فارسی

فارسی
فارسی/ پارسی
نستعلیق لپی وچّ فارسی لکھیا ہویا
اچارن	سانچہ:IPA-fa
مقام	ایران[1] افغانستان[1] (دری) تاجکستان[1] (تاجک) ازبکستان عراق[2] روس[3][4] آذربائیجان[5]
بولن والے	7 کروڑ (2011)[5] (110 million total speakers)[5]
بولی ٹبر	ہند-یورپی ہند-ایرانی ایرانی لہندی ایرانی دکھنی-لہندی ایرانی فارسی
ابتدائی شکلاں	پرانی فارسی وچکارلی فارسی فارسی
لہجے	لہندی فارسی چڑھدی فارسی مرکزی ایشیائی فارسی (تاجک) بخاری پہلوی ہزارگی ایماک یہودی فارسی دہواری جہوری[5] قفقازی تاتی[5] ارمینو-تاتینو
لپی	سانچہ:Startplainlist عربی لپی (فارسی لپی) سریلک (تاجک اکھر) عبرانی لپی فارسی بریل
سرکاری حثیت
سرکاری بولی	ایران  افغانستان  تاجکستان
Regulated by	سانچہ:Startplainlist فارسی زبان اتے ادب دی اکادمی (ایران) افغانستان دی وگیاناں دی اکادمی
بولی کوڈ
ISO 639-1	fa
ISO 639-2	per (B) fas (T)
ISO 639-3	fas – inclusive code Individual codes: pes – لہندی فارسی prs – چڑھدی فارسی tgk – تاجکی aiq – ایماک bhh – بخاری haz – ہزارگی jpr – یہودی فارسی phv – پہلوی deh – دہواری jdt – جہوری ttt – قفقازی تاتی
Glottolog	fars1254[6]
Linguasphere	58-AAC (وڈی فارسی)  > 58-AAC-c (مرکزی فارسی)
فارسی بلاریاں دی چوکھی گنتی والے علاقے (لہجیاں سمیت)
ملک جتھے فارسی اک دفتری زبان ہے

فارسی/پارسی ہند یورپی بولیاں دی بولی ہے۔ ایہہ ایران افغانستان تاجکستان اچ بولی جاندی ہے۔ 8 کروڑ 20 لکھ لوک فارسی بولدے نیں مغلیہ سلطنت دے دور وچ ھندستان اتے پاکستان وچ فارسی سرکاری زبان سی۔ فارسی نوں افغانستان وچ دری آکھیا جاندا ہے۔ پنجابی بولی وچ فارسی دے بہت سارے لفظ شامل نیں۔

فارسی اک ہند یورپی زبان ہے جیہڑی ایران ، افغانستان ، تاجکستان اچ اتے ازبکستان دے کجھ علاقیاں اچ بولی جاندی ہے ۔

فارسی زبان نوں ایران ، افغانستان اتے تاجکستان وچ دفتری زبان دی حثیت حاصل ہے ۔ ایران ، افغانستان ، تاجکستان اتے ازبکستان وچ فارسی تقریبا 8 کروڑ 20 لکھ لوکاں دی ماں بولی ہے ۔

فارسی , اک بولی اے جیہڑی ایران، افغانستان، تاجکستان اتے ازبکستان دی پہلی تے سرکاری بولی ہے۔ اسنوں 7.5 کروڑ لوک بولدے نیں۔ بولی پریوار دے لحاظ نال ایہہ ہند یورپی بولیاں دی شاخ ہند ایرانی بولیاں دی اک شاخ ایرانی بولیاں دی میمبر ہے اتے ہندی دی طرحاں اس وچّ کریا واک دے آخر وچّ آؤندی ہے۔ ایہہ سنسکرت نال کافی رلدی ملدی ہے اتے اردو (یا ہندی) وچّ اس دے کئی شبد ورتے جاندے نیں۔ ایہہ عربی - فارسی لپی وچّ لکھی جاندی ہے۔ انگریزاں دے آؤن توں پہلاں برصغیر وچّ فارسی دی ورتوں درباری کماں اتے لکھائی دی بولی دے روپ وچّ ہندی سی۔ دربار وچّ ورتوں ہون دے کارن ہی افغانستان وچّ اس داری کیہا جاندا ہے۔^[7]

اجوکی ایرانی بولیاں دا نقشہ

ونڈ

اسنوں ہند یورپی بولیاں دی شاخ ہند ایرانی بولیاں دی اک شاخ ایرانی بولیاں دے لہندے حصے(لہندیاں ایرانی بولیاں وچّ ونڈ کیتا جاندا ہے۔ حالانکہ برصغیر وچّ فارسی نوں غلطی نال عربی بولی دے نیڑے سمجھیا جاندا ہے، بولی علم حساب توں ایہہ عربی توں بہت وکھ اتے سنسکرت دے بہت نیڑے آ۔ سنسکرت اتے فارسی وچّ کئی ہزاراں رلدے ملدے سجاتی شبد ملدے نیں جو دوناں بولیاں دی سانجھی امانت نیں، جویں کہ ہفتہ/ ہفدا، نر / نر (پرکھ)، دور / دور، ہست / دست (ہتھ)، شت / صد (سو)، تسی / آب (پانی)، ہر / جر (فارسی وچّ پیلا - سنہرا، سنسکرت وچّ پیلا - ہرا)، مے / نشہ / شہد (شراب / شہد)، استی / است (ہے)، روچن / روشن (چمکیلا)، اک / ییک، کپِ / کپِ (باندر)، دنت / دند (دند)، ماتا / ماں، پتر / پدر، بھراتر / بھائی (بھرا)، دہتر / دختر (دھی)، خاندان / بچّ / بچہ، شکر / کھوک (سور)، گھوڑا / اسب (گھوڑا)، گاں / گٔو (گاں)، ویکتی / جان (سنسکرت وچّ ویکتی / جیو، فارسی وچّ جیون)، بھوت / بود (سی، اتیت)، ددامِ / دادن (دینا)، یون / جوان، نوَ / نوَ (نواں) اتے برابر / اسیں (برابر)۔

نرکتی

فارسی دے وکھ-وکھ نام

• فارسی جاں پارسی ناں 20ویں صدی تکّ اس لئی ورتیا جاندا رہیا ہے۔
• دری فارسی دا سمانارتھی شبد سی پر 20ویں صدی دے آخری کجھ دہاکیاں توں ایہہ نام افغانستان وچّ بولی جا رہی فارسی لئی ورتیا جاندا جے جتھے ایہہ دو دفتری بولیاں وچوں اک ہے۔ اسنوں انگریزی وچّ افغان فارسی وی کیہا جاندا ہے۔
• تاجکی فارسی دی اک اپبھاشا ہے جو تاجکستان اتے ازبیکستان وچّ بولی جاندی ہے۔ اسنوں تاجکی فارسی وی کیہا جاندا ہے۔
• پرشیئن: یونانی لوک فارس نوں پرشیا (پرانی گریک وچّ پرسس، Πέρσις) آکھدے سن جسدے کارن اتھے دی بولی پرشیئن (Persian) کہائی۔ ایہی ناں انگریزی سہت ہور یورپی بولیاں وچّ ورتیا جاندا ہے۔

مقامی بولی اُتّے بولیاں

فارسی نوں تاجکستان وچّ تاجکی کیہا جاندا ہے نالے سریلک لپی وچّ لکھیا جاندا ہے۔ افغانستان وچّ ایہنوں داری (دربار وچّ ورتی جان والی بولی) کہندے نیں۔

حوالے

1. Samadi, Habibeh (2012). in Martin Ball, David Crystal, Paul Fletcher: Assessing Grammar: The Languages of Lars. Multilingual Matters, 169. ISBN 978-1-84769-637-3.
2. «IRAQ». دریافت‌شده در ۷ نومبر ۲۰۱۴.
3. H. Pilkington,"Islam in Post-Soviet Russia",Psychology Press, Nov 27, 2002. p. 27: "Among other indigenous peoples of Iranian origin were the Tats, the Talishes and the Kurds"
4. T. M. Masti︠u︡gina, Lev Perepelkin, Vitaliĭ Vi͡a︡cheslavovich Naumkin, "An Ethnic History of Russia: Pre-Revolutionary Times to the Present",Greenwood Publishing Group, 1996 . p. 80:""The Iranian Peoples (Ossetians, Tajiks, Tats, Mountain Judaists)"
5. Windfuhr, Gernot: The Iranian Languages, Routledge 2009, p. 418.
6. (2013) "فارسی", Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
7. Asta Olesen, "Islam and Politics in Afghanistan, Volume 3", Psychology Press, 1995. pg 205: "پہلاں پہل ودیک اتے پربندھکی پدھر اتے پرمکھ - فارسی دی قیمت اتے پشتو دی عامَ انتی شروع ہو گئی نالے 1958 وچّ آدھکارک طور اتے اپنا لین توں بعد فارسی دے افغان سنسکرن لئی شبد داری عامَ ورتو وچّ آیا سی"