سزائے موت (انگریزی: Capital punishment) کسی وی شخص اُتے عدالدی طور اُتے سنگین جرم ثابت ہونے اُتے دتی جانے والی ہلاکت یا قتل دی سزا اے۔
سزائے موت کسے قنونی راہ تے چلن دے مگروں کسے بندے نوں اودے کسے جرم توں قتل کرن نوں سزائے موت کہندے نیں۔
قتل یا سزائے موت ماضی وچ تقریباً ہر معاشرے وچ مشق کيتی جاندی رہی اے، فی الحال صرف 58 ملکاں وچ ایہ سزا قانونی طور اُتے فعال اے جدوں کہ 95 ملکاں وچ اس سزا اُتے قانونی طور اُتے پابندی عائد کيتی جا چکی اے۔ دنیا دے باقی ملکاں وچ پچھلے دس سال وچ کِسے نوں وی موت دی سزا نئيں سنائی گئی اے تے اوتھے صرف مخصوص حالات، جداں جنگی جرائم دی پاداش وچ ہی سزائے موت دتی جا سکدی اے۔[1]یہ مختلف ملکاں تے ریاستاں وچ سرگرم تے متنازع معاملہ رہیا اے تے اس بارے مختلف معاشراں وچ سیاسی تے تہذیبی بنیاداں اُتے متنوع رائے پائی جاندی اے۔ یورپی یونین وچ سزائے موت اُتے “بنیادی حقوق دے چارٹر“ دے مطابق پابندی عائد اے۔
گو کہ اس وقت دنیا دے زیادہ ملکاں سزائے موت نوں ترک کر چکے نيں لیکن ایمنسٹی انٹرنیشنل دا کہنا اے کہ حالے وی دنیا دی تقریباً 60 فیصد آبادی ایداں دے ملکاں نال تعلق رکھدی اے جتھے سزائے موت نوں تاحال قانونی حیثیت حاصل اے۔ انہاں ملکاں وچ زیادہ گنجان آباد ملکاں جداں ریاست ہائے متحدہ امریکا، عوامی جمہوریہ چین، بھارت تے انڈونیشیا شامل نيں۔[2][3][4]
سزائے موت بارے بین الاقوامی رجحان
جنگ عظیم دوم دے بعد توں دنیا بھر وچ سزائے موت اُتے پابندی دا رجحان دیکھیا گیا اے۔ 1977ء وچ 16 ملکاں نے سزائے موت اُتے پابندی لگیا دتی۔ 2010ء وچ ایمنسٹی انٹرنیشنل دی جانب توں شائع ہونے والی معلومات دے مطابق، مجموعی طور اُتے 95 ملکاں نے ہن تک سزائے موت اُتے پابندی عائد کيتی اے، 9 ملکاں نے غیر معمولی حالات دے علاوہ اس سزا اُتے پابندی جدوں کہ 35 ملکاں نے سزائے موت دا قانون ہونے دے باوجود پچھلے دس سال وچ اسنوں استعمال نئيں کيتا اے تے انہاں ملکاں وچ ایہ قانون خاتمے دی جانب گامزن اے۔ 58 ملکاں ایداں دے پائے گئے نيں جتھے سزائے موت نوں قانونی حیثیت حاصل اے تے ایتھے اس سزا اُتے عمل درآمد وی کيتا جاندا اے۔[5]
ایمنسٹی انٹرنیشنل دے مطابق 2009ء وچ دنیا دے 18 ملکاں وچ تقریباً 714 افراد نوں سزائے موت دتی گئی۔ اس دے علاوہ کئی ملکاں ایداں دے نيں جو سزائے موت اُتے عمل درآمد بارے معلومات فراہم نئيں کردے، انہاں وچ عوامی جمہوریہ چین سر لسٹ اے جتھے خیال کيتا جاندا اے کہ ہر سال سینکڑاں افراد نوں سزائے موت دتی جاندی اے۔ 2010ء دی اول سہ ماہی تک دنیا بھر وچ 17000 افراد نوں سزائے موت سنائی جا چکی سی تے سزا اُتے عمل درآمد ہونا باقی سی۔[6]
2009ء وچ دتیاں گئیاں سزائے اموات
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
