Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zamach stanu w Syrii w 1966 – zamach stanu przeprowadzony w Syrii przez radykalną frakcję rządzącej partii Baas w dniach 21–23 lutego 1966 roku. W jego rezultacie z elity władzy wyeliminowana została frakcja umiarkowana tejże partii (zwana aflakistami, od nazwiska przywódcy Michela Aflaka), a nowy rząd Syrii przyjął kurs radykalnie socjalistyczny. Faktycznie na czele państwa stanął Salah Dżadid, formalnie niepełniący stanowisk państwowych.
zimna wojna | |||
Gen. Salah Dżadid, główny organizator zamachu stanu z 1966 roku; przez kolejne cztery lata faktycznie rządził Syrią | |||
Czas |
21–23 lutego 1966 | ||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Wynik |
ustąpienie aflakistów, | ||
Strony konfliktu | |||
| |||
Dowódcy | |||
|
8 marca 1963 r. oficerowie tworzący tajny Komitet Wojskowy partii Baas oraz pozyskani przez nich do współpracy wojskowi o przekonaniach naserowskich przeprowadzili zamach stanu[1]. Prezydent Nazim al-Kudsi i rząd zostali obaleni, a władzę w kraju przejęła Narodowa Rada Dowództwa Rewolucji. Najważniejsze decyzje podejmowali jednak, poza posiedzeniami rady, członkowie Komitetu Wojskowego, przede wszystkim jego liderzy Muhammad Umran, Salah Dżadid i Hafiz al-Asad[2][3]. Jeszcze na przełomie marca i kwietnia 1963 r. zwolennicy partii Baas, na czele z ministrem spraw wewnętrznych gen. Aminem al-Hafizem usunęli naserystów z wojska. W rezultacie zwolennicy Abdel Nasera (który odnosił się do partii Baas z głęboką niechęcią) i nowego zbliżenia z Egiptem wystąpili również z rządu. Pragnąc odzyskać władzę, 18 lipca 1963 r. naseryści pod wodzą płk. Dżasima Alwana zorganizowali kolejny zamach stanu. Został on jednak udaremniony[2].
Po skonsolidowaniu władzy partia Baas nie miała jednolitego, akceptowanego przez całą organizację programu politycznego. W jej obrębie trwały spory ideologiczne, personalne oraz wyznaniowe. Między wrześniem 1963 r. a grudniem 1965 r. kilkakrotnie zmieniał się rząd; naprzemiennie kierowali nimi baasistowscy radykałowie i umiarkowani. W końcu roku 1965 premierem Syrii został Salah ad-Din al-Bitar, jeden z liderów drugiej z frakcji. Zapowiedział on rezygnację z nacjonalizacji przemysłu i naśladowanie w praktyce politycznej zachodnioeuropejskich partii socjaldemokratycznych. Równocześnie w Narodowej Radzie Dowództwa Rewolucji przegłosowana została rezolucja zapowiadająca likwidację jednego z organów kierowniczych partii Baas – Przywództwa Regionalnego, w którym zasiadała większość radykałów (stąd też określanie ich jako frakcji regionalistów)[2][4]. W tej sytuacji radykałowie na czele z Dżadidem i al-Asadem rozpoczęli przygotowania do przejęcia władzy na drodze przewrotu wojskowego[5].
Zamach stanu miał miejsce 23 lutego 1966 r. i był najkrwawszym przewrotem wojskowym w historii niepodległej Syrii[4][uwaga 1]. Głowa państwa, gen. Amin al-Hafiz, został aresztowany przez grupę pod dowództwem kapitana Salima Hatuma. Al-Hafiz nie poddał się od razu, lecz bronił się przy pomocy lojalnych żołnierzy w swoim domu; w walce zginęło 50 osób, a generał i jego córka zostali ciężko ranni[6]. Druga grupa zamachowców, wspierająca poprzednią[5], działała pod dowództwem Izzata Dżadida[7]. Organizatorzy zamachu zdobyli poparcie jednostek stacjonujących w Damaszku, którymi dowodzili w większości oficerowie pochodzenia alawickiego i druzyjskiego. Wielu z nich uzyskało stanowiska dzięki wcześniejszej protekcji Dżadida i al-Asada, którzy również byli alawitami. Pewien opór stawiły natomiast dowodzone przez sunnitów (często skierowanych na podrzędne stanowiska już za rządów partii Baas) jednostki stacjonujące w Aleppo, Hims, Hamie i Latakii[7]. Główny ideolog partii Baas i jej współtwórca Michel Aflak spodziewał się aresztowania po zamachu, to jednak nie nastąpiło; został natomiast zmuszony do emigracji[8].
Prezydentem Syrii po zamachu stanu został Nur ad-Din al-Atasi, premierem zaś Jusuf Zu’ajjin – obaj wywodzili się z frakcji regionalistów[4][5]. Hafiz al-Asad został ministrem obrony, natomiast stanowisko szefa sztabu objął Ahmad Suwajdani, również zwolennik radykalnej frakcji w partii[9]. Faktycznie jednak najpotężniejszą osobą w kraju stał się Salah Dżadid[8][10], który nie objął żadnego stanowiska, pozostając jedynie zastępcą sekretarza generalnego Przywództwa Regionalnego partii Baas[4][10]. Nowy rząd przyjął radykalnie socjalistyczny kurs w polityce wewnętrznej, zaś w polityce zagranicznej zaczął blisko współpracować z ZSRR, a za swoje główne zadanie uznał walkę o niepodległą Palestynę[4]. Był to najradykalniejszy rząd w historii Syrii[8]. Salah Dżadid rządził krajem do roku 1970, gdy został obalony w kolejnym przewrocie przeprowadzonym przez Hafiza al-Asada[11].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.