![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Fatwood_firestarters.jpg/640px-Fatwood_firestarters.jpg&w=640&q=50)
Łuczywo
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Łuczywo – kawałek smolnego, przesyconego żywicą drzewa iglastego lub strugane szczapki z drzew liściastych, dobrze wysuszone, używane do oświetlenia izb wiejskich w Polsce do końca XIX wieku.
![]() |
Ten artykuł dotyczy źródła oświetlenia. Zobacz też: inne znaczenia tego pojęcia. |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Fatwood_firestarters.jpg/640px-Fatwood_firestarters.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Kienspan-Benutzung.jpg/320px-Kienspan-Benutzung.jpg)
Drewno z drzew żywicznych spalając się było źródłem dużej ilości dymu i kopcia. Z czasem zaczęto więc używać łuczywa z innych gatunków drzew: buka, brzozy, olszyny, leszczyny, grabu, cisa. Pozyskanie takiego łuczywa było pracochłonne. Cienkie, wąskie deseczki o długości 30–40 cm łupano siekierą lub darto za pomocą specjalnego struga ze świeżego drewna. Taki hebel na Żywiecczyźnie i u górali śląskich zwany „kocurem” obsługiwały zwykle trzy osoby. Gruba deska, z której strugano szczapki we wsi Sól w województwie śląskim nazywana była „sędziołem”. Następnie pozyskane drzazgi były wiązane po kilkanaście sztuk i suszone przez rok[1] .
W zależności od rejonu, łuczywa miały różne nazwy:
- Siedleckie i Zamojskie – szczypy lub szczypki;
- Podhalańskie – karkoszki;
- Rzeszowskie – dartki;
- Beskid Śląski – drzazgi, ślajzy[2].
Łuczywa wtykano w szpary w ścianie, umieszczano we wnęce pieca zwanej w niektórych rejonach „świtnikiem”, palono na specjalnym palenisku dobudowanym do pieca[2]. Gotowe szczypki wkładano też do garnka stojącego na nalepie czyli na części pieca przeznaczonej do gotowania przed piecem chlebowym lub do naczynia w formie talerza na czterech nóżkach i zapalano[3] . Łuczywa często umieszczano w stojących lub wiszących świecakach[2].