Przyczynowość

Przyczynowość – kategoria filozoficzna oznaczająca jedną z form powszechnej i koniecznej zależności zjawisk, które mają miejsce w obiektywnej rzeczywistości.

• Einstein wprowadzając zasadę względności wykazał, że pojęcie absolutnego czasu nie ma żadnego znaczenia. Heisenberg zmusił nas do przewartościowania koncepcji przyczynowości i przypadku. Odtąd już nie możemy powiedzieć, że takie same przyczyny powodują takie same rezultaty. Możemy tylko przewidywać prawdopodobieństwo, ale nigdy nie możemy przewidzieć konkretnego zachowania się pojedynczego systemu atomów. Oba te odkrycia miały olbrzymie konsekwencje filozoficzne. Ale oni ich nie wymyślili, doprowadziła ich do tego obserwacja natury.
  • Autor: Alfred Kastler
  • Źródło: Fizyka i kultura. Rozmowa z Alfredem Kastlerem, w: Wiktor Osiatyński, Poznać świat. Rozmowy o nauce, Czytelnik, Warszawa 1989, ISBN 8307015731, s. 47–48.
  • Zobacz też: Albert Einstein, Werner Heisenberg, przypadek

• (…) metafizycy z konieczności wpadają w sprzeczność z samymi sobą. Prawo wystarczającej przyczyny, czyli prawo przyczynowości, według twierdzenia Leibnitza, (który w tej mierze powołuje się na próby Archimedesa z szalą wag) – jest tezą, zaczerpniętą z doświadczenia; otóż, wprawdzie doświadczenie mówi nam o tem, że każda rzecz ma swoją przyczynę – lecz właśnie dlatego, że ma przyczynę każda rzecz, żadna nie jest pierwszą przyczyną t.j. taką, która już żadnej przyczyny nie posiada. Na jakiej więc zasadzie metafizycy z tego właśnie swojego twierdzenia ważyli się wyprowadzić wniosek o pierwszej przyczynie?!…
  • Autor: Salomon Majmon
  • Źródło: Autobiografia Salomona Majmona, rozdział III Wychowanie domowe i studja samodzielne.
  • Zobacz też: przyczyna

• Przyjęcie przypadku lub przyczynowości jako nadrzędnej zasady stanowi podstawową różnicę filozoficzną między dwiema grupami współczesnych myślicieli, i to nie tylko fizyków.
  • Autor: Robert Hofstadter
  • Źródło: Fizyka i prawda. Rozmowa z Robertem Hofstadterem, w: Wiktor Osiatyński, Poznać świat. Rozmowy o nauce, Czytelnik, Warszawa 1989, ISBN 8307015731, s. 38–39.