George Orwell

George Orwell (1943)

George Orwell (właśc. Eric Arthur Blair; 1903–1950) – angielski pisarz i publicysta.

Brak tchu (1939)

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Brak tchu.

(ang. Coming Up For Air; tłum. Bartłomiej Zborski)

• Prawda jest taka, że kobieta traktuje poważnie każdego mężczyznę, który zdoła jej wmówić, że ją kocha.

• (…) to nie wojna jest taka straszna, tylko świat, jaki po niej nastąpi. Świat, w który wpadamy jak w bagno, świat nienawiści i sloganów.

Córka proboszcza (1935)

(ang. A Clergyman’s Daughter, tłum. Bohdan Drozdowski)

• Czemu nie brać życia takim, jakie jest?

• Doprowadził do znacznie głębszego (…) zrozumienia wielkiego współczesnego przykazania – jedenastego przykazania – jakie zagłuszyło wszystkie pozostałe: „Nie będziesz tracił pracy swojej”.

• Jak wszyscy ludzie odbiegający od normy, nie zdawała sobie w pełni sprawy, że jest nienormalna.

• (…) jeśli z Listów do Koryntian wziąć rozdział trzynasty części pierwszej i w każdym wierszu wpisać „pieniądze” zamiast „miłosierdzie”, rozdział ten nabierze dziesięć razy więcej treści niż poprzednio.

• Najlepsze sceny burdelowe w literaturze zostały napisane, bez wyjątku, przez pobożnych wiernych albo pobożnych niewiernych.
  • Zobacz też: literatura

• Och, zmiany zachodzą w naszym umyśle. A potem zmienia się cały świat, ponieważ patrzy się nań inaczej.

• Utrata wiary to coś wielce tajemniczego – równie tajemniczego jak sama wiara. I podobnie jak wiara, nie ma korzeni w logice; jest to zmiana w klimacie umysłu.
  • Zobacz też: wiara

• Wyjście z dylematów zależy od pogodzenia się z tym, że wyjścia nie ma.
  • Zobacz też: dylemat

Folwark zwierzęcy (1945)

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Folwark zwierzęcy.

(ang. Animal farm, tłum. Bartłomiej Zborski)

• Wszystkie zwierzęta są sobie równe, ale niektóre są równiejsze od innych.
  • All animals are equal. But some animals are more equal than others.
  • Źródło: rozdz. 10.
  • Zobacz też: zwierzę

• 1. Wszystko, co chodzi na dwóch nogach, jest wrogiem.
  2. Wszystko, co chodzi na czterech łapach albo ma skrzydła, jest przyjacielem.
  3. Żadne zwierzę nie będzie nosić ubrania.
  4. Żadne zwierzę nie będzie spać w łóżku.
  5. Żadne zwierzę nie będzie pić alkoholu.
  6. Żadne zwierzę nie zabije innego.
  7. Wszystkie zwierzęta są równe.

• Zwierzęta w ogrodzie patrzyły to na świnię, to na człowieka, potem znów na świnię i na człowieka, ale nikt już nie mógł się połapać, kto jest kim.

I ślepy by dostrzegł (1944)

(wyd. KAW 1990, tłum. Bartłomiej Zborski)

• Polacy zostali oskarżeni o to, że usiłowali zachować niepodległość własnego państwa, jednocześnie przeciwstawiając się narzuconemu ich krajowi marionetkowemu rządowi, jak również o to, że pozostali wierni rządowi w Londynie, który był w tym czasie uznawany przez cały świat, wyjąwszy ZSRR.
  • Opis: odpowiedź na zamieszczony w lewicowym Tribune komentarz czytelnika, który popierał porwanie przywódców polskiego Państwa Podziemnego przez ZSRR i organizację pokazowego procesu szesnastu.

• Słowo „faszyzm” – będące w powszechnym użytku – pozbawione jest niemal zupełnie znaczenia. Słyszałem, jak „faszyzmem” nazwano: rolników, sklepikarzy, Kredyt Społeczny, kary cielesne w szkołach, polowanie na lisa, walki byków, Komitet 1922, Komitet 1941, Kiplinga, Gandhiego, Czang-Kai-Szeka, homoseksualizm, audycje radiowe Priestleya, schroniska młodzieżowe, astrologię, kobiety, psy – i nie pamiętam co jeszcze.
  • Opis: komentarz w kolumnie „As I Please” pisma Tribune, 24 marca 1944
  • Zobacz też: faszyzm

Rok 1984 (1949)

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Rok 1984.

(ang. Nineteen Eighty-Four; tłum. Tomasz Mirkowicz)

• Do przyszłości, czy przeszłości, do czasów, w których myśl jest wolna, w których ludzie różnią się między sobą i nie żyją samotnie. Do czasów, w których istnieje prawda (…) Z epoki identyczności, z epoki samotności, z epoki Wielkiego Brata, z epoki dwójmyślenia pozdrawiam was!
  • Zobacz też: prawda

• Lepsze jest działanie od bierności. W grze, jaką prowadzimy, nie możemy odnieść zwycięstwa. Ale niektóre przegrane są mimo wszystko lepsze od innych.

• Normalność nie jest kwestią statystyki.
  • Sanity is not statistical. (ang.)

W hołdzie Katalonii (1938)

(ang. Homage to Catalonia; tłum. Lesław Kuzaj)

• Anarchiści właśnie, w większym niż inni stopniu, zapobiegli porażce w pierwszych dwóch miesiącach wojny, a członkowie ich milicji jeszcze długo potem, mimo niezdyscyplinowania, uchodzili wśród czysto hiszpańskich sił zbrojnych za bezsprzecznie najlepszych żołnierzy.

• „Duszą” socjalizmu, powodem, dla którego lgną do niego zwykli śmiertelnicy, gotowi za socjalizm nadstawiać karku, okazuje się idea równości. Dla większości ludzi socjalizm oznacza społeczeństwo bezklasowe, albo w ogóle nic nie znaczy.
  • The thing that attracts ordinary men to Socialism and makes them willing to risk their skins for it, the 'mystique' of Socialism, is the idea of equality; to the vast majority of people Socialism means a classless society, or it means nothing at all. (ang.)
  • Zobacz też: socjalizm

• Ludzie usiłowali zachowywać się prawdziwie po ludzku, a nie jak koła zębate w kapitalistycznej maszynie.

• Nie doczekał się wszakże zdementowania fakt, że głównym inicjatorem działań przeciwko POUM, później przeciwko anarchistom oraz socjalistycznej frakcji Caballero i w ogóle przeciwko polityce rewolucyjnej była partia komunistyczna.

• Nie każdy Anglik słyszał o „trockizmie”, podczas gdy wszyscy dostają dreszczy na dźwięk słowa „anarchista”. Wystarczy obwieścić, że „anarchiści” maczają w czymś palce, a już tworzy się odpowiednia atmosfera uprzedzeń.

• Nie otaczam żadną szczególną miłością robotnika wyidealizowanego, robotnika jaki pojawia się w wyobraźni mieszczańskiego komunisty. Ale kiedy widzę prawdziwego robotnika z krwi i kości w walce ze swoim naturalnym wrogiem – policjantem, nie muszę zadawać sobie pytania, gdzie jest moje miejsce.

• Od dawna rozpowiadałem, że zamierzam odejść z POUM. Najchętniej z czysto osobistych względów zaciągnąłbym się do anarchistów.

• Pełny zwrot w prawo nastąpił mniej więcej około października – listopada 1936 roku, kiedy to rozpoczęły się radzieckie dostawy broni dla rządu, a władza stopniowo przechodziła z rąk anarchistów w ręce komunistów.

• Przyjęcie tendencyjnej wersji wydarzeń wynikało z faktu, że hiszpańskie rewolucyjne partie nie cieszyły się poparciem zagranicznej prasy. Długo by trzeba szukać, zwłaszcza w angielskich gazetach, jakiejś pochlebnej wzmianki – z dowolnego okresu wojny – o anarchistach.

• Teoretycznie osiągnięto równość doskonałą, w praktyce również bardzo się do niej zbliżono. Można by rzec, iż miało się przedsmak socjalizmu, przez co rozumiem, że większość umysłów była owładnięta ideami socjalistycznymi. Wiele postaw życiowych, charakterystycznych dla rozwiniętych społeczeństw, takich jak snobizm, pogoń za pieniędzmi, lęk przed przełożonymi, przestało tutaj w naturalny sposób istnieć. Zatarły się zwykłe podziały klasowe i to w stopniu prawie niewyobrażalnym dla zdeprawowanej przez pieniądz Anglii; byli tylko chłopi i byliśmy my, i nikt nie był niczyim panem.
  • In theory it was perfect equality, and even in practice it was not far from it. There is a sense in which it would be true to say that one was experiencing a foretaste of Socialism, by which I mean that the prevailing mental atmosphere was that of Socialism. Many of the normal motives of civilized life--snobbishness, money-grubbing, fear of the boss, etc.--had simply ceased to exist. The ordinary class-division of society had disappeared to an extent that is almost unthinkable in the money tainted air of England; there was no one there except the peasants and ourselves, and no one owned anyone else as his master. (ang.)

• Tęgi rosyjski agent brał po kolei na stronę zagranicznych uchodźców i przekonywająco wyjaśniał im, że cała ta awantura jest wynikiem spisku anarchistów.

• Wiem doskonale, że stały się teraz modne opinie, jakoby socjalizm nie miał nic wspólnego z równością. Na całym świecie zastępy partyjnych karierowiczów i niewydarzonych profesorów pochłonięte są udowadnianiem, że socjalizm to nic innego tylko planowy kapitalizm państwowy, w którym nadal istnieje wyzysk; na szczęście jest jeszcze zupełnie odmienna wizja tej ideologii.
  • I am well aware that it is now the fashion to deny that Socialism has anything to do with equality. In every country in the world a huge tribe of party-hacks and sleek little professors are busy 'proving' that Socialism means no more than a planned state-capitalism with the grab-motive left intact. But fortunately there also exists a vision of Socialism quite different from this.

• Zabiegi komunistów nie miały na celu odsunięcia rewolucji w czasie lecz uzyskanie pewności, że nie odbędzie się ona nigdy (…) w istocie szło o wyparcie robotników z korzystnych pozycji na takie, z których po zakończeniu wojny stawianie oporu wobec przywracanego kapitalizmu byłoby niemożliwe.

• Z doktrynalnego punktu widzenia – komunizm i anarchizm znajdują się na przeciwległych biegunach (…) O ile komuniści zawsze kładą nacisk na centralizm i skuteczność, o tyle anarchiści za rzecz najważniejszą uważają wolność i równość.

Inne

• Cała idea zemsty i kary to dziecięca fantazja. W istocie nie ma czegoś takiego jak zemsta. Zemsta to akt wynikający z bezsilności – gdy tylko zniknie poczucie bezsilności, znika również pragnienie zemsty.
  • The whole idea of revenge and punishment is a childish day-dream. Properly speaking, there is no such thing as revenge. Revenge is an act which you want to commit when you are powerless and because you are powerless: as soon as the sense of impotence is removed, the desire evaporates also. (ang.)
  • Źródło: Revenge is Sour, „Tribune”, 9 listopada 1945
  • Zobacz też: zemsta

• Ci, którzy „wyrzekają” się przemocy, mogą to czynić tylko dlatego, że inni dopuszczają się przemocy w ich imieniu.
  • Those who "abjure" violence can only do so because others are committing violence on their behalf. (ang.)
  • Źródło: Notes on Nationalism (1945)

• Jeśli wolność słowa w ogóle coś oznacza, to oznacza prawo do mówienia ludziom tego, czego nie chcą słyszeć.
  • If liberty means anything at all it means the right to tell people what they do not want to hear. (ang.)
  • Źródło: The Freedom of the Press, „The Times Literary Supplement”, 15 września 1972

• Ludzie mogą być szczęśliwi tylko wówczas, gdy nie założą, iż celem życia jest szczęście.
  • Men can only be happy when they do not assume that the object of life is happiness. (ang.)

• Naj­szyb­szym spo­sobem na za­koń­cze­nie woj­ny jest ją prze­grać.
  • The quickest way of ending a war is to lose it (ang.)
  • Źródło: Second Thoughts on James Burnham, „Polemic”, maj 1946
  • Zobacz też: wojna

• Nic bardziej nie przyczyniło się do skorumpowania oryginalnej idei socjalizmu, od przekonania, że Rosja jest socjalistycznym krajem i tego, że każdy czyn jej władców, jeśli nie naśladowany, to musi być przynajmniej usprawiedliwiony.
  • Nothing has contributed so much to the corruption of the original idea of socialism as the belief that Russia is a socialist country and that every act of its rulers must be excused, if not imitated. (ang.)
  • Źródło: Wstęp do ukraińskiego wydania Folwarku zwierzęcego, opubl. w: The Collected Essays, Journalism, and Letters of George Orwell: As I please, 1943–1945 (1968)

• Nikt nie jest patriotą, gdy chodzi o podatki.

• Państwa totalitarne to rodzaj teokracji, w których kasty rządzące, w celu utrzymania swojej pozycji, przypisują sobie boską nieomylność.
  • A totalitarian state is in effect a theocracy, and its ruling caste, in order to keep its position, has to be thought of as infallible. (ang.)
  • Źródło: The Prevention of Literature, 1946
  • Zobacz też: totalitaryzm

• Patriotyzm nie ma nic wspólnego z konserwatyzmem. Co więcej jest on przeciwieństwem konserwatyzmu, ponieważ oznacza wierność czemuś, co podlega nieustannym przemianom, a mimo to w jakiś mistyczny sposób pozostaje takie samo. Patriotyzm jest pomostem łączącym przeszłość i przyszłość. Żaden prawdziwy rewolucjonista nie był internacjonalistą.
  • Patriotism has nothing to do with Conservatism. It is actually the opposite of Conservatism, since it is a devotion to something that is always changing and yet is felt to be mystically the same. It is the bridge between the future and the past. No real revolutionary has ever been an internationalist. (ang.)
  • Źródło: The Lion and the Unicorn: Socialism and the English Genius, 1941

• Polityka została wymyślona po to, aby kłamstwo brzmiało jak prawda.
  • Political language (…) is designed to make lies sound truthful… (ang.)
  • Źródło: Politics and the English Language

• Przez „nacjonalizm” po pierwsze mam na myśli zwyczajowe założenie, że ludzi można klasyfikować jak owady, i że całe miliony czy dziesiątki milionów ludzi można śmiało oznakować jako „dobrych” lub „złych”. Ale po drugie – i to jest o wiele ważniejsze – mam na myśli nawyk utożsamiania się z jednym narodem lub inną jednostką, umieszczając go poza dobrem i złem, i nie uznając żadnych innych obowiązków niż dbanie o własne interesy.
  • By "nationalism" I mean first of all the habit of assuming that human beings can be classified like insects and that whole blocks of millions or tens of millions of people can be confidently labelled "good" or "bad." But secondly – and this is much more important – I mean the habit of identifying oneself with a single nation or other unit, placing it beyond good and evil and recognizing no other duty than that of advancing its interests. (ang.)
  • Źródło: Notes on Nationalism, maj 1945
  • Zobacz też: nacjonalizm

• Sport brany na poważnie nie ma nic wspólnego z fair play. Jest nierozerwalnie związany z nienawiścią, zazdrością, chełpliwością, z pogardą dla wszelkich zasad i sadystyczną przyjemnością z oglądania przemocy: innymi słowy jest to wojna minus strzelanie.
  • Serious sport has nothing to do with fair play. It is bound up with hatred, jealousy, boastfulness, disregard of all rules and sadistic pleasure in witnessing violence: in other words it is war minus the shooting. (ang.)
  • Źródło: The Sporting Spirit, „Tribune”, 14 grudnia 1945

• Tak długo, jak demokracja istnieje, nawet w bardzo niedoskonałej angielskiej formie, totalitaryzm jest w śmiertelnym niebezpieczeństwie. Cały anglojęzyczny świat jest przeniknięty ideą równości ludzi i choć może okazać się po prostu kłamstwem powiedzenie, że my albo Amerykanie kiedykolwiek działaliśmy by ją zapewnić, to Idea nadal istnieje i może pewnego dnia stanie się rzeczywistością.
  • So long as democracy exists, even in its very imperfect English form, totalitarianism is in deadly danger. The whole English-speaking world is haunted by the idea of human equality, and though it would be simply a lie to say that either we or the Americans have ever acted up to our professions, still, the IDEA is there, and it is capable of one day becoming a reality. (ang.)
  • Źródło: The Lion and the Unicorn: Socialism and the English Genius, 1941
  • Zobacz też: demokracja, równość

• Unicestwić podziały klasowe to unicestwić kawałek własnego ja.
  • Źródło: Droga na molo w Wigan (1937)

• W konfrontacji z prawdziwym socjalizmem, bogate klasy zawsze stały po jego (Hitlera) stronie. To było wyraźnie widoczne w czasie hiszpańskiej wojny domowej i gdy Francja skapitulowała. W marionetkowym rządzie Hitlera nie działają robotnicy, ale gang bankierów, klika generałów i sprzedajnych prawicowców.
  • Therefore, as against genuine Socialism, the moneyed class have always been on his side. This was crystal clear at the time of the Spanish civil war, and clear again at the time when France surrendered. Hitler’s puppet government are not working men, but a gang of bankers, gaga generals and corrupt rightwing politicians. (ang.)
  • Źródło: The Lion and the Unicorn: Socialism and the English Genius, 1941
  • Zobacz też: Adolf Hitler

• Widziałem rzeczy wspaniałe i nareszcie wierzę naprawdę w socjalizm.
  • I have seen wonderful things, and at last really believe in socialism. (ang.)
  • Opis: w liście do Cyrila Connolly’ego napisanym po powrocie z wojny domowej w Hiszpanii.
  • Źródło: cyt. za: Lee Wengraf, The Orwell we never knew, „International Socialist Review” nr 32, listopad – grudzień 2003

Uwaga: W dalszej części znajdują się słowa powszechnie uznawane za wulgarne!

• Zapamiętajcie, że za nieszczerość i tchórzostwo zawsze trzeba płacić. Nie wyobrażajcie sobie, że przez całe lata można uprawiać służalczą propagandę na rzecz radzieckiego lub też jakiegokolwiek innego reżimu, a potem powrócić nagle do intelektualnej przyzwoitości. Raz się skurwisz – kurwą zostaniesz.
  • Do remember that dishonesty and cowardice always have to be paid for. Don’t imagine that for years on end you can make yourself the boot-licking propagandist of the Soviet régime, or any other régime, and then suddenly return to mental decency. Once a whore, always a whore. (ang.)
  • Opis: skierowane do angielskich intelektualistów i lewicowych dziennikarzy (reakcja Orwella na propagandę wymierzoną przeciwko Polsce).
  • Źródło: As I Please, „Tribune”, 1 września 1944

Cytaty przypisywane George’owi Orwellowi

• W czasach powszechnego fałszu mówienie prawdy jest aktem rewolucyjnym.
  • During times of universal deceit, telling the truth becomes a revolutionary act. (ang.)
  • Źródło: Charles Walker, My Few Wise Words of Wisdom, Gardners Books, 2000
  • Opis: nie znaleziono jeszcze oryginalnego źródła tego cytatu wśród pism i wypowiedzi Orwella.
  • Zobacz też: prawda, rewolucja

O George’u Orwellu

• Jego głos rozbrzmiewał od początku do końca autentyczną siłą przekonań człowieka, który wiedział zawsze, gdzie szukać swego miejsca w walce i nigdy nie dał się oszukać „wyższym racjom taktyki”. Był to głos prawości moralnej i bezkompromisowości intelektualnej. Było to niemal powołanie rycerskie wiecznego obrońcy underdogs, uciśnionych, niezależnie od tego, kto ich uciska: faszyzm czy stalinizm. Przy całej admiracji dla talentu pisarskiego Orwella widzę w tym decydujący czynnik jego autorytetu i powodzenia. Budził zaufanie wśród czytelników i bezsilny gniew wśród przeciwników.
  • Autor: Gustaw Herling-Grudziński, Orwell, „Lewy Nurt”, zeszyt 2, zima 1967/1968

• Orwell był między nami jedynym prawdziwym rewolucjonistą.
  • Autor: Cyril Connolly, angielski pisarz i krytyk literacki
  • Źródło: Gustaw Herling-Grudziński, Orwell, „Lewy Nurt”, zeszyt 2, zima 1967/1968

• Orwell byłby przerażony sposobem, w jaki jego nazwisko i twórczość wykorzystywano na prawicy i w propagandzie antysocjalistycznej.
  • Autor: Gustaw Herling-Grudziński, Orwell, „Lewy Nurt”, zeszyt 2, zima 1967/1968

• Orwell jest wielki, wspaniały. Uczył się w Eton i był tak rozczarowany brytyjską elitą, że aż zmienił nazwisko, by nikt nie mógł w nim rozpoznać studenta tej uczelni.
  • Autor: John le Carré, rozmowa Adama Michnika i Pawła Smoleńskiego, „Gazeta Wyborcza”, 17–18 września 2011

• Orwell pozostał do ostatniego dnia swego życia socjalistą wolnościowym.
  • Autor: Julian Symons, brytyjski pisarz i poeta
  • Źródło: Gustaw Herling-Grudziński, Orwell, „Lewy Nurt”, zeszyt 2, zima 1967/1968