Zwyrodnienie szkliste

Zwyrodnienie szkliste (łac. degeneratio hyalinea; ang. hyaline degeneration, hyalinizing changes, glassy degeneration), szkliwienie, hialinizacja (łac. hyalinosis, hyalinisatio; ang. hyalinosis, hyalinization) – termin używany w patomorfologii, rodzaj zwyrodnienia, zaburzenie przemiany białek pozakomórkowych. Jest to określenie morfologiczne zmian będących skutkiem różnych patologii. Występuje miejscowo, choć często wieloogniskowo. Należy do najczęstszych zwyrodnień białkowych i jest zaliczane do zmian wstecznych.

Szkliwienie

Guzkowe stwardnienie kłębuszków nerkowych - masy szkliste patognomoniczne dla nefropatii cukrzycowej

Zmiany szkliste w guzie Dąbskiej.

Patomorfologia

Uważa się, że istota szkliwienia to starzenie się wielkocząsteczkowych białek związane z bardzo znaczną utratą wody. Białka wysięków, macierzy międzykomórkowej tkanki łącznej, białka umiejscowione pod nabłonkami lub śródbłonkiem tworzą w konsekwencji jednorodne, amorficzne, kwasochłonne (barwiące się na różowo eozyną) masy o szklistym wyglądzie.

Przykłady

• fizjologiczne włóknienie i szkliwienie ciałka żółtego jajnika - powstaje ciałko białawe (corpus albicans ovarii)
• bliznowiec
• ciała szkliste w torebce śledziony (hyalinosis capsulae fibrosae lienis) - makroskopowo: „śledziona lukrowana"
• stwardnienie tętnic (arteriosclerosis)
• stwardnienie tętniczek (arteriolosclerosis hyalinica) - głównie w przebiegu cukrzycy lub nadciśnienia
• szkliwienie kłębuszków nerkowych, na przykład:
  • szkliwienie zmian wysiękowych w kłębuszkach nerkowych^[1],
  • rozlane stwardnienie kłębuszków nerkowych^[1]
  • guzkowe stwardnienie kłębuszków nerkowych^[1][2]
  • ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków nerkowych - (łac. glomerulosclerosis focalis et segmentalis, ang. focal segmental glomerulosclerosis - FSGS)^[3]
  • rozlane stwardnienie (szkliwienie) mezangium kłebuszków nerkowych^[4].
• wewnątrzgruczołowe gromadzenie hialiny - np. w gruczole krokowym, pęcherzykach płucnych
• zespół ostrej niewydolności oddechowej dorosłych (ARDS) oraz noworodków (NRDS lub IRDS) - w wyniku szkliwienia wysięku oraz obumarłych pneumocytów typu I powstają charakterystyczne błony, stąd dawna nazwa tych jednostek chorobowych - "zespół błon szklistych"
• szkliwienie kanalików krętych jądra w zespole Klinefeltera
• włóknienie z następowym szkliwieniem ściany naczyń oraz skóry właściwej w twardzinie
• włókna Rosenthala

Inne

Niektórzy zaliczają do zwyrodnienia szklistego również zaburzenia przemiany białek wewnątrzkomórkowych, np. zwyrodnienie kropelkowo-szkliste (łac. degeneratio hyalineo-guttata).

Zobacz też

• hialina
• tkanka łączna chrzęstna szklista