Zębiełek

Zębiełek^[10] (Crocidura) – rodzaj ssaków z podrodziny zębiełków (Crocidurinae) w obrębie rodziny ryjówkowatych (Soricidae).

Zębiełek

Crocidura
Wagler, 1832[1]
Przedstawiciel rodzaju – zębiełek białawy (C. leucodon)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	owadożery
Podrząd	Erinaceota
Rodzina	ryjówkowate
Podrodzina	zębiełki
Rodzaj	zębiełek
Typ nomenklatoryczny
Sorex leucodon Hermann, 1780
Synonimy
Musaraneus Pomel, 1848[2] Rhinomus A. Murray, 1860[3] Leucodon Fatio, 1869[4] Paurodus Schulze, 1897[5] Eucrocidura Acloque, 1900[6] Heliosorex E. Heller, 1910[7] Praesorex O. Thomas, 1913[8] Afrosorex Hutterer, 1986[9]
Gatunki
230 gatunków (w tym 11 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Występowanie

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Afryce^[11][12][13].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 40–175 mm, długość ogona 24–132 mm, długość ucha 4–17 mm, długość tylnej stopy 7–27 mm; masa ciała 2–76 g^[12][14]. W uzębieniu przedstawicieli tego rodzaju występuje 28 zębów o białych koronach. Wzór zębowy: I ${\displaystyle {\tfrac {3}{2}}}$ C ${\displaystyle {\tfrac {1}{0}}}$ P ${\displaystyle {\tfrac {1}{1}}}$ M ${\displaystyle {\tfrac {3}{3}}}$ = 28^[12].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1832 roku niemiecki przyrodnik Johann Georg Wagler na łamach Isis von Oken^[1]. Wagler wymienił trzy gatunki – Sorex leucodon Hermann, 1780, Crocidura moschata Wagler, 1832 (= Sorex güldenstaedtii Pallas, 1811) i Sorex etruscus Savi, 1822 – z których gatunkiem typowym jest Sorex leucodon Hermann, 1780 (zębiełek białawy).

Etymologia

• Crocidura: gr. κροκις krokis lub κροκός krokos ‘kosmyk wełny, przędza’; ουρα oura ‘ogon’^[15].
• Musaraneus: łac. mus, muris ‘mysz’, od gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’; aranea ‘pająk’^[16]. Gatunek typowy: Pomel wymienił kilkanaście gatunków – Sorex cyaneus Duvernoy, 1838, Sorex infumatus J.A. Wagner, 1841 (= Sorex cyaneus Duvernoy, 1838), Sorex umbrinus Temminck, 1844 (= Sorex dsinezumi Temminck, 1843), Sorex flavescens I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1827, Sorex leucodon Hermann, 1780, Sorex mariquensis A. Smith, 1844, Sorex (Crocidura) poensis L. Fraser, 1843, Sorex viarius I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1834, Sorex pulchellus H. Lichtenstein, 1823, Sorex varius Smuts, 1832, Sorex herpestes Duvernoy, 1838 (= Sorex varius Smuts, 1832), Sorex cinereus Bachman, 1837 (= Sorex parvus Say, 1823), Musaraneus (Crocidura) bachmani Pomel, 1848 (= Sorex longirostris Bachman, 1837), Musaraneus (Myosorex) cinamomeus Pomel, 1848 (= Sorex flavescens I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1827), Musaraneus (Crocidura) crassicaudatus Pomel, 1848 (= Sorex murinus Linnaeus, 1766), Musaraneus (Crocidura) smithii Pomel, 1848 (= Sorex flavescens I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1827), Musaraneus (Crocidura) vulgaris Pomel, 1848 (= Sorex araneus Linnaeus, 1758) i Musaraneus (Crocidura) sieboldii Pomel, 1848 (= Sorex dsinezumi Temminck, 1843) – nie wskazując gatunku typowego; w ramach późniejszego oznaczenia w 2004 roku na typ nomenklatoryczny wyznaczono Sorex leucodon Hermann, 1780^[17].
• Rhinomus: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos, nozdrza’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Rhinomus soricoides Murray, 1860 (= Sorex (crocidura) poensis Fraser, 1843).
• Leucodon: gr. λευκος leukos ‘biały’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’^[19]. Gatunek typowy (Linneuszowska tautonimia): Leucodon microurus Fatio, 1869 (= Sorex leucodon Hermann, 1780).
• Paurodus: gr. παύρος pauros ‘mały’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’^[20]. Gatunek typowy: Schulze wymienił dwa gatunki – Crocidura leucodus Schulze, 1897 (= Sorex leucodon Hermann, 1780) i Sorex araneus von Schreber, 1777 (= Sorex russula Hermann, 1780) – z których gatunkiem typowym jest Sorex leucodon Hermann, 1780.
• Eucrocidura: gr. ευ eu ‘dobry, typowy’^[21]; rodzaj Crocidura Wagler, 1832. Gatunek typowy: Acloque wymienia dwa gatunki – Sorex leucodon Hermann, 1780 i Sorex araneus von Schreber, 1777 (= Sorex russula Hermann, 1780) – nie wskazując typu nomenklatorycznego.
• Heliosorex: gr. ἡλιος hēlios ‘słońce’^[22]; łac. sorex, soricis ‘ryjówka’, od ὑραξ hurax, ὑρακος ‘ryjówka’^[23]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Heliosorex roosevelti Heller, 1910.
• Praesorex: łac. prae ‘z przodu’^[24]; rodzaj Sorex Linnaeus, 1758 (ryjówka)^[8]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Crocidura goliath O. Thomas, 1906.
• Afrosorex: łac. Afer, Afra ‘afrykański’; sorex, soricis ‘ryjówka’, od ὑραξ hurax, ὑρακος ‘ryjówka’^[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Crocidura fischeri Pagenstecher, 1885.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^{[25][14][11][10]}:

• Crocidura malayana H.C. Robinson & Kloss, 1911 – zębiełek malajski
• Crocidura nigripes G.S. Miller & Hollister, 1921 – zębiełek czarnonogi
• Crocidura foetida W. Peters, 1870 – zębiełek borneański
• Crocidura baluensis O. Thomas, 1898 – zębiełek sułtański
• Crocidura brunnea Jentink, 1888 – zębiełek gruboogonowy
• Crocidura orientalis Jentink, 1890 – zębiełek orientalny
• Crocidura vosmaeri Jentink, 1888 – zębiełek bankański
• Crocidura hutanis Ruedi & Vogel, 1995 – zębiełek nizinny
• Crocidura beccarii Dobson, 1887 – zębiełek sumatrzański
• Crocidura lepidura Lyon, 1908 – zębiełek gładkoogonowy
• Crocidura grandis G.S. Miller, 1911 – zębiełek duży
• Crocidura beata G.S. Miller, 1910 – zębiełek mindanajski
• Crocidura mindorus G.S. Miller, 1910 – zębiełek mindorski
• Crocidura panayensis Hutterer, 2007
• Crocidura negrina Rabor, 1952 – zębiełek negroski
• Crocidura grayi Dobson, 1890 – zębiełek luzoński
• Crocidura ninoyi Esselstyn & Goodman, 2010 – zębiełek sibujański
• Crocidura palawanensis E.H. Taylor, 1934 – zębiełek palawański
• Crocidura abscondita Esselstyn, Achmadi & Maharadatunkamsi, 2014
• Crocidura gathornei Jenkins, 2013
• Crocidura horsfieldii (Tomes, 1856) – zębiełek tajemniczy
• Crocidura narcondamica Kamalakannan, Sivaperuman, Kundu, Gokulakrishnan, Venkatraman & Chandra, 2021
• Crocidura hikmiya S. Meegaskumbura, M. Meegaskumbura, Pethiyagoda, Manamendra-Arachchi & C.J. Schneider, 2007 – zębiełek lankijski
• Crocidura miya W.W.A. Phillips, 1929 – zębiełek cejloński
• Crocidura watasei Kuroda, 1924 – zębiełek marny
• Crocidura fuliginosa (Blyth, 1855) – zębiełek poczerniały
• Crocidura dracula O. Thomas, 1912
• Crocidura paradoxura Dobson, 1886 – zębiełek przedziwny
• Crocidura dsinezumi (Temminck, 1842) – zębiełek japoński
• Crocidura attenuata Milne-Edwards, 1872 – zębiełek szary
• Crocidura anhuiensis Zhang Heng, Zhang Baowei & Li Chunlin, 2019
• Crocidura huangshanensis Yang Liu, Zhang Baowei & Li Chunlin, 2020
• Crocidura tanakae Kuroda, 1938 – zębiełek tajwański
• Crocidura rapax G.M. Allen, 1923 – zębiełek drapieżny
• Crocidura tadae Tokuda & Kano, 1936
• Crocidura lasiura Dobson, 1890 – zębiełek ussuryjski
• Crocidura indochinensis H.C. Robinson & Kloss, 1922 – zębiełek indochiński
• Crocidura wuchihensis Wang Sung, 1966 – zębiełek hainański
• Crocidura tenuis (S. Müller, 1840) – zębiełek timorski
• Crocidura maxi Sody, 1936 – zębiełek jawajski
• Crocidira dewi Nations, Handika, Mursyid, Darma Busta, Apandi, A.S. Achmadi & Esselstyn, 2024
• Crocidira balingka Nations, Handika, Mursyid, Darma Busta, Apandi, A.S. Achmadi & Esselstyn, 2024
• Crocidura aequicauda Robinson & Kloss, 1918
• Crocidura umbra Demos, Achmadi, Handika, Maharadatunkamsi, Rowe & Esselstyn, 2016
• Crocidura monticola W. Peters, 1870 – zębiełek sundajski
• Crocidura barapi Nations, Handika, Mursyid, Darma Busta, Apandi, A.S. Achmadi & Esselstyn, 2024
• Crocidura neglecta Jentink, 1888
• Crocidura phuquocensis Abramov, Jenkins, Rozhnov & Kalinin, 2008 – zębiełek morski
• Crocidura phanluongi Jenkins, Abramov, Rozhnov & Olsson, 2010 – zębiełek kambodżański
• Crocidura sokolovi Jenkins, Abramov, Rozhnov & Makarova, 2007 – zębiełek wątły
• Crocidura cranbrooki Jenkins, Lunde & Moncrieff, 2009 – zębiełek birmański
• Crocidura hilliana Jenkins & A.L. Smith, 1995 – zębiełek tajski
• Crocidura vorax G.M. Allen, 1923 – zębiełek żarłoczny
• Crocidura sapaensis Jenkins, Abramov, Bannikova & Rozhnov, 2013 – zębiełek sapański
• Crocidura annamitensis Jenkins, Lunde & Moncrieff, 2009
• Crocidura guy Jenkins, Lunde & Moncrieff, 2009 – zębiełek krasowy
• Crocidura kegoensis Lunde, Musser & T. Ziegler, 2004 – zębiełek wietnamski
• Crocidura hispida O. Thomas, 1913
• Crocidura andamanensis G.S. Miller, 1902 – zębiełek andamański
• Crocidura jenkinsi Chakraborty, 1978 – zębiełek archipelagowy
• Crocidura nicobarica G.S. Miller, 1902 – zębiełek nikobarski
• Crocidura trichura Dobson, 1889 – zębiełek bożonarodzeniowy
• Crocidura sibirica Dukelski, 1930 – zębiełek syberyjski
• Crocidura shantungensis G.S. Miller, 1901 – zębiełek chiński
• Crocidura gueldenstaedtii (Pallas, 1811)
• Crocidura suaveolens (Pallas, 1811) – zębiełek karliczek
• Crocidura aleksandrisi I. Vesmanis, 1977 – zębiełek cyrenajski
• Crocidura zarudnyi Ognev, 1928 – zębiełek pasztuński
• Crocidura orii Kuroda, 1924 – zębiełek riukiuski
• Crocidura batakorum Hutterer, 2007
• Crocidura rhoditis G.S. Miller & Hollister, 1921 – zębiełek białołapy
• Crocidura pseudorhoditis Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura musseri Ruedi & Vogel, 1995 – zębiełek mechaty
• Crocidura microelongata Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura pallida Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura caudicrassa Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura brevicauda Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura quasielongata Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura australis Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura ordinaria Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura solita Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura lea G.S. Miller & Hollister, 1921 – zębiełek sulaweski
• Crocidura caudipilosa Esselstyn, Achmadi, Handika, Giarla & Rowe, 2019
• Crocidura normalis Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura parva Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura mediocris Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura tenebrosa Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura levicula G.S. Miller & Hollister, 1921 – zębiełek drobny
• Crocidura elongata G.S. Miller & Hollister, 1921 – zębiełek wydłużony
• Crocidura pachyura (Küster, 1835) – zębiełek zwinny
• Crocidura baletei Esselstyn, Achmadi, Handika, Swanson, Giarla & Rowe, 2021
• Crocidura russula (Hermann, 1780) – zębiełek myszaty
• Crocidura serezkyensis Laptev, 1929 – zębiełek pamirski
• Crocidura whitakeri de Winton, 1898 – zębiełek berberyjski
• Crocidura floweri Dollman, 1915 – zębiełek egipski
• Crocidura religiosa (I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1827) – zębiełek święty
• Crocidura leucodon (Hermann, 1780) – zębiełek białawy
• Crocidura tarfayaensis I. Vesmanis & A. Vesmanis, 1980 – zębiełek saharyjski
• Crocidura arabica Hutterer & D.L. Harrison, 1988 – zębiełek arabski
• Crocidura dhofarensis Hutterer & D.L. Harrison, 1988 – zębiełek omański
• Crocidura ramona Ivanitskaya, Shenbrot & Nevo, 1996 – zębiełek srebrny
• Crocidura katinka Bate, 1937 – zębiełek palestyński
• Crocidura arispa Spitzenberger, 1971 – zębiełek kłapouchy
• Crocidura armenica Gureev, 1963 – zębiełek armeński
• Crocidura caspica O. Thomas, 1907 – zębiełek kaspijski
• Crocidura susiana Redding & D.M. Lay, 1978 – zębiełek perski
• Crocidura pergrisea G.S. Miller, 1913 – zębiełek jasnoszary
• Crocidura pullata G.S. Miller, 1911 – zębiełek kaszmirski
• Crocidura zimmermanni Wettstein, 1953 – zębiełek kreteński
• Crocidura sicula G.S. Miller, 1900 – zębiełek sycylijski
• Crocidura canariensis Hutterer, López-Jurado & Vogel, 1987 – zębiełek kanaryjski
• Crocidura obscurior Heim de Balsac, 1958 – zębiełek ukryty
• Crocidura eburnea Heim de Balsac, 1958
• Crocidura luna Dollman, 1910 – zębiełek księżycowy
• Crocidura greenwoodi Heim de Balsac, 1966 – zębiełek galeriowy
• Crocidura nana Dobson, 1890 – zębiełek mały
• Crocidura afeworkbekelei Lavrenchenko, Voyta & Hutterer, 2016
• Crocidura yaldeni Lavrenchenko, Voyta & Hutterer, 2016
• Crocidura glassi Heim de Balsac, 1966 – zębiełek zaroślowy
• Crocidura bottegoides Hutterer & Yalden, 1990 – zębiełek łąkowy
• Crocidura baileyi Osgood, 1936 – zębiełek etiopski
• Crocidura makeda Konečný, Hutterer, Meheretu & Bryja, 2020
• Crocidura macmillani Dollman, 1915 – zębiełek płaskowyżowy
• Crocidura lucina Dippenaar, 1980 – zębiełek wrzosowiskowy
• Crocidura phaeura Osgood, 1936 – zębiełek ryftowy
• Crocidura harenna Hutterer & Yalden, 1990 – zębiełek eremicki
• Crocidura bottegi O. Thomas, 1898 – zębiełek samotny
• Crocidura fumosa O. Thomas, 1904 – zębiełek okopcony
• Crocidura zaphiri Dollman, 1915 – zębiełek izolowany
• Crocidura selina Dollman, 1915 – zębiełek błotny
• Crocidura macarthuri St. Leger, 1934 – zębiełek akacjowy
• Crocidura macowi Dollman, 1915 – zębiełek masajski
• Crocidura ultima Dollman, 1915 – zębiełek kenijski
• Crocidura raineyi E. Heller, 1912 – zębiełek potokowy
• Crocidura allex Osgood, 1910 – zębiełek wyżynny
• Crocidura xantippe Osgood, 1910 – zębiełek złośliwy
• Crocidura elgonius Osgood, 1910 – zębiełek stokowy
• Crocidura fischeri Pagenstecher, 1885 – zębiełek pustelniczy
• Crocidura gracilipes W. Peters, 1870 – zębiełek smukłonogi
• Crocidura desperata Hutterer, Jenkins & W.N. Verheyen, 1991 – zębiełek zaciekły
• Crocidura telfordi Hutterer, 1986 – zębiełek nieznany
• Crocidura monax O. Thomas, 1910 – zębiełek mnisi
• Crocidura mdumai Stanley, Hutterer, Giarla & Esselstyn, 2015
• Crocidura montis O. Thomas, 1906 – zębiełek górski
• Crocidura newmarki Stanley, Hutterer, Giarla & Esselstyn, 2015
• Crocidura munissii Stanley, Hutterer, Giarla & Esselstyn, 2015
• Crocidura tansaniana Hutterer, 1986 – zębiełek tanzański
• Crocidura usambarae Dippenaar, 1980 – zębiełek usambarski
• Crocidura niobe O. Thomas, 1906 – zębiełek kamienisty
• Crocidura smithii O. Thomas, 1895 – zębiełek pustynny
• Crocidura pasha Dollman, 1915 – zębiełek sudański
• Crocidura roosevelti (Heller, 1910) – zębiełek słoneczny
• Crocidura crenata Brosset, Dubost & Heim de Balsac, 1965 – zębiełek skoczny
• Crocidura grassei Brosset, Dubost & Heim de Balsac, 1965 – zębiełek równikowy
• Crocidura fuscomurina (Heuglin, 1865) – zębiełek dwubarwny
• Crocidura planiceps E. Heller, 1910 – zębiełek płaskogłowy
• Crocidura crossei O. Thomas, 1895 – zębiełek dżunglowy
• Crocidura jouvenetae Heim de Balsac, 1958 – zębiełek liberyjski
• Crocidura lusitania Dollman, 1915 – zębiełek mauretański
• Crocidura littoralis E. Heller, 1910 – zębiełek nadbrzeżny
• Crocidura maurisca O. Thomas, 1904 – zębiełek delikatny
• Crocidura cyanea (Duvernoy, 1838) – zębiełek rdzawo-szary
• Crocidura mariquensis (A. Smith, 1844) – zębiełek moczarowy
• Crocidura silacea O. Thomas, 1895 – zębiełek płowy
• Crocidura denti Dollman, 1915 – zębiełek tropikalny
• Crocidura hildegardeae O. Thomas, 1904 – zębiełek burundyjski
• Crocidura virgata Sanderson, 1940 – zębiełek wulkaniczny
• Crocidura thomensis (Bocage, 1887) – zębiełek wyspowy
• Crocidura fingui Ceríaco, Marques, Jacquet, Nicolas, Colyn, Denys, Sardinha & Bastos-Silveira, 2015
• Crocidura poensis (L. Fraser, 1843) – zębiełek sekretny
• Crocidura turba Dollman, 1910 – zębiełek hałaśliwy
• Crocidura similiturba Konečný, Hutterer, Meheretu & Bryja, 2020
• Crocidura nigeriae Dollman, 1915 – zębiełek nigeryjski
• Crocidura attila Dollman, 1915 – zębiełek wojowniczy
• Crocidura foxi Dollman, 1915 – zębiełek afrykański
• Crocidura buettikoferi Jentink, 1888 – zębiełek gwinejski
• Crocidura theresae Heim de Balsac, 1968 – zębiełek dyskretny
• Crocidura grandiceps Hutterer, 1983 – zębiełek wielkogłowy
• Crocidura wimmeri Heim de Balsac & Aellen, 1958 – zębiełek zaginiony
• Crocidura nigrofusca Matschie, 1895 – zębiełek czarny
• Crocidura nanilla O. Thomas, 1909 – zębiełek malutki
• Crocidura nimbae Heim de Balsac, 1956 – zębiełek nimbański
• Crocidura nimbasilvanus Hutterer, 2003
• Crocidura douceti Heim de Balsac, 1958 – zębiełek piżmowy
• Crocidura muricauda (G.S. Miller, 1900) – zębiełek mysioogonowy
• Crocidura lamottei Heim de Balsac, 1968 – zębiełek wytworny
• Crocidura flavescens (I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1827) – zębiełek ogrodowy
• Crocidura hirta W. Peters, 1852 – zębiełek ryżawy
• Crocidura bloyeti Dekeyser, 1943
• Crocidura erica Dollman, 1915 – zębiełek wrzoścowy
• Crocidura nigricans Bocage, 1889 – zębiełek czarniawy
• Crocidura goliath O. Thomas, 1906 – zębiełek olbrzymi
• Crocidura somalica O. Thomas, 1895 – zębiełek somalijski
• Crocidura olivieri (Lesson, 1827) – zębiełek wielki
• Crocidura viaria (I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1834) – zębiełek sahelski
• Crocidura fulvastra (Sundevall, 1843) – zębiełek sawannowy
• Crocidura mutesae E. Heller, 1910 – zębiełek ugandyjski
• Crocidura parvipes Osgood, 1910 – zębiełek drobnonogi
• Crocidura cinderella O. Thomas, 1911 – zębiełek kopciuszek
• Crocidura voi Osgood, 1910 – zębiełek biedny
• Crocidura yankariensis Hutterer & Jenkins, 1980 – zębiełek spokojny
• Crocidura stenocephala Heim de Balsac, 1979 – zębiełek bagienny
• Crocidura tarella Dollman, 1915 – zębiełek ruchurski
• Crocidura jacksoni O. Thomas, 1904 – zębiełek szamański
• Crocidura lanosa Heim de Balsac, 1968 – zębiełek długowłosy
• Crocidura ludia Hollister, 1916 – zębiełek gwałtowny
• Crocidura dolichura W. Peters, 1876 – zębiełek długoogonowy
• Crocidura longipes Hutterer & Happold, 1983 – zębiełek długonogi
• Crocidura picea Sanderson, 1940 – zębiełek smolny
• Crocidura manengubae Hutterer, 1982
• Crocidura eisentrauti Heim de Balsac, 1957 – zębiełek kameruński
• Crocidura zimmeri Osgood, 1936 – zębiełek mokradłowy
• Crocidura lwiroensis Kerbis Peterhans & Hutterer, 2013 – zębiełek katangijski
• Crocidura caliginea Hollister, 1916 – zębiełek ciemny
• Crocidura congobelgica Hollister, 1916 – zębiełek kongijski
• Crocidura latona Hollister, 1916 – zębiełek pigmejski
• Crocidura polia Hollister, 1916 – zębiełek ciemnobrązowy
• Crocidura ansellorum Hutterer & Dippenaar, 1987 – zębiełek zambijski
• Crocidura pitmani Barclay, 1932 – zębiełek rodezyjski
• Crocidura maquassiensis Roberts, 1946 – zębiełek skalny

Opisano również gatunki wymarłe^[26]:

• Crocidura balsaci Butler & Greenwood, 1979^[27] (Tanzania; plejstocen)
• Crocidura balsamifera Hutterer, 1994^[28] (Egipt; holocen)
• Crocidura darelbeidae Geraads, 1993^[29] (Maroko; plejstocen)
• Crocidura jaegeri Rzebik-Kowalska, 1988^[30] (Maroko; plejstocen)
• Crocidura kapsominensis Mein & Pickford, 2006^[31] (Kenia; miocen)
• Crocidura kornfeldi Kormos, 1934^[32] (Węgry; pliocen)
• Crocidura maghrebiana Hutterer, 1991^[33] (Maroko; plejstocen)
• Crocidura obtusa Kretzoi, 1938^[34] (Węgry; plejstocen)
• Crocidura taungsensis Broom, 1948^[35] (Południowa Afryka; plejstocen)
• Crocidura wongi Pei, 1936^[36] (Chińska Republika Ludowa; plejstocen)
• Crocidura zorzii Pasa, 1948^[37] (Włochy; plejstocen)

Zobacz też

• ssaki Polski

Przypisy

1. J.G. Wagler. Mittheilungen über einige merkwürdige Thiere. „Isis von Oken”. 25, s. 275, 1832. (niem.).
2. A.N. Pomel. Etudes sur les carnassiers insectivores (Extrait). Seconde partie.—Classification des insectivores. „Archives des sciences physiques et naturelles”. 9, s. 249, 1848. (fr.).
3. A. Murray. Contributions to the Fauna of Old Catahar – Mammals. „Proceedings of the Royal Physical Society of Edinburgh”. 2, s. 159, 1859-1862. (ang.).
4. V. Fatio: Faune des vertébrés de la Suisse. Cz. 1. Genève: Bale: H. Georg, 1869, s. 132. (fr.).
5. F.E. Schulze. Mammalia Europaea. „Abhandlungen und Vorträge aus dem Gesammtgebiete der Naturwissenschaften”. 14, s. 90, 1897. (niem.).
6. A.N.Ch. Acloque: Faune de France: contenant la description des espèces indigènes disposées en tableaux analytiques; et illustrée de figures représentant les types caractéristiques des genres. Paris: Librairie J.-B. Baillière et Fils, 19 rue Hautefeuille, près du boulevard Saint-Germain, 1900, s. 27. (fr.).
7. E. Heller. New species of insectivores from British East Africa, Uganda, And The Sudan. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 56 (15), s. 6, 1912. (ang.).
8. O. Thomas. On African bats and shrews. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight Series. 11, s. 320, 1913. (ang.).
9. R. Hutterer. African shrews allied to Crocidura fischeri: Taxonomy, distribution and relationships. „Cimbebasia”. Serie A. 8 (4), s. 26, 1986. (ang.).
10. Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 63-67. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
11. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 52–76. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
12. C.J. Burgin, K. He, R. Haslauer, B. Sheftel, P. Jenkins, M. Ruedi, S. Hintsche, M. Motokawa, A. Hinckley & R. Hutterer: Family Soricidae (Shrews). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 475–542. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
13. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Crocidura. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-08].
14. Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 423–439. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
15. Palmer 1904 ↓, s. 204.
16. Palmer 1904 ↓, s. 435.
17. N. Woodman. Designation of the type species of Musaraneus Pomel, 1848 (Mammalia: Soricomorpha: Soricidae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 117, s. 269, 2004. (ang.).
18. Palmer 1904 ↓, s. 606.
19. Palmer 1904 ↓, s. 374.
20. Palmer 1904 ↓, s. 517.
21. Jaeger 1959 ↓, s. 98.
22. Jaeger 1959 ↓, s. 116.
23. Jaeger 1959 ↓, s. 242.
24. Jaeger 1959 ↓, s. 206.
25. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-14]. (ang.).
26. J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Crocidura Wagler, 1832, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-24] (ang.).
27. P.M. Butler & M. Greenwood. Soricidae (Mammalia) from the Early Pleistocene of Olduvai Gorge, Tanzania. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 67 (4), s. 366, 1979. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1979.tb01119.x. (ang.).
28. R. Hutterer. Shrews of ancient Egypt: biogeographical interpretation of a new species. „Special Publication of Carnegie Museum of Natural History”. 18, s. 408, 1994. (ang.).
29. D. Geraads. Middle Pleistocene Crocidura (Mammalia, Insectivore) from Oulad Hamida I, Morocco, and their phylogenetic relationships. „Proceedings of the Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen”. Series B. 96 (3), s. 282, 1993. (ang.).
30. B. Rzebik-Kowalska. Soricidae (Mammalia, Insectivora) from the plio-pleistocene and middle quaternary of Morocco and Algeria. „Folia Quaternaria”. 57, s. 51–90, 1988. (ang.).
31. P. Mein & M. Pickford. Late Miocene micromammals from the Lukeino Formation (6.1 to 5.8 Ma), Kenya. „Bulletin mensuel de la Société linnéenne de Lyon”. 75 (4), s. 185, 2006. DOI: 10.3406/linly.2006.13628. (ang.).
32. T. Kormos. Neue Insektenfresser, Fledermäuse und Nager aus dem Oberpliozän der Villányer Gegend. „Földtani közlöny”. 64 (10–12), s. 304, 1934. (niem.).
33. R. Hutterer. Variation and evolution of the Sicilian shrew: Taxonomic conclusions and description of a possibly related species from the Pleistocene of Morocco (Mammalia: Soricidae). „Bonner zoologische Beiträge”. 42 (3-4), s. 249, 1991. (ang.).
34. M. Kretzoi. Die Raubtiere von Gombaszög nebst einer Übersicht der Gesamtfauna. „Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici”. 31, s. 92, 1938. (niem.).
35. R. Broom. Some South African Pliocene and Pleistocene mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 21 (1), s. 10, 1948. (ang.).
36. W. Pei. On the Mammalian Remains from Locality 3 at Choukoutien. „Palaeontologia Sinica”. Series C. 7 (5), s. 22, 1936.
37. A. Pasa. I Mammiferi di Alcune Antiche Brecce Veronesi. „Memorie del Museo Civico di Storia Naturale di Verona”. 1, s. 1–11, 1947. (wł.).

Bibliografia

• T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
• E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

Kontrola autorytatywna (takson):

• J9U: 987007533417805171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: animal/white-toothed-shrew

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 13833
• GBIF: 2435528
• identyfikator iNaturalist: 46557, 334510
• ITIS: 633452
• NCBI: 36801
• identyfikator taksonu Fossilworks: 40463
• CoL: 3W2V