Zbigniew Rau (prawnik)

Zbigniew Włodzimierz Rau (ur. 3 lutego 1955 w Łodzi^[1]) – polski polityk, prawnik i nauczyciel akademicki. Profesor nauk prawnych, profesor zwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego, kierownik Katedry Doktryn Polityczno-Prawnych oraz Centrum Myśli Polityczno-Prawnej im. Alexisa de Tocqueville’a UŁ. Senator VI kadencji (2005–2007), wojewoda łódzki (2015–2019), poseł na Sejm IX i X kadencji (od 2019), minister spraw zagranicznych w drugim rządzie Mateusza Morawieckiego (2020–2023), przewodniczący OBWE (2022).

Ten artykuł dotyczy polityka i prawnika. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Zbigniew Rau

Data i miejsce urodzenia	3 lutego 1955 Łódź
Minister spraw zagranicznych
Okres	od 26 sierpnia 2020 do 27 listopada 2023
Przynależność polityczna	Prawo i Sprawiedliwość
Poprzednik	Jacek Czaputowicz
Następca	Szymon Szynkowski vel Sęk
Przewodniczący OBWE
Okres	od 1 stycznia 2022 do 31 grudnia 2022
Poprzednik	Ann Linde
Następca	Bujar Osmani
Wojewoda łódzki
Okres	od 8 grudnia 2015 do 11 listopada 2019
Przynależność polityczna	bezpartyjny (z rekomendacji PiS)
Poprzednik	Jolanta Chełmińska
Następca	Tobiasz Bocheński
Odznaczenia

Zbigniew Rau odbierający z rąk przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej Wiesława Kozielewicza zaświadczenie o wyborze na posła IX kadencji (2019)

Minister spraw zagranicznych Zbigniew Rau i sekretarz stanu USA Antony Blinken w punkcie recepcyjnym przyjmującym uchodźców ukraińskich w Korczowej (2022)

Życiorys

Syn Zygmunta i Zdzisławy^[1]. W 1977 ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Pracował początkowo jako bibliotekarz stażysta i młodszy bibliotekarz w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego. W 1980 wstąpił do NSZZ „Solidarność”.

W 1982 uzyskał stopień doktora nauk prawnych na Wydziale Prawa i Administracji UŁ. Od 1981 długoletni stypendysta i wykładowca uczelni w Niemczech, Holandii, Wielkiej Brytanii, USA i Australii^[2]. Pracował m.in. w Max-Planck-Institut für Geschichte w Getyndze, w Trinity College w Cambridge oraz na Uniwersytecie Teksańskim w Austin. Przełożył i opatrzył komentarzem polskie wydanie Dwóch traktatów o rządzie Johna Locke’a z 1992^[3].

W 1995 został pracownikiem naukowym Uniwersytetu Łódzkiego. W 1996 habilitował się na WPiA UŁ, pracę habilitacyjną stanowiła rozprawa pt. Contractarianism versus Holism: Reinterpreting Locke’s Two Treatises of Government^[4]. Rok później został kierownikiem Zakładu Doktryn Polityczno-Prawnych. Od 1998 był pełnomocnikiem rektora ds. Filii Uniwersytetu Łódzkiego w Tomaszowie Mazowieckim. Z funkcji tej zrezygnował po uzyskaniu w 2019 mandatu poselskiego^[5]. Od 2001 kierował Katedrą Filozofii Prawa i Etyki w Salezjańskiej Wyższej Szkole Ekonomii i Zarządzania w Łodzi. W 2005 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk prawnych. Został kierownikiem Katedry Doktryn Polityczno-Prawnych na UŁ, a w 2007 objął funkcję kierownika Centrum Myśli Polityczno-Prawnej im. Alexisa de Tocqueville’a. Został też członkiem rady naukowej kwartalnika „Prawo i Więź”^[6]. Doktoraty pod jego kierunkiem napisali m.in. Tomasz Tulejski (2002), Maciej Chmieliński (2003) i Kazimierz Michał Ujazdowski (2004)^[4].

W 2005 był członkiem Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. W wyborach parlamentarnych w tym samym roku uzyskał mandat senatora VI kadencji z ramienia Prawa i Sprawiedliwości w okręgu piotrkowskim. Reprezentował polski parlament w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy^[7]. W przedterminowych wyborach parlamentarnych w 2007 nie ubiegał się o reelekcję. We wrześniu 2008 znalazł się we władzach stowarzyszenia Ziemia Łódzka XXI^[8]. Wchodził także w skład rady ogólnopolskiej ruchu Polska XXI. Był uczestnikiem seminariów lucieńskich organizowanych przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego^[9]. Został członkiem rady programowej Fundacji im. Janusza Kurtyki^[10].

8 grudnia 2015 został powołany na stanowisko wojewody łódzkiego^[11]. W 2018 kwestionował dopuszczalność sprawowania urzędu prezydenta Łodzi przez Hannę Zdanowską w związku z wyrokiem skazującym ją na karę grzywny. Deklarował działania nadzorcze w ramach kompetencji wojewody w razie jej ponownego zwycięstwa w wyborach samorządowych, których jednak nie podjął^[12].

W wyborach w 2019 z ramienia PiS uzyskał mandat posła IX kadencji z okręgu łódzkiego^[13]. W związku z tym wyborem 11 listopada 2019 zakończył urzędowanie na funkcji wojewody^[14]. W Sejmie objął funkcję przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych^[15]. Był też przewodniczącym delegacji polskiego parlamentu do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Został też członkiem rady programowej Warsaw Enterprise Institute^[16].

26 sierpnia 2020 prezydent RP Andrzej Duda na wniosek premiera Mateusza Morawieckiego powołał go na stanowisko ministra spraw zagranicznych^[17]. W 2022 Zbigniew Rau pełnił funkcję przewodniczącego OBWE^[18]. Wstąpił do Prawa i Sprawiedliwości; w wyborach w 2023 został liderem listy tej partii w okręgu łódzkim^[19]. W trakcie kampanii wyborczej media ujawniły informacje o postępowaniu w sprawie procederu nielegalnego wydawania polskich wiz obcokrajowcom (w tym z Azji i Afryki) i nielegalnego przerzutu ludzi do USA, w którym mieli brać udział urzędnicy polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Media okrzyknęły proceder ten mianem afery wizowej, Zbigniew Rau zanegował jednak istnienie afery^[20]. W wyborach po raz drugi został wybrany do Sejmu, otrzymując 32 387 głosów^[19]. 27 listopada tego samego roku zakończył pełnienie funkcji ministra. Wszedł w skład komitetu politycznego PiS^[21].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Srebrny Krzyż Zasługi (2001)^[22]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (2007)
• Brązowa Odznaka „Zasłużony dla Ochrony Przeciwpożarowej” (2017)^[23]
• Medal Stulecia Utworzenia Policji Państwowej (2019)^[24]
• Order „Za zasługi” I klasy (Ukraina, 2022)^[25][26]
• Odznaka Honorowa Krzyż Pamięci Szlaku Nadziei (2022)^[27]

Publikacje

Jako autor

• Contractarianism versus Holism: Reinterpreting Locke’s Two Treatises of Government, University Press of America, Lanham 1995.
• From communism to liberalism: Essays on the individual and civil society, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1998.
• Liberalizm. Zarys myśli politycznej XIX i XX wieku, Fundacja Aletheia, Warszawa 2000.
• Forgotten freedom. In search of the historical foundation of liberalism, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.

Jako redaktor i współredaktor

• The Reemergence of Civil Society in Eastern Europe and the Soviet Union, Westview Press, Boulder 1991.
• Księga cnót (wybór i wstęp), Księgarnia Akademicka, Kraków 2006.
• Umowa społeczna i jej krytycy w myśli politycznej i prawnej, wraz z Maciejem Chmielińskim, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2010.
• Tocquevillian Ideas: Contemporary European Perspectives, wraz z Markiem Tracz-Trynieckim, University Press of America, Lanham 2014.
• Bellum iustum versus bellum sacrum. Uniwersalny spór w refleksji średniowiecznej. Konstancja 1414–1418, wraz z Tomaszem Tulejskim, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014.
• Magna Carta. A Central European Perspective of our Common Heritage of Freedom, wraz z Przemysławem Żurawskim vel Grajewskim i Markiem Tracz-Trynieckim, Routledge, Londyn 2016.
• Doktryna Polaków: Klasyczna filozofia polityczna w dyskursie potocznym, wraz z Katarzyną Staszyńską, Maciejem Chmielińskim i Krzysztofem Zagórskim, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego i Wydawnictwo Naukowe Scholar, Łódź-Warszawa, 2018.

Tłumaczenia

• John Locke, Dwa traktaty o rządzie, seria Biblioteka klasyków filozofii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.