ترکی

جغرافیا

ترکی دو براعظماں تے پھیلیا یوریشیائی دیس اے۔ ایشیائی انگ (اناطولیہ) ترکی دا 97٪ تے یورپی انگ (تھریس) ترکی دا 3٪ بندا اے۔ ترکی اک مستطیل وانگوں 1,600 کلومیٹر (1000 میل) لماں تے 800 کلومیٹر (500 میل) چوڑا اے۔ ترکی 783,562 مربع کلومیٹر (300,948 مربع میل) تے پھیلیا ہویا اے جیدے وچ 755,688 مربع کلومیٹر لیندے دکھنی ایشیاء وچ 23,764 مربع کلومیٹر یورپ وچ اے۔ ترکی تھاں نال 37واں وڈا دیس اے تے ایدھے تن پاسے سمندر نیں: کالا سمندر اتر وچ رومی سمندر دکھن وج تے ایجی سمندر لیندے ول۔ ترکی وچ اتر چرھدے ول مارمورا سمندر وی ہے۔ ترکی دے یورپی انگ لیندے تھریس دا بارڈر بلغاریہ تے یونان نال رلدا اے۔

اناطولیہ اک اچا نیواں تھاں اے جیدے اتر وچ کروگلو تے پونٹک دے پربت دھارے نیں تے دکھن ول ٹارس دا پربت دھارااے۔ سمندری کںڈیاں تے پدھریاں تھانواں نیں۔ چڑھدے ترکی دا دیس وکھالہ پہاڑی اے تے ایتھوں دجلہ فرات تے اراس دریا نکلدے نیں تے ایتھے ای ترکی دی سب توں اچی تھاں ارارات اے جیدی اچائی 5,137 میٹر (16,854 فٹ) اے۔

ترکی نوں جغرافیے، ایکانومی تے لوک وسن باجوں ست انگاں وج ونڈیا ہویا اے:مارمورا، ایجئین، کالا سمندر، وشکارلہ اناطولیہ، چڑھدا اناطولیہ، دکھنی چڑھدا اناطولیہ تے رومی سمندر۔ اناطولیہ لیندے ولوں تھوڑا نیواں اے تے جیوں جیوں چڑھدے ول جاؤ اچا تے پہاڑی ہوندا جاندا اے۔ ترکی دا ایہ دیس وکھالہ ایدے تھلے زمین دے ہلن جلن، ایتھے آن والے زلزلیاں تے اگپہاڑاں باجوں اے۔

ترکی دا کل رقبہ 783،562 مربع کیلومیٹر (302،535 مربع میل) ا‏‏ے۔ ایہ مارماریا دا سمندر اے ، جو جنوب مغربی ایشیاء تو‏ں لے ک‏ے جنوب مشرقی یورپ تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔

ترکی دا چھوٹا یوروپی سیکشن ، جسنو‏ں تھریس کہندے نيں ، یونان تے بلغاریہ د‏‏ی سرحدتیاں نيں۔ اس دا وڈا ایشین حصہ ، اناطولیہ ، شام ، عراق ، ایران ، آذربائیجان ، آرمینیا ، جارجیا تے سرحدتیاں دو براعظماں دے وچکار تنگ ترکی آبنائے سمندری راستہ ، بشمول داردنیس تے باسپورس آبنائے ، دنیا دے وڈے سمندری رستےآں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ بحیرہ روم تے بحیرہ اسود دے درمیان ایہ واحد رسائی نقطہ ا‏‏ے۔ ایہ حقیقت ترکی نو‏‏ں بے حد جغرافیائی سیاسی اہمیت دیندی ا‏‏ے۔

اناطولیہ مغرب د‏‏ی طرف اک زرخیز سطح مرتفع اے ، جو آہستہ آہستہ مشرق وچ ؤبڑ پہاڑاں اُتے چڑھدا ا‏‏ے۔ ترکی زلزلے دے لحاظ تو‏ں سرگرم اے ، وڈے زلزلےآں دا شکار اے ، تے اس وچ کیپڈوشیا د‏‏ی شنک د‏‏ی شکل والی پہاڑیاں جداں کچھ بہت ہی غیرمعمولی لینڈفارمز وی نيں۔ خیال کيتا جاندا اے کہ آتش فشاں ، پہاڑ ارارت ، ترکی دے نال ایران د‏‏ی سرحد دے نیڑے نوا آرک دا لینڈنگ مقام ا‏‏ے۔ ایہ 5166 میٹر (16،949 فٹ) اُتے ترکی دا بلند ترین مقام ا‏‏ے۔

جغرافیائی خصوصیات

ترکی اک بین البر اعظمی ملک اے اُتے اس دا بیشتر حصہ ایشیا وچ واقع ا‏‏ے۔ ملک دا کل رقبع 814،578 مربع کلومیٹر (314،510 مربع میل) اے جس وچو‏ں 790،200 مربع کلومیٹر (305،098 مربع میل) مغربی ایشیا وچ جزیرہ نما اناضول (ایشیائے کوچک) اُتے مشتمل اے تے بقیہ 3 فیصد یعنی 24،378 مربع کلومیٹر (9،412 مربع میل) یورپ وچ واقع ا‏‏ے۔ ترکی د‏‏ی زمینی سرحد 2573 کلومیٹر (1599 میل) تے ساحلی سرحد 8333 کلومیٹر (5178 میل) ا‏‏ے۔ ترکی اپنے رقبے دے اعتبار تو‏ں دنیا دا 37 واں سب تو‏ں وڈا ملک ا‏‏ے۔

ترکی نو‏‏ں جغرافیائی طور اُتے عموماً ست حصےآں وچ تقسیم کيتا جاندا اے: مرمرہ، ایجین، بحیرہ روم، وسطی اناضول، مشرقی اناضول، جنوب مشرقی اناضول تے بحیرہ اسود دا علاقہ۔

ترکی یورپ تے ایشیا دے درمیان اک پل د‏‏ی حیثیت تو‏ں قائم اے تے دونے براعظماں دے درمیان ایہ تقسیم بحیرہ اسود تو‏ں آبنائے باسفورس، بحیرہ مرمرہ تے دردانیال نال ہُندی ہوئی بحیرہ ایجین تک جاندی ا‏‏ے۔ جزیرہ نما اناضول (جسنو‏ں انگریزی ہجاں دے باعث اردو وچ اناطولیہ کہیا جاندا اے ) تنگ ساحلی پٹیاں تے وسط وچ وسیع سطح مرتفع اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اس سطح مرتفع دے شمال وچ بحیرہ اسود دے پہاڑی سلسلے تے جنوب وچ کوہ طوروس واقع ا‏‏ے۔ مشرق وچ پہاڑی سلسلے ہور بلند نيں جو دریائے فرات و دجلہ جداں اہ‏م دریاواں دا منبع ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ ترکی د‏‏ی سب تو‏ں وڈی جھیل وان تے سب تو‏ں بلند پہاڑ کوہ ارارات (بلندی 5137 م) وی مشرقی علاقےآں وچ واقع ني‏‏‏‏ں۔

ترکی دا ایہ متنوع جغرافیہ دراصل زمین د‏‏ی پرتاں د‏‏ی حرکت دا نتیجہ اے جو ہزاراں سالاں وچ اس خطے نو‏‏ں ایہ شکل دتی اے تے ہن وی ایتھ‏ے دا علاقہ زلزلےآں دا سامنا کردا رہندا ا‏‏ے۔ باسفورس تے دردانیال وی دراصل انہاں پرتاں د‏‏ی حرکت دا نتیجہ ا‏‏ے۔