصاب وچ اضافہ کر کے اک نواں نصاب مرتب کیاتے اس دور وچ پڑھائی جانے والی کتاباں نوں حتی الامکان جمع کرنے دی کوشش کيتی۔ درس نظامی وچ تیرہ موضوعات دی تقریباً چالیس کتاباں پڑھائی جادیاں سن۔ فقہ تے اصول فقہ دے نال، تفسیر وچ جلالین و بیضاوی تے حدیث وچ مشکوة المصابیح داخل سی۔ انھاں نے ریاضی تے فلکیات دی کئی کتاباں تے ہندسہ (انجینئری) اُتے وی اک کتاب شامل نصاب کيتی۔ اس وچ طب، تصوف تے ادب دی کوئی کتاب شامل نئيں سی تے منطق و فلسفہ نوں خاصی جگہ دتی گئی۔[2]
نصاب درس نظامی
ملا نظام الدین دا بنایا ہويا نصاب درس نظامی مندرجہ ذیل اے
1۔ صرف
میزان، منشعب،صرف میر، پنج گنج،زبدہ، فصول اکبری،شافیہ۔
2۔ نحو
نحو میر، مائۃ عامل،ہدایۃ النحو، کافیہ،شرح جامی۔
3۔ منطق
صغریٰ، کبریٰ ،ایساغوجی،رہتل، شرح رہتل،قطبی مع میر قطبی،سلم العلوم۔
4۔ حکمت
میبذی،صدرا، شمس بازغ ہ
5۔ ریاضی
خلاصۃ الحساب،تحریر اقلیدس(مقالہ اول)،تشریح الافلاک،رسالہ قوشجیہ، شرح چغمینی(باب اول)
6۔ بلاغت
مختصر المعانی مطول تا انا قلت
7۔ فقہ
شرح وقایہ، ہدایہ اولین، ہدایہ آخرین کنز الدقائق مختصر القدوری
8۔ اصول فقہ
نور الانوار، توضیح تلویح، اصول الشاشی حسامی
9۔ کلام
شرح عقائد نسفی، شرح عقائد جالی،میر زاہد، شرح مواقف
10۔ تفسیر
11۔ حدیث
مشکوۃ المصابیح [3]
دور جدید
موجودہ دور وچ اس وچ چند تبدیلیاں دے نال درس نظا می (عالم کورس) دا مکمل نصاب جس دے بورڈ تنظیم المدارس وفاق المدارس رابطۃ المدارس وفاق المدارس السلفیہ، وفاق المدارس الشیعیہ،کے ناں اُتے پاکستان بورڈسے منسلک اے، جس دی سند یو نیور سٹی گرانٹس کمیشن (University Grants Commission) نے ایم اے عربی و اسلامیات دے مساوی قراردی اے ایہ نصاب حکومت پاکستان توں منظور شدہ اے جس وچ قرآن و حدیث ،ترجمہ و تفسیر،فقہ،اصول فقہ،عربی بولی و ادب تے گرامر تے ہور تحریکی و دینی کتاباں پڑھائی جاندی نيں۔
حوالے
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
