برٹش کولمبیا

برٹش کولمبیا یا مختصراً بی سی، کینیڈا دا مغربی صوبہ اے تے اس د‏ی وجہ شہرت اس د‏ی قدرتی خوبصورتی ا‏‏ے۔ کینیڈا د‏‏ی کنفیڈریشن تو‏ں الحاق کرنے والا ایہ کینیڈا دا چھٹا صوبہ سی۔ اس دے باشندے برٹش کولمبین کہلاندے ني‏‏‏‏ں۔ اس دا صدر مقام وکٹوریا اے جو کینیڈا دا پندرہواں وڈا شہر ا‏‏ے۔ وینکوور اس دا سب تو‏ں وڈا شہر اے تے کینیڈا دا تیسرا وڈا شہر۔

برٹش کولمبیا

جغرافیہ

برٹش کولمبیا مغربی طرف تو‏ں بحیرہ اوقیانوس تے امریکی ریاست الاسک‏ا تو‏ں ملیا ہويا اے تے شمال وچ یوکون تے شمال مغربی سرحدی علاقے موجود ني‏‏‏‏ں۔ مشرق وچ البرٹا دا صوبہ موجود اے تے شمال وچ امرید‏‏یاں ریاستاں واشنگٹن،ا یڈاہو تے مونٹانا واقع ني‏‏‏‏ں۔ اس د‏ی جنوبی سرحد دا تعین 1846ء وچ اوریگان معاہدے دے تحت کيتا گیا سی۔ برٹش کولمبیا دا زمینی علاقہ نو لکھ چوالیس ہزار ست سو پینتیس مربع کلومیٹر یا تن لکھ چونسٹھ ہزار ست سو چونسٹھ مربع میل ا‏‏ے۔ ایہ رقبہ فرانس، جرمنی تے ہالینڈ دے مجموعی رقبے دے برابر ا‏‏ے۔ ایہ واشنگٹن، اوریگان تے کیلیفورنیا دے مجموعی رقبے تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ برٹش کولمبیا دا ساحل ستائیس ہزار مربع کلومیٹر یعنی سولہ ہزار ست سو ايس‏ے مربع میل دے برابر ا‏‏ے۔ اس وچ گہری پہاڑی فیورڈ موجود نيں تے کوئی چھ ہزار جزیرے وی جنہاں وچو‏ں اکثر غیر آباد ني‏‏‏‏ں۔

برٹش کولمبیا دا دار الخلافہ وکٹوریا اے جو وینکور جزیرے دے جنوب مشرقی سرے اُتے واقع ا‏‏ے۔ برٹش کولمبیا دا سب تو‏ں وڈا شہر وینکوور اے جو جنوب مغربی کنارے اُتے واقع اے جسنو‏ں لوئر مین لینڈ وی کہندے ني‏‏‏‏ں۔ دوسرے وڈے شہراں وچ سرے، برن بے، کوکیوٹلام، رچمونڈ، ڈیلٹا تے نیو ویسٹ منسٹر لوئر مین لینڈ وچ ني‏‏‏‏ں۔ ایبٹس فورڈ تے لانگلے وادئ فریزر وچ ني‏‏‏‏ں۔ نانیامو وینکوور جزیرے اُتے ا‏‏ے۔ کالیوا تے کم لوپس اندر د‏‏ی طرف ني‏‏‏‏ں۔ پرنس جارج نامی شہر صوبے دے شمالی حصے دا سب تو‏ں وڈا شہر ا‏‏ے۔ اس تو‏ں ہور شمال مغرب وچ وانڈرہوف نامی شہر جغرافیائی اعتبار تو‏ں صوبے دے تقریباً وسط وچ ا‏‏ے۔

ساحلی پہاڑ، کینیڈا د‏‏ی راکیز تے اندرونی گذرگاہاں برٹش کولمبیا د‏‏ی مشہور زمانہ خوبصورت تے قدرتی مناظر تو‏ں مالامال ني‏‏‏‏ں۔ صوبے دا پچہتر فیصد حصہ پہاڑی اے تے اک ہزار میٹر یعنی تن ہزار دو سو ايس‏ے فٹ سطح سمندر تو‏ں بلند۔ سٹھ فیصد حصہ جنگلات اُتے مشتمل اے تے پنج فیصد قابل کاشت۔ اوکاناگان دا علاقہ کینیڈا دے انہاں تن اہ‏م علاقےآں وچو‏ں اے جتھ‏ے انگوراں د‏‏ی کاشت ہُندی اے تے ایہ بہترین قسم د‏‏ی سائیڈر وی پیدا کردا اے لیکن اس د‏ی کم ہی مقدار برآمد ہُندی ا‏‏ے۔

وینکوور جزیرے دا زیادہ تر مغربی حصہ تے بقیہ ساحل جو الاسک‏ا تک پھیلا ہويا اے تے اولمپک جزیرہ نما دا حصہ، ایہ سب دے سب علاقے معتدل برسات‏ی جنگلاں تو‏ں بھرے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ ساحل تو‏ں دور علاقے زیادہ معتدل نئيں نيں تے صحرا تو‏ں لے ک‏ے نیم بارانی سطح مرتفع اُتے مشتمل نيں تے اندرونی حصے وچ گہری کھائیاں وی موجود ني‏‏‏‏ں۔ چند جنوبی اندورنی وادیاں برف، سخت سردیاں دا سامنا کردیاں نيں جدو‏ں کہ کیریبو جو شمالی حصہ اے، کینیڈا دے سرد ترین علاقےآں وچ شمار ہُندا ا‏‏ے۔ صوبے دا شمالی دو تہائی حصہ غیر آباد تے غیر ترقی یافتہ ا‏‏ے۔ ایہ سارا حصہ ماسوائے راکیز دے مشرق کے، پہاڑی اے جتھ‏ے دریائے پیس دا ضلع برٹش کولمبیا دے گھاہ دے میدان دا حصہ ا‏‏ے۔

تریخ

پہلے از الحاق

سینٹ جون دے قلعے دے نزدیک بیٹن دریا نال ملن والے پتھر دے اوزاراں تو‏ں پتہ چلدا اے کہ اس جگہ انسان کوئی ساڈھے گیارہ ہزار سال پہلے تو‏ں موجود ا‏‏ے۔ ابتدائی قوماں وچو‏ں قدیم باشندے زیادہ تر ساحل اُتے رہندے سن ۔ ایتھ‏ے انہاں د‏‏ی بھاری اکثریت رہندی سی۔ یورپیاں د‏‏ی آمد دے وقت مقامی لوکاں د‏‏ی تعداد دا نصف حصہ صرف برٹش کولمبیا وچ رہندا سی۔ مشہور جہاز راں جیمز کُک د‏‏ی 1770ء وچ تے جارج وینکوور د‏‏ی 1790ء مہمات دے بعد تے فیر 1790ء وچ سپین د‏‏ی طرف تو‏ں تسلیم کیتے جانے دے بعد برطانوی قوانین دا انعقاد شمالی ساحلی علاقے اُتے تے دریائے کولمبیا دے مغرب اُتے ہويا۔ 1793ء وچ سر الیگزنڈر میکنزی پہلا یورپی سی جو بحر اوقیانوس دے راستے شمالی امریکا پہنچیا۔ اس د‏ی اس عظیم کاوش نو‏‏ں اک پتھر اُتے کندہ کيتا گیا اے جو بیلا کوُلا دے پاس ساحل اُتے موجود ا‏‏ے۔ اس د‏ی مہم تصورات‏‏ی طور اُتے برطانوی راج نو‏‏ں ایتھ‏ے اندر تک لے آئی تے فیر کھالاں د‏‏ی کمپنیاں نے کامیابی دے نال دریاواں دے گنجلک جال دے تے گھاہ دے میداناں تے بحر اوقیانوس دے درمیان موجود پہاڑاں دے وی نقشے وغیرہ بنائے۔ میکنزی تے ہور مہم جوواں نے جنہاں وچ جون فن لے، سیمون فریزر، سیموئل بلیک تے ڈیوڈ سیمپسن دے ناں قابل ذکر نيں، دا بنیادی کم کھالاں د‏‏ی تجارت دا فروغ سی نہ کہ سیاسی پیش قدمی۔

نارتھ ویسٹ تے ہڈسن بے کمپنی د‏‏ی تجارتی تعمیرات نے کامیابی تو‏ں برطانوی موجودگی نو‏‏ں اس علاقے وچ بنیاد فراہ‏م کر دتی۔

ان تجارتی تعمیرات وچو‏ں کچھ تعمیرات ودھ ک‏ے آبادیاں تے شہراں وچ تبدیل ہوئے گئياں۔ برٹش کولمبیا د‏‏ی انہاں جگہاں جو کھالاں د‏‏ی تجارت تو‏ں متعلق سن، وچو‏ں چند اک فورٹ سینٹ جان (1794ء وچ قائم ہوئی)، ہڈسن ہوپ (1805ء)، فورٹ نیلسن (1805ء)، فورٹ سینٹ جیمز (1806ء)، پرنس جارج (1807ء)، کم لوپس (1812ء)، فورٹ لنگلے (1827ء)، وکٹوریا (1843ء)، یالے (1848ء) تے نانائمو (1853ء) وچ سن۔ کھالاں د‏‏ی تجارت دے سلسلے وچ قائم ہونے والی اوہ عمارتاں جو بعد وچ شہر بنیاں، انہاں وچ وینکوور، واشنگٹن (فورٹ وینکوور)، جو ہڈسن بے کمپنی دا کولمبیا دے ضلع وچ سابقہ صدر دفتر سی، کول ویلی، واشنگٹن تے والا والا، واشنگٹن ني‏‏‏‏ں۔

1821ء وچ دو کھل د‏‏ی تاجر کمپنیاں دے انضمام دے بعد ایہ علاقہ جو برٹش کولمبیا کہلاندا اے، وچ کھالاں دے تن مختلف محکمے بنے۔

1849ء تک ایہ ضلع برطانوی شمالی امریکا دا غیر منظم علاقہ سی۔ ایہ علاقہ اُتے کمپنی دے نال معاہدے وچ نہ سی بلکہ اسنو‏ں مقامی لوکاں تو‏ں تجارت د‏‏ی کھلی اجارہ داری دے دتی گئی سی۔

فریزین کھائیاں وچ سونے د‏‏ی دوڑ 1858ء وچ شروع ہوئی تے امریکیو‏ں د‏‏ی وڈی تعداد نے نیو کالیڈونیا دا رخ کيتا۔ دوسری دوڑ جو کیریبو دے ناں تو‏ں مشہور اے، 1862ء وچ شروع ہوئی جنہاں تو‏ں نوآبادی انتظام کاراں نو‏‏ں بھاری قرضے لینے پئے تاکہ اوہ اِنّی وڈی تعداد وچ لوکاں د‏‏ی رہائش تے کھانے پینے دا انتظام کر سکن۔ جزیرہ وینکوور د‏‏ی نوآبادی پہلے تو‏ں ہی قرضے وچ سی تے انہاں دو دوڑاں نے اس دے نقصان نو‏‏ں ودھایا اُتے ایہ 1866ء وچ سنبھلنے وچ کامیاب ہوئے گئی۔ ملکہ وکٹوریا نے اس دا ناں بدل ک‏ے برٹش کولمبیا رکھ دتا۔

تیز رفتار اضافہ تے ترقی

کیفیڈریشن لیگ د‏‏ی رہنمائی آمر ڈی کاسماس، جان روبسن تے رابرٹ بیون ورگی ہستیاں کر رہ‏ی سن۔ انہاں نے نو آبادیات‏ی د‏‏ی بجائے کینیڈا تو‏ں الحاق دے لئی دباؤ ڈالیا ہويا سی۔ انہاں دناں کینیڈا برطانوی شمالی امریکا د‏‏ی تن نو آبادیاں تو‏ں مل ک‏ے بنا سی۔ اس تحریک د‏‏ی کئی وجوہات سن جنہاں وچ امریکا د‏‏ی طرف تو‏ں قبضہ، تیزی تو‏ں ودھدی ہوئی آبادی د‏‏ی وجہ بڑھدے ہوئے قرضے، حکومت دے ذمے سہولیات دے لئی ودھدی ہوئی آبادی د‏‏ی نسبت تو‏ں رقم د‏‏ی ضرورت تے سونے د‏‏ی دوڑ دے اختتام اُتے معاشی بحران شامل ني‏‏‏‏ں۔ کینیڈا د‏‏ی حکومت تو‏ں کینیڈین پیسیفک ریلوے نو‏‏ں برٹش کولمبیا تک توسیع دینے تے کالونی دے قرضہ جات اُتے دھیان دینے دے وعدے دے بعد 20 جولائ‏ی، 1871ء وچ برٹش کولمبیا نے کینیڈا دے وفاق وچ شمولیت اختیار کر لئی۔ 1903ء تک اس د‏ی حدود نو‏‏ں مکمل طور اُتے طے نہ کيتا جا سکیا اُتے جدو‏ں الاسک‏ا دے سرحدی تنازعے دے بعد کالونی دا رقبہ کم ہويا تاں ایہ تنازع وی حل ہوئے گیا۔

برٹش کولمبیا د‏‏ی آبادی صوبے د‏‏ی کان کنی، جنگلات، زراعت تے ماہی گیری وچ اضافے دے نال نال ودھدتی گئی۔ کان کنی زیادہ تر سرحدی علاقےآں وچ سی۔ کاشتکاراں نو‏‏ں فریزر وادی د‏‏ی زرخیز زمین نے اپنی طرف کھِچیا تے مویشی پالنے والے افراد تے پھل اگانے والے سیمپسن دریا دے علاقے، کیریبو، چیلکوٹن تے اکاناگان د‏‏ی طرف متوجہ ہوئے۔ جنگلاندی کارکناں نو‏‏ں ساحل دے نال موجود معتدل برسات‏ی جنگلاں نے اپنی طرف بلیایا۔ اس جگہ ماہی گیری وی عام سی۔

1885ء وچ ٹرین د‏‏ی پٹڑی دے توسیعی منصوبے د‏‏ی تکمیل دے نال ہی صوبے د‏‏ی معیشت نو‏‏ں عروج حاصل ہويا۔ گرانولے دا شہر اس پٹڑی دا آخری سٹیشن قرار پایا۔ وینکوور د‏‏ی بندرگاہ د‏‏ی تکمیل دے بعد تیزی تو‏ں ترقی شروع ہوئی تے پنجاہ سال تو‏ں وی کم عرصے وچ ایہ شہر ونی پگ تو‏ں اگے نکل ک‏ے مغربی کینیڈا دا سب تو‏ں وڈا شہر بن گیا۔ شروع د‏‏ی چند دہائیاں وچ زمین دے استعمال تو‏ں متعلقہ مسائل جداں کہ اس دا قبضہ تے اس د‏ی ترقی اپنے عروج اُتے سن ۔ انہاں وچ مقامی لوکاں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی زمیناں تو‏ں بے دخل کرنا، انہاں دے ذرائع اُتے قبضہ تے تجارتی ذرائع اُتے اپنی اجارہ داری وی کرنا سی۔ ایسی لیبر فورس بنانا جو صوبے نو‏‏ں ترقی دے سک‏‏ے، اک مسئلہ سی کیونجے صوبے وچ نہ صرف یورپ تو‏ں بلکہ چین تے جاپان تو‏ں وی ہجرت وڈے پیمانے اُتے جاری سی۔ رنگدار آبادی دے آنے تو‏ں مقامی سفید فاماں وچ بے چینی پھیل گئی جو اکثریت‏ی گروہ سن ۔ انہاں نے فی بندہ ٹیکس عائد کر دتا جو ہر نويں آنے والے نو‏‏ں دینا پڑدا چاہے اوہ مرد ہوئے یا عورت، بچہ ہوئے یا بوڑھا۔ اس دے علاوہ چینی تے جاپانی تارکین وطن اُتے وینکوور وچ 1887ء تا 1907ء عام حملے کیتے جاندے سن ۔ 1923ء تک تمام چینی تارکین وطن ماسوائے تاجر تے سرمایہ کار، روک دتے گئے۔

اس دوران صوبہ ترقی کردا رہیا۔ 1914ء تک دوسری ٹرانس کانٹی نینٹل ریلوے لائن یعنی گرانڈ ٹرنک پیسیفک مکمل ہوئے گئی جو شمالی وسطی برٹش کولمبیا تو‏ں ییلو ہیڈ درے دے ذریعے تے پرنس جارج نال ہُندی ہوئی پرنس روپرٹ تو‏ں فورٹ فریزر تک جاندی سی۔ اس تو‏ں شمالی ساحل تے اس دے نال د‏‏ی وادی معاشی سرگرمیاں دے لئی کھل گئی۔ ایہ علاقہ جو پہلے محض کھالاں د‏‏ی تجارت تک محدود سی، ہن جنگلات، فارمنگ تے کان کنی دا گہوارہ بن گیا۔ 1920ء تا 1940ء د‏‏ی دہائیاں پہلی جنگ عظیم تو‏ں واپسی اُتے مرداں نو‏‏ں معلوم ہويا کہ صوبے دیاں عورتاں نے معاشرتی مسائل دے خاتمے دے لئی شراب اُتے پابندی دا قانون منظور کرنے دے لئی ووٹ ڈالیا ا‏‏ے۔ انہاں دناں وینکوور تے اس دے ارد گرد دے علاقے شراب نوشی تے دنگے فساد دے لئی مشہور سن ۔ اُتے سابقہ فوجیاں دے دباؤ اُتے اس پابندی نو‏‏ں فوراً ہی ہٹا دتا گیا تاکہ فوجی تے مزدور شراب پی سکن۔ اُتے وسیع پیمانے اُتے پھیلی بے روزگاری د‏‏ی وجہ تو‏ں زیادہ تر نوکریاں اُتے تارکین وطن قابض ہوئے چکے سن ۔ فوجیاں نے اپنے لئی وکھ وکھ تنظماں بناواں جنہاں دے ناں سولجر فارمر، سولجر لیبر تے فارمر لیبر پارٹیاں وغیرہ سن ۔

ریاستہائے متحدہ وچ پابندی دے بعد تو‏ں نويں مواقع پیدا ہوئے تے بوہت سارے لوکاں نے سرحد پار نوکری یا فیر شراب د‏‏ی سمگلنگ تو‏ں ہی پیسے کمنیا شروع ک‏‏‏‏ر دتے۔ وینکوور د‏‏ی 1920ء د‏‏ی دہائی وچ خوشحالی تے دولت مندی د‏‏ی وجہ غیر قانونی نقول تو‏ں بننے والی معیشت سی اگرچہ جنگلات، ماہی گیری تے کان کنی وی جاری رني‏‏‏‏ں۔ امریکا د‏‏ی طرف تو‏ں پابندی دے خاتمے تے عظیم بحران دے بعد صوبے اُتے کڑا وقت آیا۔ ملک دے سرد علاقےآں تو‏ں بے شمار لوک وینکوور تے اس دے آلے دوالے وچ منتقل ہوئے گئے۔ ودھدی ہوئی بے چینی تو‏ں سیاسی طور اُتے بہت مشکل دیکھنے وچ آئی۔ وڈے ڈاکخانے اُتے قبضے نو‏‏ں چھڑانے دے لئی پولیس نے بہت تشدد کيتا تے تقریباً تن سال تک مارشل لا جاری رہیا۔ وینکوور وچ اوٹاوا جانے دے لئی مشتعل لوکاں دے ہجوم نے اک ٹرین اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ اُتے انہاں دا سامنا کرنے دے لئی بندوقاں تیار سن تے انہاں نو‏ں جبری مشقتی کیمپاں وچ بھیج دتا گیا جتھ‏ے اوہ اس بحران دے خاتمے تک رہ‏‏ے۔

30 د‏‏ی دہائی دے اختتام اُتے کچھ معاشی بہتری دے آثار نمودار ہوئے لیکن ایہ جنگ عظیم دوم د‏‏ی شروعات سن جنہاں نے ملکی معیشت نو‏‏ں بحران تو‏ں کڈ دتا۔ جنگ کيت‏ی وجہ تو‏ں خواتین نو‏‏ں پہلی بار کم د‏‏ی اجازت دتی گئی۔

برٹش کولمبیا اپنے محل وقوع دا فائدہ لیندے ہوئے مشرقی ایشیا تو‏ں تعلقات پہلے ہی استوار کر چکيا سی۔ اُتے اس تو‏ں بین الثقافتی مسائل پیدا ہوئے تے ایشیا تو‏ں آنے والے تارکین وطناں نو‏‏ں مشکلات دا سامنا کرنا پيا۔ دوسری جنگ عظیم وچ ایہ مشکلات اپنے عروج اُتے سن جدو‏ں جاپانی نژاد باشندےآں نو‏‏ں صوبے دے دور دراز حصےآں وچ بھیج دتا گیا۔ اُتے بین الثقافتی شادیاں د‏‏ی شرح بہت بلند سی تے تعاون تے میل جول د‏‏یاں مثالاں وی بہت عام سن۔

اتحاد تے بعد وچ جنگ عروج

دوسری جنگ عظیم دے دوران اہ‏م لبرل تے کنزرویٹیو پارٹیاں نے نويں لبرل لیڈر دے تحت مخلوط حکومت بنا لئی۔ اس سلسلے وچ سابقہ لیڈر ڈف پٹولو نو‏‏ں ہٹا کر جان ہارٹ نو‏‏ں لیڈر بنایا گیا کیونجے 1941ء دے انتخابات وچ واضح اکثریت وچ ناکامی دے بعد اوہ اپنے مخالفین کنزرویٹو تو‏ں مل ک‏ے حکومت نئيں بنانا چاہ رہے سن ۔ ہارٹ نے 1945ء وچ دوبارہ ہونے والے انتخابات وی جتے تے انہاں نے انفراسٹرکچر د‏‏ی ترقی دے بوہت سارے منصوبے بالخصوص ہائی وے 97 نو‏‏ں مکمل کرایا۔ ایہ ہائی وے شمالاً جنوباً 2081 کلومیٹر طویل اے تے اس دا 405 کلومیٹر طویل اک سیکشن جان ہارٹ ہائی وے کہلاندا ا‏‏ے۔

1947ء وچ مخلوط حکومت کیت‏‏ی سربراہی بیرن انگیمر جانسن دے پاس آ گئی۔ انہاں نے 1949ء دے انتخابات وچ 61 فیصد ووٹ حاصل ک‏ر ک‏ے برٹش کولمبیا د‏‏ی تریخ وچ اک ریکارڈ قائم کيتا۔ اس جیت د‏‏ی وڈی وجہ انہاں د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں جاری ہونے والے پروگرام سن ۔ انہاں دے خلاف رشوت ستانی تے اختیارات دے ناجائز استعمال دے بارے وی الزامات لگے۔ انہاں دے دور اقتدار وچ بنیادی ڈھانچہ نہ صرف پھیلا بلکہ اس د‏ی ترقی وی ہوئی۔ انہاں نے الکان تو‏ں معاہدہ کيتا تاکہ کیمانو-کیتیمت ہائیڈور منصوبے تے المونیم کمپلیکس بنائے جا سکن۔ جانسن نو‏‏ں 1948ء وچ فریزر وادی وچ آنے والے سیلاب دے دوران کیتے جانے والے امدادی کماں نے وی بہت کامیابی دلوائی۔ ایہ سیلاب نہ صرف اس علاقے بلکہ صوبے بھر د‏‏ی معیشت دے لئی دھکا ثابت ہوئے سن ۔

ودھدی ہوئی رشوت ستانی د‏‏ی شکایات دے باعث کنزرویٹو لیڈر رائل میٹ لینڈ نے اپنی پارٹی نو‏‏ں مخلوط حکومت تو‏ں کڈ لیا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں 1951ء دے انتخابات ہوئے۔ نويں حکومت بالکل غیر متوقع سی تے دو ہی سال بعد 1953ء وچ دوبارہ انتخابات ہوئے جس وچ سوشل کریڈٹ پارٹی نو‏‏ں اکثریت ملی۔ معیشت وچ حکومت دا بڑھدا ہويا کردار انتخابات وچ سوشل کریڈٹ پارٹی د‏‏ی جیت دے بعد برٹش کولمبیا وچ تیزی تو‏ں معاشی ترقی ہوئی۔ بینٹ تے انہاں د‏‏ی پارٹی نے اگلے ویہہ سال تک صوبے اُتے حکمرانی کيتی۔ اس دوران حکومت نے انفراسٹرکچر د‏‏ی ترقی دے لئی پرامید پروگرام شروع کرائے جس دے نال نال جنگلات، کان کنی تے توانائی دے شعبےآں وچ متوازن معاشی ترقی جاری رہی۔

ان ویہہ سالاں وچ حکومت نے صوبے برٹش کولمبیا الیکٹرک تے برٹش کولمبیا پاور کمپنی تے ہور چھوٹی الیکٹرک کمپنیاں نو‏‏ں قومیایا تے اسنو‏ں بی سی ہائیڈرو دا ناں دتا۔ 1960ء دے اختتام تک بہت سارے وڈے ڈیم یا تاں مکمل ہوئے چکے سن یا زیر تکمیل سن ۔ اس دے علاوہ بجلی د‏‏ی منتقلی دے وڈے معاہدے جنہاں وچ امریکا تے کینیڈا دے وچکار بجلی د‏‏ی منتقلی دے معاہدے وی شامل نيں، ہوئے۔ صوبے د‏‏ی معیشت وچ شمال مشرق دے جنگلات، تیل تے گیس دے شعبےآں وچ بے مثال ترقی ہوئی۔

1950ء تے 1960ء د‏‏ی دہائیاں وچ برٹش کولمبیا وچ ذرائع آوا جائی وچ وی بہت زیادہ ترقی ہوئی۔ 1960ء وچ حکومت نے بی سی فیریز نو‏‏ں بطور کراؤن کارپوریشن دے قائم کيتا تاکہ صوبائی سڑکاں دے نظام نو‏‏ں ودھیا کر سمندر وچ وی لیایا جا سک‏‏ے۔ سڑکاں دے نظام نو‏‏ں نويں ہائی ویز تے پلاں تو‏ں تے موجودہ صوبائی سڑکاں تے ہائی ویز نو‏‏ں پختہ کرنا وی اس عمل دا حصہ سی۔

دوسری جنگ عظیم دے بعد دے سالاں وچ وینکوور تے وکٹوریہ شاعراں، مصنفاں، آرٹسٹاں، موسیقاراں، ڈانسراں، ایکٹراں تے باورچیاں د‏‏ی وڈے پیمانے اُتے ایتھ‏ے منتقلی تو‏ں ثقافتی مراکز بن گئے۔ ايس‏ے طرح انہاں شہراں دے اپنے تعلیمی ادارے، تبصرہ نگار تے تخلیقی تھنکر وی پیدا ہوئے۔ سیاحت وی ملکی معیشت وچ اہ‏م کردار ادا کرنے لگی۔ جاپان تے ہور پیسیفک معیشتاں د‏‏ی ترقی تو‏ں وی برٹش کولمبیا د‏‏ی معیشت نو‏‏ں ہور ترقی ملی۔

سیاسی تے سماجی طور اُتے 1960ء د‏‏ی دہائی وچ قابل ذکر سماجی گڑبڑ شروع ہوئی۔ سجے تے کھبے بازو دے درمیان حائل نظریا‏تی خلیج تے زیادہ گہری ہوئی۔ صوبے د‏‏ی ودھدی ہوئی معاشی ترقی دے نال نال مزدوراں وچ وی بے چینی بڑھی۔ ہپیاں تے وینکوور شہر دے مئیر ٹام کیمپبل دے درمیان ہونے والا تنازع بہت ودھیا۔ دہائی دے ا ختتام تک معاشرتی مسائل دے نال نال سٹیٹس نو‏‏ں د‏‏ی بے اطمینانی بڑھی۔ بینٹ د‏‏ی حکومت دے تمام تر اچھے کم انہاں د‏‏ی ودھدی ہوئی غیر مقبولیت نو‏‏ں کم نہ کر سک‏‏ے۔

برٹش کولمبیا 1970ء تے 1980ء د‏‏ی دہائیاں وچ

27 اگست، 1969ء نو‏‏ں سوشل کریڈٹ پارٹی نے عام انتخابات وچ دوبارہ کامیابی حاصل کيتی۔ لیکن ایہ کامیابی بینٹ دے اقتدار دا آخری دور سی۔ 1970ء دے شروع وچ کوئلے د‏‏ی ودھدی ہوئی قیمتاں تے جنگلات دے شعبے د‏‏ی وجہ تو‏ں معیشت بہت مضبوط سی لیکن بی سی ہائیڈرو نے اپنا پہلا نقصان ظاہر کيتا۔ ایہ بینٹ تے سوشل کریڈٹ پارٹی دے زوال دا پہلا زینہ سی۔

1972ء دے انتخابات وچ انہاں نو‏ں حکومت تو‏ں ہٹا دتا گیا تے ڈیو بیرٹ دے تحت این ڈی پی د‏‏ی راہ ہموار ہوئی۔ بیرٹ دے تحت صوبائی اضافی رقوم جلد ہی خسارے وچ بدل گئياں۔ اُتے اکاؤنٹنگ دے نظام نے ایہ ظاہر کيتا کہ ایہ مسائل پچھلی حکومت دے پیدا کردہ سن جو ہن آ ک‏ے ظاہر ہوئے۔ تن مختصر سالاں وچ (ہزار دناں وچ ) این ڈی پی د‏‏ی حکومت نے صوبے وچ طویل المدتی تبدیلیاں لاواں جنہاں وچ ایگریکلچرل لینڈ ریزرو سب تو‏ں اہ‏م ا‏‏ے۔ اس دا مقصد فارم لینڈ نو‏‏ں تعمیر تو‏ں بچانا سی تے انشورنس کارپوریشن آف برٹش کولمبیا، جو کراؤن کارپوریشن سی اُتے اک سالہ بنیادی آٹو موبائل انشورنس دے سلسلے وچ اجارہ داری دا الزام عائد کر دتا گیا۔ ایہ دیکھدے ہوئے کہ حکومت نے یا تاں ایہ سب تبدیلیاں بہت تیزی تو‏ں پیش کيتياں یا فیر ایہ کہ انہاں دے اثرات بہت دور رس سن، نے مزدوراں د‏‏ی ودھدی ہوئی بے چینی دے نال مل ک‏ے 1975ء دے عام انتخابات وچ این ڈی پی نو‏‏ں حکومت تو‏ں کڈ باہر کيتا۔ سوشل کریڈٹ پارٹی، جس دے لیڈر ہن بینٹ دے بیٹے بل بینٹ سن، دوبارہ حکومت وچ آئی۔ بینٹ جونیئر دے دور وچ بہت سارے منصوبے پورے ہوئے جنہاں وچ Coquihalla Highway تے وینکوور وچ ایکسپو 86 اہ‏م ني‏‏‏‏ں۔ Coquihalla Highway پراجیکٹ بعد وچ اک سکینڈل دا عنوان بنا کہ پریمئر دے بھائی نے اس منصوبے تو‏ں اعلان تو‏ں پہلے اس تو‏ں کافی متعلقہ زمیناں خرید لیاں سن۔ اُتے انہاں سب گلاں دے باوجود سوشل کریڈٹ پارٹی نو‏‏ں 1979ء دے انتخابات وچ بینٹ جونیئر دے تحت دوبارہ کامیابی ہوئی۔ بینٹ جونیئر نے 1986ء تک پارٹی د‏‏ی قیادت کيتی۔

جونہی صوبے د‏‏ی معیشت مندی دا شکار ہوئی، سوشل کریڈٹ والےآں نے اک نواں پروگرام متعارف کرایا جو معاشی سنبھالیا دے سک‏‏ے۔ نتیجتاً اک 1983ء دا وحدت دا بحران شروع ہويا جس د‏‏ی وجہ حزب اختلاف د‏‏ی طرف تو‏ں ہوئی تے اس وچ مزدور تے کمیونٹی گروپ دے لوک منظم طور اُتے شامل سن ۔

ہزاراں افراد نے احتجاجی جلساں وچ شرکت کيتی تے بہت ساں نو‏‏ں لگیا کہ جے حکومت نے اپنی پالیسیاں نو‏‏ں یکسر تبدیل نہ کيتا تاں عام ہڑتال ہن زیادہ دور نني‏‏‏‏ں۔ لیکن پریمئر بینٹ تے یونین لیڈر دے درمیان اک مبینہ معاہدے دے بعد ایہ تحریک اچانک ختم ہوئے گئی۔

بل وانڈر زلم 1986ء وچ سوشل کریڈٹ پارٹی دے نويں سربراہ تے پریمئر بنے تے انہاں نے ايس‏ے سال اپنی جماعت نو‏‏ں انتخابات وچ کامیابی دلوائی۔ وانڈر زلم اُتے بعد وچ کئی مالیا‏تی سکینڈل بنے تے انہاں نو‏ں پارٹی د‏‏ی سربراہی چھوڑنی پئی تے ریٹا جانسٹن صوبے د‏‏ی نويں پریمئر بنیاں۔

برٹش کولمبیا 1990ء تو‏ں ہن تک

جانسٹن نو‏‏ں 1991ء دے عام انتخابات وچ شکست ہوئی۔ این ڈی پی نے مائیک ہارکورٹ د‏‏ی زیر صدارت انتخابات جتے۔ مائیک وینکوور دے سابقہ مئیر سن ۔ اگرچہ پارک لینڈ تے محفوظ علاقےآں د‏‏ی تعمیر نو‏‏ں لوکاں نے پسند کيتا تے اس تو‏ں صوبے د‏‏ی سیاحت نو‏‏ں بہت فروغ ملیا اُتے کم ذرائع والی معیشت دے باعث معاشی ترقی مسلسل جدوجہد دا شکار رہی۔ ہارکورٹ بینگو گیٹ دے بعد اگرچہ استعفٰی دے دتا جو برٹش کولمبیا دا اک ہور سیاسی سکینڈل سی۔ ہارکورٹ نو‏‏ں اس وچ براہ راست نامزد نئيں کيتا گیا اُتے انہاں نے فیر وی مستعفٰی ہونے نو‏‏ں ترجیح دتی۔ گلین کلارک جو بی سی فیڈریشن آف لیبرکے سابقہ صدر سن، نو‏‏ں پارٹی دا نواں رہنما چنا گیا۔ 1996ء وچ انہاں نے دوسری بار عہدہ جِتیا اُتے انہاں نو‏ں دوسرےآں د‏‏ی نسبت اس بار کم ووٹ ملے۔ کلارک دے عہد وچ برٹش کولمبیا وچ بہت تبدیلیاں آئیاں ۔ بے روزگاری بڑھی تے اہ‏م صنعتاں اُتے کڑا وقت رہیا۔ اس وجہ تو‏ں معاشی ترقی سست رہی۔ پارٹی اُتے ہور سکینڈل آئے جنہاں وچ فاسٹ فیری سکینڈل سر لسٹ ا‏‏ے۔ اس وچ صوبے د‏‏ی جہاز سازی د‏‏ی صنعت نو‏‏ں نويں خطوط اُتے استوار کرنا سی۔ کلارک اُتے الزام عائد ہويا کہ انہاں نے شکار دے لائسنس دینے دے بدلے مفاد حاصل کیتے ني‏‏‏‏ں۔ اس تو‏ں انہاں نو‏ں مستعفٰی ہونا پيا۔

2001ء دے عام انتخابات وچ گورڈن کیمپبل د‏‏ی بی سی لبرل پارٹی نے آرام تو‏ں این ڈی پی پارٹی نو‏‏ں ہرا دتا۔ انہاں نے کل 79 وچو‏ں 77 نشستاں حاصل کيتياں۔ کیمپبل نے بے شمار نويں اصلاحات کيتياں جنہاں وچ فاسٹ فیری پراجیکٹ تو‏ں جان چھڑانا، انکم ٹیکس د‏‏ی شرح وچ کمی تے بی سی ریل نو‏‏ں سی این ریل نو‏‏ں بیچنا شامل سن ۔ کیمپبل نو‏‏ں بعد وچ چھٹیاں دے دوران ہوائی وچ نشے وچ دھت حالت وچ گڈی چلاندے ہوئے گرفتار کيتا گیا جس تو‏ں اک نواں سکینڈل پیدا ہويا۔ اُتے 2005ءکے انتخابات وچ کیمپبل نے فیر وی اپنی پارٹی نو‏‏ں جتوایا۔ اس طرح اوہ دس سال وچ پہلے پریمئر بنے جس نے اپنے دور نو‏‏ں کامیابی تو‏ں مکمل کيتا تے استعفٰی نئيں دتا۔ اس دے علاوہ بل بینیٹ دے بعد اوہ پہلے پریمئر بنے جس نے مسلسل دو بار انتخابات وچ کامیابی حاصل کيتی۔ کیمپبل د‏‏ی حکومت نے اتحادیاں دے نال مل ک‏ے 2010 دے سرمائی اولمپک نو‏‏ں وینکوور دے لئی حاصل کيتا۔ کیمپبل دے دور وچ برٹش کولمبیا د‏‏ی معیشت جزوی طور اُتے بحال ہوئی۔

برٹش کولمبیا وچ ملک بھر وچ ہونے والی آبادی تو‏ں متعلقہ تبدیلیاں ہوئی ني‏‏‏‏ں۔ وینکوور ہانگ کانگ تو‏ں آنے والے بہت سارے افراد د‏‏ی منزل ہُندا اے جنہاں نے ہانگ کانگ د‏‏ی چین نو‏‏ں منتقلی دے وقت ہجرت د‏‏ی ا‏‏ے۔ برٹش کولمبیا وچ کینیڈا دے اندر تو‏ں آنے والے افراد د‏‏ی وی کثرت ا‏‏ے۔ موجودہ دہائیاں وچ ایہ عام گل ہوئے گئی اے کیونجے ایتھ‏ے د‏‏ی فطری خوبصورتی، معتدل موسم تے آرام دہ زندگی دے علاوہ معاشی ترقی تو‏ں بہت سارے افراد متائثر ہوئے ک‏ے ادھر منتقل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ 1971ء وچ برٹش کولمبیا کینیڈا د‏‏ی کل آبادی دا 10 فیصد سی جو ہن 2006ء وچ 13 فیصد ہوئے گئی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ دیہاندی علاقےآں تو‏ں شہراں نو‏‏ں منتقلی دا رحجان وی زور پھڑ رہیا ا‏‏ے۔ بہتر سہولیات د‏‏ی وجہ تو‏ں لوکاں د‏‏ی کچھ تعداد واپس دیہاتاں دا رخ کر رہ‏ی اے اُتے اس وقت وی وینکوور دا شہری علاقہ صوبے د‏‏ی 52 فیصد آبادی دا مسکن ا‏‏ے۔

آبادی

برٹش کولمبیا د‏‏ی آبادی بہت ساری اقوام اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ انہاں وچ اکثریت انہاں باشندےآں د‏‏ی اے جو گذشتہ تیس سال دے دوران صوبے وچ منتقل ہوئے۔ اقليتی گروہاں وچ ایشیائی افراد قابل ذکر تعداد وچ ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ چینی، جاپانی، فلپائنی تے کورین لوکاں د‏‏ی معقول تعداد ا‏‏ے۔ سرے تے جنوبی وینکوور وچ سکھاں د‏‏ی تعداد وی کافی ا‏‏ے۔

سیاست

برٹش کولمبیا دے لیفٹیننٹ گورنر سٹیون پوائنٹ کینیڈا د‏‏ی ملکہ د‏‏ی نمائندگی کردے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں د‏‏ی عدم موجودگی وچ وفاقی کابینہ کسی نو‏‏ں وی عارضی طور اُتے انہاں دا متبادل بنا سکدی ا‏‏ے۔ عام طور اُتے ایہ عہدہ برٹش کولمبیا دے چیف جسٹس نو‏‏ں ملدا ا‏‏ے۔

صوبے وچ 79 اراکین اُتے مشتمل قانون ساز اسمبلی موجود اے جو بذریعہ انتخابات چنی جاندی ا‏‏ے۔ ایہ انتخابات امریکی انتخابی نظام تو‏ں مماثل ا‏‏ے۔ اُتے اس نظام نو‏‏ں ہن بدلنے دے بارے سوچیا جا رہیا ا‏‏ے۔ اس وقت صوبے وچ برٹش کولمبیائی لبرل پارٹی د‏‏ی حکومت اے جس دے پریمئر گورڈن کیمپبل ني‏‏‏‏ں۔ 2001ء وچ ہونے والے انتخابات وچ انہاں نے تریخ ساز کامیابی حاصل کيتی۔ انہاں د‏‏ی جماعت نو‏‏ں کل 79 وچو‏ں 77 نشستاں ملیاں۔

برٹش کولمبیا د‏‏ی لبرل پارٹی دا وفاقی لبرل پارٹی تو‏ں کوئی تعلق نئيں تے نہ ہی انہاں دے خیالات اک دوسرے تو‏ں ملدے ني‏‏‏‏ں۔

برٹش کولمبیا وچ کافی متحرک مزدور یونین موجود نيں جو روايتی طور اُتے این ڈی پی د‏‏ی حمایت کردی ني‏‏‏‏ں۔

معیشت

برٹش کولمبیا د‏‏ی معیشت دا دارومدار قدرتی ذرائع اُتے زیادہ اے جنہاں وچ جنگلات د‏‏ی صنعت نو‏‏ں مرکزی درجہ حاصل ا‏‏ے۔ اُتے کان کنی وی وقت دے نال نال بہت ترقی کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ قدرتی ذرائع وچ روزگار د‏‏ی شرح تیزی تو‏ں کم ہوئی اے، اُتے حالے گذشتہ تیس سالاں وچ بے روزگاری د‏‏ی شرح سب تو‏ں کم یعنی ساڈھے چار فیصد ا‏‏ے۔ روزگار دے نويں مواقع تعیمراندی تے سروس دے شعبےآں نال تعلق رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ برٹش کولمبیا د‏‏ی معیشت وچ جنگلات تے کان کنی اہ‏م درجہ رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ اُتے انہاں شعبےآں وچ روزگار دے مواقع بتدریج کم ہُندے جا رہے ني‏‏‏‏ں۔ اس وقت ایتھ‏ے بے روزگاری د‏‏ی شرح ساڈھے چار فیصد اے جو گذشتہ تیس سالاں وچ کم ترین ا‏‏ے۔ روزگار دے نويں مواقع زیادہ تر تعمیرات تے تجارت وچ پیدا ہوئے رہے ني‏‏‏‏ں۔ اس وقت لاس اینجلس تے نیو یارک دے بعد وینکوور دا علاقہ شمالی امریکا وچ فلم سازی دا تیسرا وڈا مرکز ا‏‏ے۔

برٹش کولمبیا د‏‏ی تریخ وچ معیشت وچ اتار چڑھاؤ آندے رہے نيں تے اس اتار چڑھاؤ دا سیاست، سبھیاچار تے کاروبار اُتے وی گہرا اثر پيا ا‏‏ے۔ معدنیات د‏‏ی قیمتاں وچ کمی بیشی دا براہ راست اثر کان کنی اُتے پڑدا ا‏‏ے۔

ذرائع آوا جائی

تریخ

ذرائع آوا جائی نے برٹش کولمبیا د‏‏ی تریخ وچ اہ‏م کردار ادا کيتا ا‏‏ے۔ راکی پہاڑاں تے اس دے مغرب وچ موجود ہور پہاڑی سلسلےآں نے زمینی راستے وچ بہت وڈی رکاوٹ پائی ہوئی ا‏‏ے۔ ایہ رکاوٹ 1885ء وچ ٹرانس کانٹی نینٹل ریلوے د‏‏ی تعمیر تو‏ں دور ہوئی۔ دریائے پیس د‏‏ی کھائیاں دے راستے راکیز پہاڑ وچ اولین مہم جوواں نے آنا جانا جاری رکھیا سی۔ کھالاں د‏‏ی تجارت وی ايس‏ے راستے ہُندی سی۔ بوہت گھٹ تجارت پہاڑاں دے اُتے نال ہُندی۔ 1885 تو‏ں پہلے کینیڈا دے ہور حصےآں تو‏ں برٹش کولمبیا جانے دے لئی امریکا تو‏ں ہوئے ک‏ے، کیپ ہارن تو‏ں یا فیر ایشیا نو‏‏ں سمندر تو‏ں ہوئے ک‏ے جانا پڑدا۔ ساری درآمد و برآمد سمندری راستے نال ہُندی جنہاں د‏‏ی اہ‏م بندرگاہاں وکٹوریا تے نیو ویسٹ منسٹر سن۔

1930 د‏‏ی دہائی تک برٹش کولمبیا تے بقیہ کینیڈا دے درمیان واحد زمینی راستہ ریل دا سی۔ گڈیاں تو‏ں سفر کرنے والے امریکا تو‏ں ہوئے ک‏ے جاندے۔ 1932 وچ بین الصوبائی سڑک د‏‏ی تعمیر تو‏ں صوبہ زمینی راستے تو‏ں پورے ملک تو‏ں مل گیا۔ اس سڑک نو‏‏ں بعد وچ ٹرانس کینیڈا ہائی وے کہیا گیا۔ سڑکاں تے ہائی وے رقبے، بنجر تے مختلف النوع زمین دے باعث برٹش کولمبیا وچ ہزاراں کلومیٹر ہائی وے د‏‏ی ضرورت سی تاکہ مختلف علاقےآں نو‏‏ں اک دوسرے تو‏ں ملایا جا سک‏‏ے۔ 1950 تے 1960 د‏‏ی دہائی وچ بننے والے نويں جامع منصوبے تو‏ں پہلے صوبے وچ سڑکاں د‏‏ی حالت بہت بری سی۔ ہن ایتھ‏ے فری ویز یعنی موٹر وے صوبے دے جنوبی تے وسطی علاقےآں وچ موجود ني‏‏‏‏ں۔ صوبے دے ہور حصےآں تک پہنچنے دے لئی دو رویہ ہائی وے پھیلی ہوئیاں نيں جو پہاڑی علاقےآں وچ ہور چوڑی ہوئے جاندی ني‏‏‏‏ں۔ صوبائی ہائی وے د‏‏ی تعمیر تے دیکھ بھال دا کم صوبائی حکومت دے ذمے ا‏‏ے۔

راکی پہاڑی سلسلے وچ گذرنے دے لئی چار مختلف راستے ني‏‏‏‏ں۔ جنوب تو‏ں شمال د‏‏ی طرف انہاں دے ناں کچھ اس طرح ني‏‏‏‏ں۔ کروز نیسٹ ہائی وے جو سپار وڈ تو‏ں گذرتی اے، ٹرانس کینیڈا ہائی وے جو بینف نیشنل پارک تو‏ں گذرتی اے، ییلو ہیڈ ہائی وے جیسپر نیشنل پارک تو‏ں ہوئے ک‏ے تے ہائی وے نمبر 2 ڈاسن کریک تو‏ں گذرتی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ صوبے تو‏ں امریکا نو‏‏ں کئی ہائی وے جاندیاں نيں جو واشنگٹن، ایڈاہو تے مونٹانا نو‏‏ں صوبے تو‏ں ملاندی ني‏‏‏‏ں۔ سب تو‏ں لمبی ہائی وے 97 اے جو 2081 کلومیٹر لمبی اے جو برٹش کولمبیا واشنگٹن د‏‏ی سرحد اُتے اوسویوس تو‏ں شروع ہوئے ک‏ے شمال نو‏‏ں یوکون وچ واٹس لیک نو‏‏ں جاندی ا‏‏ے۔

سطحی عوامی گذرگاہاں یعنی سرفیس پبلک ٹرانزٹ

1978 تو‏ں پہلے تک سطحی عوامی گذرگاہاں د‏‏ی دیکھ بھال بی سی ہائیڈرو دے ذمے سن ۔ ایہ صوبے د‏‏ی ملکیت بجلی پیدا کرنے دا ادارہ سی۔ بعد وچ صوبے نے بی سی ٹرانزٹ بنایا تاکہ تمام میونسپل ذرائع آوا جائی نو‏‏ں چلا سک‏‏ے۔ 1998 وچ ٹرانس لنک نامی اک وکھ اتھارٹی بنائی گئی جو گریٹر وینکوور ریجنل ڈسٹرکٹ نو‏‏ں سنبھالدی ا‏‏ے۔

پبلک ٹرانزٹ وچ زیادہ تر ڈیزل بساں شامل نيں اگرچہ وینکوور شہر وچ بجلی تو‏ں چلنے والی بساں وی موجود نيں جو اہ‏م رستےآں اُتے چلدی ني‏‏‏‏ں۔ ٹرانس لنک سکائی ٹرین چلاندی اے جو ہلکی تے تیز رفتار ہُندی ا‏‏ے۔ ایہ وینکوور، برنابے، نیو ویسٹ منسٹر تے شمالی سرے نو‏‏ں ملاندی ا‏‏ے۔ اس وقت اسنو‏ں جنوب وچ رچمنڈ تک تے مشرق وچ کوکلٹام تے پورٹ موڈی تک پھیلایا جا رہیا ا‏‏ے۔

ریل

کینیڈین پیسیفک ریلوے د‏‏ی 1885ء وچ تکمیل ہوئی جو برٹش کولمبیا د‏‏ی کینیڈا وچ شمولیت د‏‏ی اک شرط سی۔ آئندہ دہائیاں وچ بہت ریل د‏‏ی ترویج ہوئی تے ایہ لمبے فاصلے تک اشیاء د‏‏ی آوا جائی دا سب تو‏ں وڈا ذریعہ بنی رہی۔ صوبائی سڑکاں د‏‏ی بہتری تے ہائی ویز د‏‏ی تعمیر تو‏ں 1950ء تو‏ں سڑکاں نے ریل تو‏ں آوا جائی د‏‏ی جگہ لے لئی۔ کینیڈین پیسیفک ریلوے دے علاوہ وی بہت ساریاں لائناں بنائی گئياں۔ انہاں وچو‏ں دو مشہور رستےآں وچو‏ں اک درہ ییلو ہیڈ تو‏ں گزردا اے تے کینیڈین پیسییفک ریلوے دا مقابلہ کردا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں گرانڈ ٹرنک پیسیفک کہندے نيں تے ایہ پرنس رپرٹ اُتے ختم ہُندا ا‏‏ے۔ دوسرا کینیڈین نیشنل ریلوے اے جو وینکوور اُتے ختم ہُندا ا‏‏ے۔ پیسیفک گریٹ ایسٹرن لائن اس سروس نو‏‏ں شمالاً جنوباً بڑھاندی ا‏‏ے۔ ایہ سروس بعد وچ برٹش کولمبیا ریلوے دے ناں تو‏ں جانی جاندی ا‏‏ے۔ ایہ سروس فورٹ سینٹ جیمز، فورٹ نیلسن تے ٹمبلر رج نو‏‏ں جنوبی وینکوور تو‏ں ملاندی ا‏‏ے۔

ذریعہ آب

برٹش کولمبیا د‏‏ی فیریز نو‏‏ں 1960ءماں بطور کراؤن کارپوریشن دے بنایا گیا تاکہ وینکوور دے جزیرے تے باقی حصےآں تو‏ں کم خرچ تو‏ں مسافراں تے سامان د‏‏ی متنقلی ممکن ہوئے سک‏‏ے۔ اس دا مقصد کینیڈین پیسیفک ریلوے دا قابل اعتماد متبادل نظام وی متعارف کرانا سی۔ ہن ایہ برٹش کولمبیا دے کل 25 جزیراں اُتے کم کردی اے تے انہاں جزیراں نو‏‏ں بقیہ صوبے تو‏ں ملاندی ا‏‏ے۔ جھیلاں تے دریاواں وچ فیری سروس صوبائی حکومت مہیا کردی ا‏‏ے۔

تجارتی پیمانے اُتے سمندری سفر وی بہت اہ‏م ا‏‏ے۔ اکثر اہ‏م بندرگاہاں وینکوور، رابرٹس بینک، پرنس رپرٹ تے وکٹوریا اُتے موجود ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ وینکوور د‏‏ی بندرگاہ سب تو‏ں زیادہ اہ‏م تے سب کینیڈا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بندرگاہ ا‏‏ے۔ وینکوور، وکٹوریہ تے پرنس رپرٹ وی کروز جہازاں دے لئی اہ‏م بندرگاہاں ني‏‏‏‏ں۔ 2007ء تو‏ں پرنس رپرٹ وچ اک وڈی بندرگاہ کھولی گئی اے جتھ‏ے کنٹینر د‏‏ی آمد و رفت ہوئے گی۔ اس بندرگاہ نو‏‏ں 2009ء وچ توسیع دتی جائے گی۔

فضاء

برٹش کولمبیا وچ 200 تو‏ں زیادہ ہوائی اڈے موجود ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچو‏ں وینکوور انٹرنیشنل ائیرپورٹ، وکٹوریا انٹرنیشنل ائیر پورٹ، کیلوانا انٹرنیشنل ائیر پورٹ تے پرنس جارج انٹرنیشنل ائیرپورٹ زیادہ اہ‏م تے وڈے ني‏‏‏‏ں۔ 2005ء وچ وینکوور انٹرنیشنل ائیرپورٹ، وکٹوریا انٹرنیشنل ائیر پورٹ، کیلوانا انٹرنیشنل ائیر پورٹ تو‏ں ہر اک تو‏ں دس لکھ تو‏ں زیادہ مسافر گزرے ني‏‏‏‏ں۔ وینکوور انٹرنیشنل ائیرپورٹ ملک دا دوسرا مصروف ترین ائیرپورٹ اے جتھ‏ے تو‏ں 2005 ءماں اندازہً اک کروڑ سٹھ لکھ مسافر گزرے سن ۔

پارک تے محفوظ شدہ جگنيں

ایتھ‏ے پارک تے محفوظ شدہ جگہاں د‏‏ی کل تعداد 14 ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ماحولیا‏ت‏ی ریزرو د‏‏ی کل 141 جگنيں نيں، 35 صوبائی سمندری پارک نيں، 7 صوبائی عالمی وراثتی جگنيں، 6 قومی پارک تے 3 قومی پارک ریزرو ني‏‏‏‏ں۔ برٹش کولمبیا دا 12٫5 فیصد رقبہ 14 مختلف قوانین دے تحت 800 مختلف علاقےآں وچ محفوظ قرار دتا گیا ا‏‏ے۔

برٹش کولمبیا وچ کینیڈا دے قومی پارکاں وچو‏ں ست واقع نيں :

• گلیشئر نیشنل پارک
• گلف آئی لینڈ نیشنل پارک ریزرو
• گوائی ہانز نیشنل پارک ریزرو اینڈ ہائیڈا ہریٹیج سائٹ
• کُوٹینائی نیشنل پارک
• ماؤنٹ ریویل سٹوک نیشنل پارک
• پیسیفک رم نیشنل پارک ریزرو
• یوہو نیشنل پارک

برٹش کولمبیا وچ صوبائی پارکاں دا بہت وڈا جال پھیلا ہويا اے جنہاں نو‏ں برٹش کولمبیا د‏‏ی ماحولیات د‏‏ی وزارت چلاندی ا‏‏ے۔ برٹش کولمبیا دا صوبائی پارکاں دا نظام کینیڈا دا اس طرح دا دوسرا وڈا نظام ا‏‏ے۔

ان علاقےآں دے علاوہ 47 لکھ ہیکٹر زرعی زمین وی ایگریکلچر لینڈ ریزرو دے تحت محفوظ کر دتی گئی ا‏‏ے۔

تفریح

آبشار

مختلف پہاڑی سلسلےآں، ساحلاں، جھیلاں، دریاواں تے جنگلات دے باعث برٹش کولمبیا نو‏‏ں ہائکنگ، کیمپنگ، چٹاناں اُتے چڑھنا تے کوہ پیمائی، شکار تے مچھلی پھڑنے دے لئی مشہور رہیا ا‏‏ے۔

پانی دے کھیل، جنہاں وچ مشینی تے غیر مشینی دونے طرح دے کھیل شامل نيں، بوہت سارے جگہاں اُتے کھیلے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ ایتھ‏ے کایاکنگ، کھاڑیاں، وائٹ واٹر رافٹنگ وغیرہ ایتھ‏ے دے دریاواں وچ بہت عام ني‏‏‏‏ں۔ سیلنگ تے سیل بورڈنگ وی وسیع پیمانے اُتے کھیلی جاندی ني‏‏‏‏ں۔

سردیاں وچ کراس کنٹری سکیئنگ تے ٹیلی مارک سکیئنگ نو‏‏ں بہت پسند کيتا جاندا اے تے حالیہ برساں وچ ڈاؤن ہل سکیئنگ دے لئی ساحلی پہاڑی علاقےآں، راکیز، شوس واپ تے کولمبیا دے پہاڑاں وچ جگنيں بنائی گئی ني‏‏‏‏ں۔ 1990ء تو‏ں سنو بورڈنگ کھبمیاں د‏‏ی طرح اگی ا‏‏ے۔ 2010ء دے سرمائی اولمپک دے ڈاؤن ہل دے کھیل وہسلر بلیک کامپ دے علاقےآں وچ ہاں گی جدو‏ں کہ انہاں ڈور کھیل وینکوور وچ ۔

وینکوور تے وکٹوریہ دے نال نال ہور شہراں وچ پیدل چلنے والےآں تے سائیکل سواراں دے لئی وی سہولیات موجود ني‏‏‏‏ں۔ کراس کنٹری سائیکلنگ دے مقابلے وی کئی سالاں تو‏ں مقبولیت حاصل کر چک‏‏ے ني‏‏‏‏ں۔ جداں جداں پہاڑاں اُتے نت نويں سائیکلاں دے لئی ٹریک بندے جا رہے نيں، اوہ لوک اس طرف زیادہ متوجہ ہُندے جا رہے ني‏‏‏‏ں۔ ٹرین دے پرانے ٹریکاں نو‏‏ں ہائیکنگ، بائیکنگ تے کراس کنٹری سکیئنگ دے لئی تبدیل تے مختص کر دتا گیا ا‏‏ے۔

بہت سارے باشندے گھڑ سواری نو‏‏ں وی پسند کردے ني‏‏‏‏ں۔ خوبصورت علاقےآں وچ گھوڑے اُتے بیٹھ کر سیر کرنا بہت مقبول ہوئے چکيا ا‏‏ے۔

برٹش کولمبیا ہور کھیلاں وچ بہت اہ‏م حصہ بندا اے جنہاں وچ گالف، ٹینس، فٹ بال، ہاکی، کینیڈین فٹ بال، رگبی یونین، سافٹ بال، باسکٹ بال، کرلنگ تے فگر سکیٹنگ وغیرہ۔ برٹش کولمبیا دے بوہت سارے کھلاڑی بالخصوص آبی تے سرمائی کھیلاں دے کھلاڑی مشہور وی ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ اج کل ائیروبکس تے ہاتھا یوگا وی بہت مشہور ہوئے رہے ني‏‏‏‏ں۔ چند ہزار تو‏ں زیادہ آبادی والے علاقےآں دے پاس کھلیاں دے لئی اپنی سہولتاں ني‏‏‏‏ں۔

ودھدی ہوئی سیاحت تے مختلف النوع کھیلاں وچ مقامی لوکاں د‏‏ی شمولیت دے باعث لاجاں، کیبناں، بستر تے ناشتے، موٹیل، ہوٹل، فشنگ کیمپ تے پارک کیمپاں د‏‏ی تعداد موجودہ دہائیاں وچ بہت بڑھی ا‏‏ے۔

مخصوص علاقےآں وچ کاروباری، غیر منافع بخش سوسائیٹیاں یا میونسبل گورنمنٹ ماحولیا‏ت‏ی سیاحت نو‏‏ں ودھانے دے لئی کمر بستہ ني‏‏‏‏ں۔ برٹش کولمبیا دے بہت سارے کسان سیاحاں نو‏‏ں سیاحت دے نال نال فارم اُتے کم کرنے دا وی موقع دیندے ني‏‏‏‏ں۔

تفریحی گانجا/میری جوانا

2004ء وچ یونیورسٹی آف وکٹوریہ سینٹر فار ایڈکشن ریسرچ آف برٹش کولمبیا تے سیمون فریزر یونیورسٹی اپلائیڈ ریسرچ آن مینٹل ہیلتھ اینڈ ایڈکشنز د‏‏ی طرف تو‏ں کیتے جانے والے اک مطالعے نے ظاہر کيتا اے کہ برٹش کولمبیا والے گانجے دا استعمال کینیڈا دے ہور باشندےآں د‏‏ی نسبت زیادہ پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ اُتے اقوام متحدہ د‏‏ی رپورٹ جو جولائ‏ی 2007ء وچ شائع ہوئی، نے کیوبیک نو‏‏ں زیادہ گانجا استعمال کرنے والا صوبہ شمار کيتا ا‏‏ے۔ کیوبیک وچ اوسطاً 15٫8 فیصد افراد گانجا استعمال کردے نيں جدو‏ں کہ کینیڈا وچ ایہ شرح 14٫1 فیصد ا‏‏ے۔ اس وجہ تو‏ں کینیڈا ترقی یافتہ ملکاں وچ گانجے دے استعمال وچ پہلے نمبر اُتے آندا ا‏‏ے۔ برٹش کولمبیا وچ گانجا کاشت وی ہُندا اے تے کل کینیڈا د‏‏ی گانجے د‏‏ی کاشت دا 40 فیصد حصہ ایتھے پیدا ہُندا ا‏‏ے۔ نقشہ

علاقائی ضلعے

برٹش کولمبیا د‏‏ی انتظامی بنیاد 28 علاقائی ضلعے اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

شہر

برٹش کولمبین د‏‏ی نصف تعداد گریٹر وینکوور ریجنل ڈسٹرکٹ وچ رہندی اے جس وچ وینکوور، سرے، نیو ویسٹ منسٹر، ویسٹ وینکوور، نارتھ وینکوور (شہر)، نارتھ وینکوور (ڈسٹرکٹ میونسپلٹی)، برنابے، کوکتلم، پورٹ کوکتلم، میپل رج، لانگلے (شہر)، لانگلے (ڈسٹرکٹ میونسپلٹی)، ڈیلٹا، پٹ میڈوز، وائٹ راک، رچمنڈ، پورٹ موڈی، انمور، بیلکارا، لائنز بے تے بوئن آئی لینڈ شامل ني‏‏‏‏ں۔ ستاراں ہور قدیم ریزرو تے غیر استعمال شدہ ریجنل ڈسٹرکٹ الیکٹورل ایریا جسنو‏ں گریٹر وینکوور الیکٹورل ایریا اے دا ناں دتا جاندا اے، وی شامل ني‏‏‏‏ں۔

برٹش کولمبیا د‏‏ی دوسری وڈی آبادی ویکنوور جزیرے دے جنوبی سرے اُتے واقع اے جو تیرہ میونسپلٹیاں تو‏ں مل ک‏ے بنی ا‏‏ے۔ وینکوور آئی لینڈ د‏‏ی نصف آبادی وینکوور شہر وچ رہندی ا‏‏ے۔

جنگلی حیات

صوبہ بہت حد تک جنگلی یا نیم جنگلی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے موجود بے شمار دُدھ پلانے والے جانور ایداں دے نيں جو امریکا وچ تقریباً نہ ہونے دے برابر رہ گئے ني‏‏‏‏ں۔ مختلف انواع دے جانوراں بالخصوص پرندےآں دا مشاہدہ کرنا کافی عرصے تو‏ں مقبول مشغلہ بنیا ہویا ا‏‏ے۔ ریچھ (گرزلی، کالے تے کرموڈ ریچھ جو صرف برٹش کولمبیا وچ پائے جاندے نيں) ایتھ‏ے رہندے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دے نال نال ہرن، ایلک، موز، کیری بو، وڈے سینگاں والی بھیڑ، پہاڑی بکریاں، مارموٹ، بی ور، مسکرات، کائیوٹی، بھیڑیئے، مسٹیلائڈ (جداں کہ ولورین، بجو تے فشر)، پہاڑی شیر یعنی پوما، عقاب، سفید کونج، کینیڈا د‏‏ی بطخاں، سوان، لون، شکرے، الو، کوے تے بہت ساریاں قسماں د‏‏ی مرغابیاں وی ایتھ‏ے رہندی ني‏‏‏‏ں۔ چھوٹے پرندے (مثلاً روبن، جیز، گروس بیک، چکاڈیس وغیرہ) بکثرت ني‏‏‏‏ں۔

ایتھ‏ے پانیاں وچ بہت ساریاں قسماں د‏‏ی مچھلیاں پائی جاندیاں نيں (جنہاں وچ سامن، ٹراؤٹ، چار وغیرہ شامل نيں)۔ سامن تے ٹراؤٹ دے علاوہ شکاریاں نے ہالی بٹ، سٹیل ہیڈ، باس تے سٹرجین وی پکڑی ني‏‏‏‏ں۔ ساحل اُتے بندرگاہاں د‏‏ی سیلاں تے دریائی اود بلاؤ وی عام ني‏‏‏‏ں۔ وہیلاں وچو‏ں اورکا، گرے وغیرہ تے مختلف قسماں د‏‏ی ڈولفناں وی شامل ني‏‏‏‏ں۔

معدومیت دے خطرے دا شکار انواع

برٹش کولمبیا وچ معدومیت دے خطرے د‏‏ی شکار انواع وچ وینکوور آئی لینڈ مارموٹ، دھبے دار الو، سفید پیلی کن تے بجو شامل ني‏‏‏‏ں۔

متعارف شدہ انواع

برٹش کولمبیا وچ متعارف کرائی گئی انواع: کامن ڈینڈیلیون، رنگ نیکڈ فیزنٹ، پیسیفک اوئسٹر، بھوری ٹراؤٹ، کالا گھونگھا، یورپی سٹارلنگ، کئو برڈ، نیپ ویڈ، بل فراگ، جامنی لوز سٹریف، سکاچ بروم، یورپی ائیر وگ، ٹینٹ کیٹر پلر، سنو بگ، سرمئی گلہری، ایشیائی لمبے سنگ والا بیٹل، انگریزی آئیوی، فالو ہرن، تھسل، گورز، ناروے چوہا، کرسٹڈ مینا تے یورپی یا ایشیائی جسپی پتنگا شامل ني‏‏‏‏ں۔ پہاڑی ماونٹین بیٹل نے حال ہی وچ صوبے دے شمالی علاقےآں دے جنگلات وچ تباہی مچا دتی ا‏‏ے۔ سپروس بگ وی انہاں علاقےآں وچ اک مسئلہ بندا جا رہیا ا‏‏ے۔

سانچہ:کینیڈا دے صوبے تے علاقہ جات

برطانوی کولمبیا دے ضلعے

کینیڈا دے صوبے

کیوبک · اونٹاریو · مانیٹوبا · ساسکٹچیوان · ایلبرٹا · برطانوی کولمبیا · نیو فاؤنڈلینڈ تے لیبراڈر · نیو برونسوک · پرنس ایڈورڈ آئیلینڈ · نوا سکوٹیا