سنی اسلام

سنی اسلام (/ˈsuːni/ جاں /ˈsʊni/) اسلام دی سبھ توں وڈی ڈال اے؛ عربی وچ ایہنوں منن والیاں نوں اہل اس-سناہ وا ل-جامہʻاہ (عربی: أهل السنة والجماعة) مطلب حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی ریت اتے اماہ دی اکمت دے لوک" جاں اہل اس-سناہ (عربی: أهل السنة) آکھیا جاندا اے۔ پنجابی وچ چھوٹا کرکے ایہناں نوں سنی مسلمان کیہا جاندا اے۔

عقیدہ:	اہلسنت و الجماعت
مذہب:	اسلام
وسوں علاقہ:	سانچہ:العالم الإسلامي
گنتی:	1،4 بلین (2009ء)

قاہرہ، مصر وچ الازہر یونیورسٹی۔ شیعہ لوکاں ولوں بنائی گئی ایہہ یونیورسٹی سنی اسلامی علم دا پرمکھ مرکز بن گئی اے۔

سنی اسلام نوں کئی وار اس دھرم دا سخت گیر روپ دسیا جاندا اے۔^[۱][۲] "سنی" اصطلاح سنہ (عربی: سنة) توں آئی اے جہدا مطلب ہادتاں وچ دتے ہوئے رسول خدا حضرت محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے کتھناں اتے کارجاں توں اے۔^[۳]

اہلسنت و الجماعت (أهل السنة والجماعة) مسلماناں وچ پیدا ہوئے جانے والے دو وڈے تفرقےآں وچو‏ں اک تفرقہ اے تے اسنو‏ں عام لفظاں وچ سنی وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔^[۴] مسلماناں د‏‏ی اکثریت ايس‏ے تفرقے نال تعلق رکھدی ا‏‏ے۔ اہل سنت اوہ لوک نيں جو خدا تے اس دے رسول د‏‏ی اطاعت اُتے ایمان رکھدے نيں۔ تمام صحابہ کرام نو‏‏ں احترام تے عزت د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھدے نيں۔ انہاں دے نزدیک سب صحابی بالخصوص خلفائے راشدین برحق نيں۔ تے انہاں دا زمانہ ملت اسلامیہ دا بہترین تے درخشاں دور ا‏‏ے۔ انہاں دے نزدیک خلافت اُتے ہر مومن فائز ہوئے سکدا اے بشرطیکہ اوہ اس دا اہل ہوئے۔ انہاں دے نزدیک خلیفہ جمہور د‏‏ی رائے تو‏ں منتخب ہونا چاہیے۔ اوہ خدا د‏‏ی طرف تو‏ں مامور نئيں ہُندا، اوہ خلافت دے موروثی نظریے نو‏‏ں وی تسلیم نئيں کردے۔ انہاں دے نزدیک ابوبکر صدیق صحابہ وچ فضیلت دا درجہ رکھدے نيں۔ تے فیر خلافت د‏‏ی ترتیب تو‏ں حضرت عمر فاروق حضرت عثمان تے حضرت علی بن ابی طالب۔ خاندان اہل بیت نو‏‏ں وی سنی وڈی احترام و عقیدت د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھدے نيں۔ سنی عقیدہ دے مطابق سوائے پیغمبراں دے کوئی انسان معصوم نئيں۔ ایہ اسلامی فرقہ مذہب وچ اعتدال تے میانہ روی اُتے زور دیندا ا‏‏ے۔ سنی پنج فقہاں وچ بٹے ہوئے نيں جداں ؛ شافعی، مالکی، حنفی، حنبلی تے ظاہری۔

ناں وجہ

جداں کہ ابتدائیہ وچ مذکور ہويا کہ اہل السنت و الجماعت ہر انہاں تمام افراد نو‏‏ں کہیا جاندا اے کہ جو محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی سنت اُتے عمل کردے ہاں تے صحابہ کرام دا احترام کردے ہون۔ اس ناں د‏‏ی ناں وجہ انہاں دے ناں تو‏ں وی ظاہر اے کہ اہل سنت کہنے د‏‏ی وجہ تاں ایہ اے کہ ایہ اپنے آپ نو‏‏ں سنت اُتے چلنے والا مندے نيں تے جماعت کہنے د‏‏ی وجہ ایہ اے کہ انہاں دے مطابق ایہ اوہ لوک نيں جو حق (سچائی) اُتے جمع ہوئے تے تفرقات وچ نئيں پئے۔

سنی فرقے د‏‏ی ابتدا

اج اکیہويں صدی د‏‏ی ابتدا اُتے مسلماناں وچ تفرقہ بازی د‏‏ی ابتدا ہوئے نیڑے قریب 1400 سال تو‏ں زیادہ ہوئے گئے نيں۔ ۔^[۵] 632ء وچ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی وفات تو‏ں شروع ہونے والی مسلماناں د‏‏ی تفرقہ بازی د‏‏ی اس داستان نو‏‏ں جے پیچیدہ تاریخی و معاشرتی وجوہات و واقعات د‏‏ی طوالت تو‏ں صرف نظر کردے ہوئے مختصر بیان کرنے د‏‏ی کوشش کيت‏ی جائے تاں ایويں کہیا جاسکدا اے کہ مسلماناں دے درمیان أهل السنة والجماعة یعنی سنی تے الشيعة الامامية الاثنا العشرية یعنی شیعہ تفرقے د‏‏ی تشکیل دا آغاز نفسیا‏‏تی طور پر، محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی وفات دے بعد آپ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے جانشین تے امت دے لئی خلیفہ دا تعین کرنے دے وقت تو‏ں ہوچکيا سی۔ اس انتخاب اُتے جنہاں لوکاں دا خیال سی کہ چونکہ خود محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے کسی جانشین د‏‏ی جانب اشارہ نئيں کيتا اس لئی جو وی متقی تے کامل مومن ہوئے اوہ خلیفہ بن سکدا اے، محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے اک ساتھی تے انہاں د‏‏ی تعلیمات اُتے عمل کرنے والے ابو بکر دے حق وچ فیصلہ ہويا تے 632ء تو‏ں 634ء د‏‏ی مدت دے لئی اوہ خلیفہ رہ‏ے، ايس‏ے عمل پیرا ہونے والےآں د‏‏ی نسبت تو‏ں اس گروہ یا تفرقے نو‏‏ں اہل السنۃ یا سنی کہیا گیا۔
اس وقت کچھ لوکاں دے مطابق حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے اپنے بعد علی بن ابی طالب د‏‏ی ولایت دا بار ہا اعلان کيتا سی تے امامت خدا د‏‏ی طرف تو‏ں ودیعت کيتی جاندی ا‏‏ے۔ فیر عمر دا انتخاب بطور خلیفۂ دوم (634ء تو‏ں 644ء) ک‏ر ليا گیا تے علی بن ابی طالب د‏‏ی حمایت کرنے والے افراد د‏‏ی نفسیات وچ اوہ حمایت تے شدت اختیار کر گئی، جے تفصیل تو‏ں تریخ دا مطالعہ کيتا جائے تاں ایہ اوہ عرصہ سی کہ گو حالے شیعہ و سنی تفرقے بازی کھل دے تاں سامنے نئيں آئی سی لیکن تیسرے خلیفہ عثمان دے انتخاب (644ء تو‏ں 656ء) اُتے بہرحال اک جماعت اپنی وضع قطع اختیار کرچک‏ی سی جس دا خیال سی کہ چونکہ علی بن ابی طالب، محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے اصلی جانشین سن لہذا انہاں نو‏‏ں ناانصافی دا نشانہ بنایا گیا اے، اس جماعت تو‏ں ہی اس تفرقے نے جنم لیا جسنو‏ں شيعة علی تے مختصراً شیعہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔

خلافت راشدہ دا اختتام

کوئی ستويں صدی دے میان تو‏ں امت محمدی صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم وچ اک پرتشدد تے افراتفری دا دور شروع ہويا جس د‏‏ی شدت و تمازت عثمان د‏‏ی شہادت اُتے اپنے عروج اُتے پہنچی؛ ہن خلافت راشدہ دا اختتام نیڑے قریب سی کہ جدو‏ں علی بن ابی طالب خلیفہ دے منصب اُتے آئے (656ء تو‏ں 661ء)۔ لوک فتنۂ مقتلِ عثمان اُتے نالاں سن تے علی بن ابی طالب اُتے شدید دباؤ انہاں دے قاتلاں د‏‏ی گرفتاری دے لئی ڈال رہے سن جس وچ ناکامی دا اک خمیازہ امت نو‏‏ں 656ء دے اواخر وچ جنگ جمل د‏‏ی صورت وچ دیکھیا نصیب ہويا؛ فیر عائشہ دے حامیاں د‏‏ی شکست دے بعد دمشق دے حاکم امیر معاویہ نے علی بن ابی طالب د‏‏ی بیعت تو‏ں انکار تے عثمان دے قصاص دا مطالبہ کر دتا، فیصلے دے لئی میدان جنگ چنا گیا تے 657ء وچ جنگ صفین دا واقعہ ہويا جس وچ علی بن ابی طالب نو‏‏ں فتح نئيں ہوئی۔ معاویہ د‏‏ی حاکمیت مصر، حجاز تے یمن دے علاقےآں اُتے قائم ہوئے گئی۔ 661ء وچ عبد الرحمن بن ملجم د‏‏ی تلوار تو‏ں حملے وچ علی بن ابی طالب شہید ہوئے۔ ایتھ‏ے تو‏ں، علی بن ابی طالب دے حامیاں تے ابتدائیییی سنی تاریخداناں دے مطابق، حسن ابن علی دا عہد شروع ہويا۔

حوالے

1. Gale Encyclopedia of the Mideast & N. Africa. “The largest branch in Islam، sometimes referred to as "orthodox Islam"؛ its full name is ahl al-Sunna wa aljamaʿa (the people of Sunna and consensus)، and it represents about 90 percent of the world Muslim population.”
2. «Sunni and Shia Islam». Library of Congress Country Studies. دریافت‌شده در دسمبر 17، 2011. تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)
3. «Sunna». Merriam-Webster. دریافت‌شده در ۲۰۱۰-۱۲-۱۷. the body of Islamic custom and practice based on Muhammad's words and deeds
4. اک آن لائن اردو لغت وچ لفظ سنی تے بطور اس دے مترادف، اہلسنت و الجماعت دا اندراج۔
5. Islam's Sunni-Shiite split. Dan Murphy