Jakub Berman

Jakub Berman

Jakub Berman (1901–1984) – polski działacz komunistyczny pochodzenia żydowskiego, wicepremier, poseł na Sejm PRL.

• Gdy rewolucja zbliża się do osiągnięcia swoich celów, jej wrogowie walczą coraz rozpaczliwiej, a zatem oddani rewolucjoniści muszą sięgać po środki coraz skrajniejsze.
  • Źródło: Timothy Snyder, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, tłum. Bartłomiej Pietrzyk, wyd. Świat Książki, Warszawa 2011.

• [Stalin pozostał] dla mnie uosobieniem zwycięstwa. Dźwigał na swoich barkach ciężar całej walki z Hitlerem i był nadzieją na przeobrażenia w Polsce (…). Dla mnie był człowiekiem, z którego imieniem na ustach miliony ludzi szło do walki i ginęło.
  • Źródło: Marci Shore, Dzieci rewolucji, tłum. M. Sutowski, krytykapolityczna.pl, 10 listopada 2012
  • Zobacz też: Józef Stalin, Adolf Hitler

• Zdawałem sobie jednak sprawę z tego, że najwyższych stanowisk jako Żyd objąć albo nie powinienem, albo nie mógłbym. (…) Faktyczne posiadanie władzy nie musi iść w parze z eksponowaniem własnej osoby. Zależało mi, żeby wnieść swój wkład, wycisnąć piętno na tym skomplikowanym tworze władzy, jaki się kształtował, ale bez eksponowania się. Wymagało to, naturalnie, pewnej zręczności.
  • Źródło: Bogdan Musiał, Moskwa wybiera Bermana, „Rzeczpospolita”, 18 kwietnia 2009. Cytat za: Teresa Torańska, Oni, Wyd. Aneks, Londyn 1985.

O Jakubie Bermanie

• Berman, najważniejszy komunista żydowskiego pochodzenia w Polsce, stanowił oczywisty cel potencjalnego antysemickiego procesu pokazowego. Rozumiał to doskonale. (…) Przetrwał, gdyż obronił go przyjaciel i sojusznik Bolesław Bierut – pierwszy sekretarz polskiej partii komunistycznej, a zarazem gojowskie oblicze stojącego na jej czele triumwiratu. Stalin zapytał kiedyś Bieruta, kogo potrzebuje bardziej – Bermana czy Minca, ten okazał się jednak zbyt sprytny, by wpaść w pułapkę.
  • Autor: Timothy Snyder, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, tłum. Bartłomiej Pietrzyk, wyd. Świat Książki, Warszawa 2011.
  • Zobacz też: Bolesław Bierut

• Działalność Bermana, z której był taki dumny do końca życia, polegała na instalowaniu w Polsce zbrodniczego reżimu komunistycznego w stalinowskim wydaniu za pomocą terroru i ogłupiającej propagandy.
  • Autor: Bogdan Musiał, Moskwa wybiera Bermana, „Rzeczpospolita”, 18 kwietnia 2009.

• Jedyną (…) karą, która spotkała samego Bermana, było wykluczenie z partii. I to pomimo faktu, że był on niewątpliwie największym stalinowskim zbrodniarzem w powojennej Polsce.
  • Autor: Bogdan Musiał, Moskwa wybiera Bermana, „Rzeczpospolita”, 18 kwietnia 2009.

• Jakub Berman cieszył się autorytetem i był dobrym mówcą. Przemawialiśmy niejednokrotnie na wiecach i organizowaliśmy wspólne akcje. Berman nigdy jednak nie miał do mnie (…) całkowitego zaufania. Raziły go nasze jakoby "nacjonalistyczne" skłonności i sympatie do Żeromskiego.
  • Autor: Włodzimierz Sokorski, Wspomnienia, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1990, s. 20.

• Nikt nie uczynił więcej niż on, by żydowska pamięć o niemieckich masowych mordach w okupowanej Polsce wyblakła. Berman, który stracił wielu najbliższych członków rodziny w Treblince w 1942 roku, przewodził polskiemu narodowemu komunizmowi, który miał zaledwie kilka lat później usunąć komory gazowe na odległy plan historii.
  • Autor: Timothy Snyder, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, tłum. Bartłomiej Pietrzyk, wyd. Świat Książki, Warszawa 2011.

• Według Lebiediewa Bierut był całkowicie izolowany przez Bermana, Minca i Zambrowskiego, którzy w rzeczywistości sprawowali władzę i podejmowali kluczowe decyzje. I ten fakt sowiecki ambasador uważał za wielce niepokojący, ponieważ „tacy kierowniczy działacze polscy jak Berman, Minc i Zambrowski nie uwolnili się od przesądów nacjonalistycznych”. Lecz w tym przypadku bynajmniej nie chodziło o nacjonalizm polski. Według Lebiediewa przywódcą tej grupy był Jakub Berman.
  • Autor: Bogdan Musiał, Moskwa wybiera Bermana, „Rzeczpospolita”, 18 kwietnia 2009.
  • Opis: cytat w tekście pochodzi z tajnego raportu ambasadora ZSRR w Polsce Wiktora Lebiediewa do Wiaczesława Mołotowa z 10 lipca 1949.

• Z punktu widzenia Stalina najważniejszą wadą Bermana było jego żydowskie pochodzenie (choć w dokumentach wpisaną miał narodowość polską). (…) Tożsamość podana w paszporcie, nawet gdy odzwierciedla (a często tak bywało) szczerą identyfikację z państwem lub narodem polskim, nie zmieniała faktu, że w oczach zarówno znacznej części społeczeństwa polskiego, jak i przywództwa sowieckiego ludzie żydowskiego pochodzenia pozostawali Żydami.
  • Autor: Timothy Snyder, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, tłum. Bartłomiej Pietrzyk, wyd. Świat Książki, Warszawa 2011.