Charles-Maurice de Talleyrand

Charles-Maurice de Talleyrand

Charles-Maurice de Talleyrand (1754–1838) – książę Benewentu i biskup Autun, francuski polityk i dyplomata.

• Bagnetami można załatwić wszystko, sire. Mają jednak wadę - nie można na nich usiąść.
  • Opis: w rozmowie z Napoleonem

• Człowiek obdarowany został mową po to, aby ukryć swoje myśli.
  • Le langage a été donné à l’homme pour dissimuler sa pensée. (fr.)
  • Zobacz też: człowiek

• Deficyt: to, co się ma, mając mniej, niż gdyby się nie miało nic.
  • Zobacz też: deficyt

• Ja nie pochwalam ani nie potępiam, ja tylko opowiadam.

• Jaka szkoda, że tak wielki człowiek jest tak źle wychowany.
  • Opis: słowa wypowiedziane przez Talleyranda po tym, jak Napoleon nazwał go „łajnem w jedwabnych pończochach”.
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Cesarski poker, Warszawa 1978, s. 15.

• Jego niewielebna przewielebność biskup Autun.
  • Opis: przedstawiając się

• Jest broń straszniejsza niż oszczerstwo: to prawda.
  • Zobacz też: broń, oszczerstwo, prawda

• Kawa musi być gorąca jak piekło, czarna jak diabeł, czysta jak anioł, słodka jak miłość.
  • Zobacz też: kawa

• Kobieta powinna wystrzegać się mężczyzny, który mówi, że nie kocha nikogo prócz niej.

• Małżeństwo to tak piękna rzecz, że trzeba o niej myśleć całe życie.
  • Zobacz też: małżeństwo

• (…) miejsce honorowe jest zawsze tam, gdzie ja siedzę.
  • Źródło: Jerzy Michałowski, Noty i anegdoty dyplomatyczne, red. Maria Błaszczykowa, wyd. Iskry, Warszawa 1977, s. 21.

• Miłość: rzeczywistość w krainie fantazji.
  • Zobacz też: miłość

• Moje poglądy zależą od pogody.
  • Zobacz też: pogoda, pogląd

• Najlepszymi dyplomatami są ludzie leniwi i inteligentni.
  • Źródło: Harold Nicolson, Diplomacy: a Basic Guide to the Conduct of Contemporary Foreign Affairs, Londyn 1939.
  • Zobacz też: dyplomacja

• Nie czynię sobie bynajmniej wyrzutów, że służyłem wszystkim reżymom począwszy od Dyrektoriatu aż do chwili, kiedy piszę te słowa, gdyż postanowiłem służyć Francji, a nie jej reżymom.
  • Opis: fragment testamentu politycznego Talleyranda.
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Cesarski poker, Warszawa 1978, s. 211.

• Nie mówcie nigdy źle o sobie; wasi przyjaciele powiedzą zawsze wystarczająco dużo.
  • Ne dites jamais du mal de vous; vos amis en diront toujours assez. (fr.)
  • Zobacz też: przyjaźń

• Nie pozwalaj podniecać się swoją pracą.
  • Opis: jedna z uwag udzielanych przyszłym ambasadorom Francji.
  • Źródło: Harold Nicolson, Diplomacy: a Basic Guide to the Conduct of Contemporary Foreign Affairs, Londyn 1939.

• Nigdy nie jesteś równie daleko od celu, jak wtedy, kiedy nie wiesz dokąd zmierzasz.

• O mnie mówią zawsze albo zbyt źle, albo zbyt dobrze
  • Opis: fragment listu Talleyranda do księżnej Lambek.
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Cesarski poker, Warszawa 1978, s. 210.

• Podejmujemy kogoś stosownie do nazwiska lub ubrania, jakie nosi, lecz odprowadzamy ku drzwiom stosownie do dowcipu, jakim się wykazał.
  • Zobacz też: dowcip

• Połączenie elegancji z prostotą stanowi o szlachectwie każdej rzeczy i persony.
  • Zobacz też: elegancja

• Strzeż się swych pierwszych odruchów – zwykle są szlachetne.
  • Opis: standardowa rada dawana przez Talleyranda początkującym dyplomatom.
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Empirowy pasjans, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1977, s. 16.

• To gorzej niż zbrodnia – to błąd.
  • Opis: o egzekucji Ludwika, księcia Enghien.

• To [już] początek końca.
  • C’est le commencement de la fin (fr.)
  • Opis: komentarz do stu dni Napoleona I. Cytat przypisywany.
  • Źródło: Władysław Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1989, s. 88.
  • Zobacz też: koniec

• Uprzejmość tak mało kosztuje, a tak wiele można nią kupić.
  • Zobacz też: uprzejmość

• Uroda przyśpiesza wszystko o 15 dni.
  • Zobacz też: uroda

• Ważną sztuką polityków jest wynajdowanie nowych nazw dla instytucji, które pod starymi nazwami stały się dla opinii publicznej odrażające.
  • Zobacz też: nazwa

• Z Polakami organizuje się tylko bałagan.
  • Źródło: Jean Orieux, Talleyrand, czyli niezrozumiały sfinks, PIW, Warszawa 1989, s. 419.
  • Zobacz też: Polacy

• Zobaczycie, iż będę bardzo złym kapłanem!
  • Opis: podczas święceń subdiakońskich.

• Żenić należy się w każdym wypadku. Jeśli ktoś dostanie dobrą żonę, będzie szczęśliwy; gdy dostanie złą, może stać się filozofem.
  • Zobacz też: szczęście

Rozmowy z udziałem Talleyranda

• – Kim jesteście, miły człowieku?
  – Powoźnikiem, wasza miłość.
  – I czegóż ode mnie chcecie?
  – Zapłaty, wasza miłość.
  – Jestem wam coś winien?
  – Tak, wasza miłość. Chcę wypłacenia mi należności za karocę, którą zrobiłem dla wielmożnego pana.
  – Ależ oczywiście, że będziecie spłaceni dobry człowieku.
  – Kiedy, wasza miłość?
  – Ojojojoj, ależ jesteście ciekawscy, dobry człowieku!
  • Opis: kareta nie została spłacona.

• Książę de Ligne: Mówią, że od siedmiu lat zdradzam cesarza!
  Talleyrand: Dopiero od siedmiu?
  • Opis: minister Talleyrand do księcia de Ligne.

O Talleyrandzie

• Ciekaw jestem, dlaczego on to zrobił?
  • Autor: Klemens Lothar von Metternich
  • Opis: słowa wypowiedziane przez Metternicha na wieść o śmierci Talleyranda (aluzja do legendarnej przezorności i sprytu francuskiego dyplomaty).
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Empirowy pasjans, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1977, s. 16.

• Człowiek podły i chciwy, kochający intrygi i pieniądze, za które sprzedałby duszę i miałby rację, gdyż wymieniłby kupę gnoju na złoto.
  • Autor: Mirabeau

• Jedyny król, którego nie zdradził.
  • Autor: Eugeniusz Sue
  • Opis: Talleyrand uwielbiał jeść ser… swego faworyta, le brie, mianował „królem serów”.

• Jesteś łajnem w jedwabnych pończochach.
  • Autor: Napoleon Bonaparte
  • Opis: słowa wypowiedziane przez Napoleona po tym, jak dowiedział się o podejrzanych machinacjach politycznych Talleyranda.
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Empirowy Pasjans, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1977, s. 27.

• Ma diabelskie serce i anielskie oblicze.
  • Autor: Antoine-Vincent Arnault

• Nie mogę się nadziwić ile głębokiego sensu zawiera każde słowo tego niezwykłego starca, ile w jego manierach tkwi swobody tudzież comme il faut.
  • Autor: Prosper Mérimée, 1832

• Nie używam go nigdy, ilekroć czegoś pragnę. Udaję się do niego, kiedy czegoś nie chcę, dając mu do zrozumienia, że właśnie tego pragnę najbardziej.
  • Autor: Napoleon Bonaparte
  • Opis: słowa wypowiedziane przez Napoleona podczas rozmowy z Metternichem.
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Cesarski poker, Warszawa 1978, s. 214.

• Pewnego razu powiedziano Talleyrandowi, iż jego odwieczny rywal – napoleoński minister policji Joseph Fouché – gardzi ludźmi.
  – Nic dziwnego – odparł – ten człowiek zna samego siebie.
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Empirowy pasjans, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1977, s. 16.
  • Zobacz też: Joseph Fouché

• Podczas pewnej dyskusji starano się przekonać Talleyranda o pożytkach płynących z instytucji Izby Parów, używając argumentu, iż „są tam sumienia”.
  – Tak – odparł – sumienia! Dużo, dużo sumień. Na przykład Sémonville ma dwa!
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Empirowy pasjans, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1977, s. 269.

• Spotkanie ze mną dało mu dużą satysfakcję. Nie ma już na świecie prawdziwych Francuzów, prócz niego oraz pana i mnie, którzy nimi nie jesteśmy.
  • Źródło: fragment listu księcia de Ligne (Belga) do księcia d’Arenberga (Austriaka) o Talleyrandzie.

• Talleyrand jest tej klasy dyplomatą, że gdyby podczas rozmowy z tobą ktoś kopnął go w tyłek, to byś po jego twarzy niczego nie zauważył.
  • Autor: Joachim Murat, król Neapolu.
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Empirowy pasjans, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1977, s. 27.

• Talleyrand, Talleyrand! Obsypałem tego człowieka zaszczytami i bogactwami, a on użył tego wszystkiego przeciwko mnie! Zdradzał mnie, ile razy mógł, przy każdej sposobności, jaka mu się nadarzyła!
  • Autor: Napoleon Bonaparte
  • Opis: słowa wypowiedziane przez Napoleona podczas rozmowy z radcą stanu Roedererem.
  • Źródło: Waldemar Łysiak, Cesarski poker, Warszawa 1978, s. 214.

• To wzór arystokracji. Anglicy, którzy mają górne wyobrażenia o swojej elegancji i jakości swojego „bon tonu” nie dorastają mu do pięt.
  • Autor: Prosper Mérimée, 1832.