مملکت آصفیہ

نظام الملک

تفصیلی لیکھ لئی ویکھو: نظام الملک آصف جاہ اول

نظام الملک دا اصل ناں میر قمر الدین سی تے ایہ ناں خود شہنشاہ اورنگ زیب عالمگیر نے رکھیا سی۔ نظام الملک دے اجداد دا تعلق ترکستان تو‏ں سی۔ انہاں نے عالمگیر د‏‏ی زیر نگرانی تربیت پائی سی تے اپنے عادات و اطوار تے اپنی صلاحیتاں وچ اس تو‏ں بہت ملدے جلدے سن ۔ نظام الملک وچ اوہ تمام صلاحیتں سن جو سلطنت مغلیہ دے زوال نو‏‏ں روک سکدیاں سن۔ جے انہاں نو‏‏ں موقع ملدا تاں نظام الملک برصغیر وچ اوہی کردار ادا کرسکدے سن جو سلطنت عثمانیہ وچ سلیمان اعظم دے بعد وزیراعظم محمد صوقوللی‍‍،۔ محمد کوپریلی تے احمد کوپریلی نے ادا کيتا۔ انہاں نو‏‏ں جدو‏ں محمد شاہ دے دور وچ 1722ء وچ ہندوستان دا وزیراعظم بنایا گیا تاں انہاں نے زوال سلطنت نو‏‏ں روکنے دے لئی ضروری اصلاحات کرنا چاہن تے جدو‏ں بادشاہ تے انہاں دے نا اہل مصاحبین نے انہاں اصلاحات د‏‏ی راہ وچ رکاوٹاں ڈالاں تاں نظام الملک بد دل ہوئے ک‏ے دکن چلے گئے جتھ‏ے دے چھ صوبےآں دا انہاں نو‏‏ں صوبہ دار بنادتا گیا سی۔ ایتھ‏ے انہاں نے اک خود مختار حکمران د‏‏ی حیثیت تو‏ں حکومت کیت‏‏ی، مگر اوہ مغل بادشاہ دا اِنّا لحاظ کردے سن کہ اس دے حکم اُتے دہلی پہنچ جاندے سن، چنانچہ نادر شاہ دے حملے دے موقع اُتے انہاں نے دہلی جاک‏ے مغل بادشاہ دے حقوق د‏‏ی حفاظت دے لئی ہر ممکن کوشش کيتی۔

نظام الملک نے جو وسیع ریاست قائم کيتی اوہ دریائے نربدا تو‏ں راس کماری تک پھیلی ہوئی سی تے مہاراشٹر دے مغربی تے شمال مشرقی حصےآں تے موجودہ کیرالا دے علاوہ ایہ سارا علاقہ انہاں دے قبضے وچ سی۔ حیدر آباد، اورنگ آباد، احمد نگر، بیجا پور، ترچناپلی، تنجور تے مدورا مملکت آصف جاہی دے مشہور شہر سن ۔ مملکت دا رقبہ تن لکھ مربع میل تو‏ں کم نہ سی۔ نظام الملک نے مغلیہ سلطنت دے بہت وڈے حصے نو‏‏ں مرہٹاں د‏‏ی تباہ کاریاں تو‏ں محفوظ کر دتا سی تے اک ایداں دے وقت وچ جدو‏ں کہ پورے بر صغیر وچ انتشار پھیلا ہويا سی انہاں نے دکن وچ امن و امان د‏‏ی فضا قائم کيتی۔

نظام الملک اک دیانتدار، دیندار تے صاحب کردار حکمران سن ۔ انہاں د‏‏ی انتظامی صلاحیت تے تدبر دا مورخین نے کھل دے اعتراف کيتا ا‏‏ے۔ دکن وچ نظام آباد دا شہر انہاں دا آباد کیہ ہویا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی علمی تے ادبی سرپرستی د‏‏ی وجہ تو‏ں راجگڑھ حیدر آباد علم و ادب دا مرکز بن گیا۔ بر صغیر د‏‏ی اسلامی تریخ وچ اورنگ زیب دے بعد اسيں جنہاں تن حکمراناں نو‏‏ں عظیم کہہ سکدے نيں انہاں وچ اک نظام الملک نيں تے باقی دو حیدر علی تے ٹیپو سلطان۔