-ak

-ak (język polski)

wymowa:: ^ⓘ
znaczenia:

przyrostek

(1.1) …tworzy nazwy istot niedorosłych^[1]; (1.2) …tworzy spieszczenia^[2]; (1.3) …tworzy rzeczowniki osobowe od rzeczowników^[3]; (1.4) …tworzy rzeczowniki osobowe od przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych^[4]; (1.5) …tworzy rzeczowniki materialne^[3]; (1.6) …tworzy nazwy narzędzi związanych z wykonywaniem określonych czynności^[5]; (1.7) pot. …tworzy nazwy osób od skrótowców^[6]; (1.8) gw. (Warszawa) …tworzy rzeczowniki od innych części mowy^[7]; (1.9) gw. …tworzy nazwy miejsc^[8]
odmiana:
przykłady:: (1.1) chłopak, źrebak; (1.2) kociak, psiak; (1.3) biedak, ponurak; (1.4) trzeciak, zdechlak; (1.5) maliniak^[9], miedziak^[3]; (1.6) czerpak; (1.7) ujociak; (1.8) schaboszczak, warszawiak^[7]
składnia:
kolokacje:
synonimy:: (1.6) gw. (Górny Śląsk) -ok^[10]; (1.9) gw. (Górny Śląsk) -ok^[8]
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:: przyr. -czak, -niak^[11]
związki frazeologiczne:
etymologia:: (1.1) regionalizm mazowiecki^[11]; (1.3-6) prasł. *-akъ oraz prasł. *-jakъ^[12]
uwagi:: zobacz słowa kończące się na „-ak”; (1) Niezwykle rzadko pojawiają się wyrazy z sufiksem -ak utworzone od przysłówków lub wyrażeń; są to raczej okazjonalizmy^[13].; (1.1) Przyrostek ten początkowo występował na Mazowszu, następnie rozprzestrzenił się na tereny północnej Polski jako produktywny w gwarach. Obecnie występuje także w języku ogólnym, przede wszystkim w słownictwie potocznym^[14].; (1.1-5, 8) Tworzy nowe formacje słowotwórcze z rzeczownikami wszystkich rodzajów^[15].
tłumaczenia:
źródła:

[1]
Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 122.
[2]
Natalia Długosz, Porównanie wybranych typów słowotwórczych w zakresie rzeczownikowych formacji deminutywnych z różnymi formantami w języku polskim i języku bułgarskim, „Linguistica Copernicana” nr 2/2009, s. 274.
[3]
Michał Jaworski, Podręczna gramatyka języka polskiego, WSiP, Warszawa 1986, s. 59.
[4]
Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 125.
[5]
Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 126.
[6]
Michał Jaworski, Podręczna gramatyka języka polskiego, WSiP, Warszawa 1986, s. 61.
[7]
Porada „Warszawiak czy warszawianin?” w: Poradnia językowa PWN.
[8]
Ewa Rudnicka-Fira, Profesjolekt górniczy w dobie współczesnych przemian cywilizacyjnych (morfologiczne i syntaktyczne sposoby jego wzbogacania), w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 281.
[9]
Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 124.
[10]
Ewa Rudnicka-Fira, Profesjolekt górniczy w dobie współczesnych przemian cywilizacyjnych (morfologiczne i syntaktyczne sposoby jego wzbogacania), w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 278.
[11]
Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część III, 1. Słowotwórstwo, Książnica – Atlas, Warszawa – Lwów 1934, s. 306.
[12]
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001, s. 357.
[13]
Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część III, 1. Słowotwórstwo, Książnica – Atlas, Warszawa – Lwów 1934, s. 304.
[14]
Błażej Osowski, Nazwy istot niedorosłych w osiemnastowiecznych inwentarzach z Wielkopolski, ze szczególnym uwzględnieniem formacji z -ę i -ak, w: Gwary dziś. 7. Rocznik poświęcony dialektologii słowiańskiej, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2015, s. 98.
[15]
Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część III, 1. Słowotwórstwo, Książnica – Atlas, Warszawa – Lwów 1934, s. 303, 304.

-ak (język polski)

wymowa:: ^ⓘ
znaczenia:

przyrostek

(1.1) …tworzy nazwy istot niedorosłych^[1]; (1.2) …tworzy spieszczenia^[2]; (1.3) …tworzy rzeczowniki osobowe od rzeczowników^[3]; (1.4) …tworzy rzeczowniki osobowe od przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych^[4]; (1.5) …tworzy rzeczowniki materialne^[3]; (1.6) …tworzy nazwy narzędzi związanych z wykonywaniem określonych czynności^[5]; (1.7) pot. …tworzy nazwy osób od skrótowców^[6]; (1.8) gw. (Warszawa) …tworzy rzeczowniki od innych części mowy^[7]; (1.9) gw. …tworzy nazwy miejsc^[8]
odmiana:
przykłady:: (1.1) chłopak, źrebak; (1.2) kociak, psiak; (1.3) biedak, ponurak; (1.4) trzeciak, zdechlak; (1.5) maliniak^[9], miedziak^[3]; (1.6) czerpak; (1.7) ujociak; (1.8) schaboszczak, warszawiak^[7]
składnia:
kolokacje:
synonimy:: (1.6) gw. (Górny Śląsk) -ok^[10]; (1.9) gw. (Górny Śląsk) -ok^[8]
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:: przyr. -czak, -niak^[11]
związki frazeologiczne:
etymologia:: (1.1) regionalizm mazowiecki^[11]; (1.3-6) prasł. *-akъ oraz prasł. *-jakъ^[12]
uwagi:: zobacz słowa kończące się na „-ak”; (1) Niezwykle rzadko pojawiają się wyrazy z sufiksem -ak utworzone od przysłówków lub wyrażeń; są to raczej okazjonalizmy^[13].; (1.1) Przyrostek ten początkowo występował na Mazowszu, następnie rozprzestrzenił się na tereny północnej Polski jako produktywny w gwarach. Obecnie występuje także w języku ogólnym, przede wszystkim w słownictwie potocznym^[14].; (1.1-5, 8) Tworzy nowe formacje słowotwórcze z rzeczownikami wszystkich rodzajów^[15].
tłumaczenia:
źródła:

[1]
Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 122.
[2]
Natalia Długosz, Porównanie wybranych typów słowotwórczych w zakresie rzeczownikowych formacji deminutywnych z różnymi formantami w języku polskim i języku bułgarskim, „Linguistica Copernicana” nr 2/2009, s. 274.
[3]
Michał Jaworski, Podręczna gramatyka języka polskiego, WSiP, Warszawa 1986, s. 59.
[4]
Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 125.
[5]
Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 126.
[6]
Michał Jaworski, Podręczna gramatyka języka polskiego, WSiP, Warszawa 1986, s. 61.
[7]
Porada „Warszawiak czy warszawianin?” w: Poradnia językowa PWN.
[8]
Ewa Rudnicka-Fira, Profesjolekt górniczy w dobie współczesnych przemian cywilizacyjnych (morfologiczne i syntaktyczne sposoby jego wzbogacania), w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 281.
[9]
Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 124.
[10]
Ewa Rudnicka-Fira, Profesjolekt górniczy w dobie współczesnych przemian cywilizacyjnych (morfologiczne i syntaktyczne sposoby jego wzbogacania), w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 278.
[11]
Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część III, 1. Słowotwórstwo, Książnica – Atlas, Warszawa – Lwów 1934, s. 306.
[12]
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001, s. 357.
[13]
Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część III, 1. Słowotwórstwo, Książnica – Atlas, Warszawa – Lwów 1934, s. 304.
[14]
Błażej Osowski, Nazwy istot niedorosłych w osiemnastowiecznych inwentarzach z Wielkopolski, ze szczególnym uwzględnieniem formacji z -ę i -ak, w: Gwary dziś. 7. Rocznik poświęcony dialektologii słowiańskiej, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2015, s. 98.
[15]
Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część III, 1. Słowotwórstwo, Książnica – Atlas, Warszawa – Lwów 1934, s. 303, 304.

-ak (język polski)

Wikiwand in your browser!

-ak (język polski)

Wikiwand in your browser!