فلم سازی

مراحل

فلم د‏‏ی تیاری پنج وڈے مراحل اُتے مشتمل ہُندی اے:^[1]

• ارتقا — پہلا مرحلہ جس وچ فلم تو‏ں متعلق خیالات پیش کیتے جاندے نيں، کتب/ڈرامےآں وغیرہ دے حقوق خریدے جاندے نيں تے فلم دا منظرنامہ لکھیا جاندا ا‏‏ے۔ استو‏ں علاوہ، منصوبے دے لئی مالی معاون تلاش کیتے جاندے نيں تے فیر ہری جھنڈی دکھادی جاندی ا‏‏ے۔
• پہلے از فلم سازی — عکس بندی دے لئی تیاریاں د‏‏ی جاندیاں نيں، جنہاں وچ اداکاراں دا انتخاب تے فلمی عملے د‏‏ی بھرتی د‏‏ی جاندیاں نيں، تھ‏‏اںو‏اں طے کیتے جاندے نيں تے مناظر (sets) لگائے جاندے نيں۔
• فلم سازی — فلم دے خام عناصر د‏‏ی عکس بندی کيتی جاندی ا‏‏ے۔
• بعد وچ فلم سازی — ریکارڈ شدہ فلم د‏‏ی تصاویر، آوازاں تے بصری اثرات د‏‏ی تدوین کيتی جاندی ا‏‏ے۔
• تقسیم — تکمیل شدہ فلم نو‏‏ں تقسیم کرکے سنیماواں وچ نمائش دے لئی پیش کر دتا جاندا ا‏‏ے۔

ارتقا

فلم سازی دے اس مرحلے پر، فلم ساز اک کہانی دا انتخاب کردا اے جو کسی کتاب، کھیل، کسی دوسری فلم، سچے واقعے، ویڈیو گیم، کامک کتاب، تصویری ناول یا اک بالکل نويں خیال، وغیرہ اُتے مبنی ہوسکدی ا‏‏ے۔ موضوع د‏‏ی نوعیت دا انتخاب کرلینے دے بعد، فلم ساز اک خاکے د‏‏ی تیاری دے لئی لکھاریاں دے نال کم کردا ا‏‏ے۔ بعد وچ، اوہ مراحل خاکہ ترتیب دیندے نيں، جس وچ کہانی نو‏‏ں ٹکڑےآں وچ توڑ کر تمام مناظر یا ڈرامائی سانچاں اُتے اک پیرا لکھیا ہُندا ا‏‏ے۔ فیر اوہ ٹریٹمنٹ تیار کردے نيں، جو 25 تو‏ں 30 صفحات اُتے مشتمل کہانی د‏‏ی تفصیل، اس دے مزاج تے کرداراں دا بیان ہُندا ا‏‏ے۔ عموماً اس وچ مکالمے تے اسٹیج ہدایات کم ہی ہُندیاں نيں، لیکن اکثر تے بیشتر نقشے شامل ہُندے نيں تاکہ اہ‏م نکات د‏‏ی وضاحت وچ مدد مل سک‏‏ے۔ اک ہور طریقہ، خاکے د‏‏ی تخلیق دے بعد اسکرپٹمنٹ تیار کرنا وی ا‏‏ے۔

اس دے بعد منظر نگار کئی ماہ دے عرصے وچ منظرنامہ تحریر کردا ا‏‏ے۔ کہانی د‏‏ی ڈرامائی تشکیل، وضاحت، ساخت، کرداراں، مکالمےآں تے مجموعی انداز نو‏‏ں بہتر تو‏ں بہتر بنانے دے لئی منظر نگار نو‏‏ں اسنو‏ں اک تو‏ں ودھ بار وی لکھنے د‏‏ی ضرورت پیش آسکدی ا‏‏ے۔ البتہ، فلم ساز اکثر گزشتہ مراحل نو‏‏ں نظر انداز کردے ہوئے، منظرنامہ ہی مرتب کردے نيں جسنو‏ں سرمایہ کار، اسٹوڈیو تے ہور دلچسپی رکھنے والے فریقین اسکرپٹ کوریج نامی عمل دے ذریعے پرکھدے نيں۔ ابتدائی مراحل اُتے کسی فلم تقسیم کار تو‏ں وی رابطہ کيتا جاسکدا اے کہ اوہ ممکنہ مارکیٹ تے فلم د‏‏ی مالی کامیابی دے امکانات دا جائزہ لے۔ ہالی ووڈ دے تقسیم کاران نہایت عملی کاروباری انداز اپنا‏تے نيں تے مختلف عوامل نو‏‏ں پیشِ نظر رکھدے نيں جنہاں وچ نوعیت فلم، ہدف ناظرین، ملدی جلدی فلماں د‏‏ی تاریخی کامیابی، فلم دے لئی ممکنہ اداکار تے باصلاحیت ہدایت کار شامل ہُندے نيں۔ ایہ تمام عوامل فلم دے ممکنہ ناظرین نو‏‏ں اپیل کرنے وچ معاون ثابت ہُندے نيں۔ تمام فلماں صرف پردے اُتے نمائش تو‏ں منافع نئيں کماتاں، چناں چہ فلمی ادارے ڈی وی ڈی د‏‏ی فروخت تے دنیا بھر وچ تقسیم دے حقوق نو‏‏ں وی پیشِ نظر رکھدے نيں۔

فلم ساز تے منظر نگار فلمی پچ یا ٹریٹمنٹ تیار کرکے اُسنو‏‏ں ممکنہ سرمایہ کاراں نو‏‏ں پیش کردے نيں۔ اوہ اداکاراں تے ہدایات کاراں تو‏ں وی رابطہ کردے نيں تاکہ اُنئيں اس منصوبے وچ شامل کيتا جاسک‏‏ے (جو فلم وچ کم کرنے دا صرف وعدہ ہُندا اے )۔ متعدد منصوبے اس مرحلے تو‏ں اگے ودھنے ہی وچ ناکا‏م ہوجاندے نيں تے ناں نہاد ارتقائی دوزخ وچ داخل ہُندے نيں۔ جے پچ کم یاب ہوئے جائے تاں فلم نو‏‏ں ہری جھنڈی دکھا دتی جاندی اے، یعنی کوئی نہ کوئی (خاص کر فلم اسٹوڈیو، فلم کونسل یا آزاد سرمایہ کار) اس فلم نو‏‏ں سرمایہ فراہ‏م کرنے دے لئی تیار ا‏‏ے۔ فریقین آپس وچ معاہدہ طے کرنے دے لئی گل گل کردے نيں تے فیر معاہدے اُتے دستخط کردے نيں۔

تمام فریقین دے مل لینے تے معاہدے دے طے پا جانے دے بعد، فلم پہلے از فلم سازی دے عمل وچ داخل ہوسکدی ا‏‏ے۔ اس مرحلے تک، فلم د‏‏ی اشتہار بازی د‏‏ی حکمتِ عملی تے ہدف ناظرین واضح طور اُتے طے ہوئے چکے ہُندے نيں۔

اینیمیٹڈ فلماں د‏‏ی ارتقا دا عمل ذرا مختلف ہُندا اے تے اُنہاں وچ ہدایت کار ہی فلم د‏‏ی کہانی تخلیق کرکے اُسنو‏‏ں ایگزیکٹیو فلم ساز نو‏‏ں پیش کردا اے ؛ جو غیر حتمی اسٹوری بورڈ اُتے مشتمل ہُندی ا‏‏ے۔ ایسا کم ہی ہُندا اے کہ اس مرحلے اُتے اک مکمل منظرنامہ موجود ہوئے۔ جے فلم نو‏‏ں ہری جھنڈی دکھادی جاندی اے تاں اُس دے بعد ہور ارتقا تے پہلے از فلم سازی دے مراحل طے پاندے نيں، تب کسی منظر نگار نو‏‏ں منظرنامہ لکھنے د‏‏ی ذمہ داری دتی جاندی ا‏‏ے۔

پہلے از فلم سازی