Zamek w Szaflarach
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zamek w Szaflarach – średniowieczny zamek, który znajdował się w Szaflarach, w powiecie nowotarskim, w województwie małopolskim, na terenie Podhala. Zamek popadł w ruinę w pierwszej połowie XVI wieku, zachowały się jedynie fragmenty fundamentów muru.
 nr rej. A-580 z 11 października 1988 | |
 Pozostałości zamku i pawilon w Szaflarach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
Położenie na mapie gminy Szaflary  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |
 49°26′16,8967″N 20°01′00,6249″E | |
Zamek, usytuowany na wapiennej skale na lewym brzegu Białego Dunajca, w XIII i XIV wieku należał wraz ze wsią Szaflary do opactwa cystersów ludźmiersko-szczyrzyckich; w 1380 roku, za panowania Ludwika Węgierskiego, został włączony wraz ze wsią do dóbr królewskich[1].
Początkowo w miejscu tym istniał drewniany gródek[2], wzniesiony przypuszczalnie w drugiej połowie XIII wieku[2] (według niektórych źródeł około 1245 roku[3]). Niektóre źródła podają na podstawie danych archeologicznych, że gródek w Szaflarach istniał już w XI wieku[4]. Wzniesiony został albo jako strażnica chroniąca przed napadami ziemie klasztoru cystersów w Szczyrzycu[2], albo przez potomków wojewody krakowskiego Teodora Gryfity[5].
Wzmianki o zamku pojawiają się w dokumentach z początków panowania Kazimierza Wielkiego: w 1334 roku wspomniany jest „nowy zamek” (łac. castrum novum) w Szaflarach[2]; na dokumencie z 1338 roku figuruje m.in. podpis Piotra ze Słupi (Petrus de Slupi), kasztelana zamku szaflarskiego[6].
W 1380 roku, za panowania Ludwika Węgierskiego, opat klasztoru cystersów w Szczyrzycu wydzierżawił zamek w Szaflarach Żydowi nawróconemu na chrześcijaństwo, który założył w nim mennicę bijącą fałszywe monety. Ludwik Węgierski położył kres temu procederowi; na jego rozkaz zamek został zdobyty i zniszczony[2] przez starostę krakowskiego Sędziwoja z Szubina[7]. W tym samym roku Szaflary włączono do dóbr królewskich. Trzecia fazy rozbudowy zamku miała miejsce w latach 1470-1480. Wtedy w 1474 roku, za panowania Kazimierza Jagiellończyka, zamek został oddany w dzierżawę Piotrowi Komorowskiemu herbu Korczak, któremu w 1477 roku odebrano mu go za sprzyjanie królowi węgierskiemu Maciejowi Korwinowi[2]. W tym samym roku został opanowany przez wojska królewskie pod dowództwem starosty krakowskiego Jakuba z Dębna, po czym Kazimierz Jagiellończyk przekazał zamek Markowi Ratoldowi, który miał na nim zapisaną od króla należność pieniężną[8]. W tym okresie w dokumentach źródłowych pojawia się nazwa „fortalicja Szaflary” (łac. fortalitium Schaflari)[6].
Zamek popadł w ruinę w pierwszej połowie XVI wieku; według niektórych źródeł był w zupełnej ruinie już przed 1505 rokiem[6].
Teren, na którym znajdował się zamek został częściowo zabudowany. Zachowała się jedynie część fundamentów muru obwodowego z początku XIV wieku oraz resztki wału usytuowanego od strony południowej. Stanowisko to badano m.in. w 1942 roku, podczas II wojny światowej, w trakcie prac archeologicznych prowadzonych przez niemieckie władze okupacyjne Generalnego Gubernatorstwa[2][9].
Zamek stał na płaskim szczycie o wymiarach 20 na 30 metrów; skała, na której się znajdował, od północy i wschodu kończy się urwiskiem, natomiast zbocza południowe i zachodnie są łagodne. Był konstrukcją murowano-drewnianą; otaczał go mur obwodowy o trzech bokach prostych i jednym boku zaokrąglonym. Wysuwano przypuszczenie, że około 1474 roku Piotr Komorowski dodatkowo wzmocnił zamek kamiennym wałem zaporowym; w tym okresie droga do zamku prowadziła przez drewniany most i barbakan[10].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
