Zamek kaniowski

Zamek kaniowski – poemat romantyczny autorstwa Seweryna Goszczyńskiego, typowy przykład polskiego czarnego romantyzmu. Został napisany w roku 1828 a nawiązuje do wydarzeń koliszczyzny. Składa się z trzech części. Akcja rozgrywa się w Kaniowie na Ukrainie, obfituje w makabryczne i krwawe wydarzenia. Wśród wielu postaci tej frenetycznej powieści występują m.in. Kozacy (Szwaczka, Nebaba i ich ludzie, zazwyczaj rozbójnicy), zły polski rządca zamku, poślubiona przez niego podstępem Orlika (następnie mężobójczyni). Zamek zostaje na koniec zniszczony.

Ilustracja Michała Andriollego do utworu pt. „Zamek kaniowski”

Dobrym przykładem języka powieści jest poniższy fragment z końca drugiej części utworu:

I konające potępieńca oczy,

Gdy je śmierć grzeszna pod swe bielmo toczy,

Już oblężone katów piekła zgrają,

Piekielnych krain witane już cieniem –

Nic groźniejszego widzieć nie zdołają

Przed ostatecznym na wieki zgaśnieniem.

Ta wpół kobieta, wpół grobów maszkara,

Z gasnącą lampą w rękach ubroczonych,

Jak gdyby z gwiazdą swych dni policzonych;

Ten Kozak za nią, co jak zbrodni kara,

Choć piętnem mordu cechowany cały,

Przecież niewolnie staje osłupiały

Przed okropnością złoczyńców sumienia;

Ten blask pożaru; skrwawione tło cienia...

A ci mordercy, co w głębokiej dali

Pomiędzy nocą orężem błyskali:

Prawdziwy obraz pieczar potępienia!

porównujący ogrom okropności w komnacie rządcy do obrazów, które – według autora – widzą oczy samobójcy.

Linki zewnętrzne

Zobacz w Wikiźródłach Zamek kaniowski

• Pełny tekst poematu
• Zamek kaniowski w serwisie Wolne Lektury
• Zamek kaniowski (wyd. 1828) w bibliotece Polona