Yasukuni-jinja

Yasukuni-jinja (jap. 靖国神社) – chram^[a] shintō w dzielnicy Chiyoda (Tokio), poświęcony duchom (kami) żołnierzy, którzy polegli w służbie cesarza Japonii.

Yasukuni-jinja

Państwo	Japonia
Miejscowość	Tokio
Wyznanie	shintō
Rodzaj	jinja
Wezwanie	Bohaterów poległych w obronie kraju
Historia
Data budowy	1869
Położenie na mapie Tokio Yasukuni-jinja
Położenie na mapie Japonii Yasukuni-jinja
Położenie na mapie prefektury Tokio Yasukuni-jinja
35°41′38,25″N 139°44′33,69″E
Strona internetowa

Historia

W latach 1869–1879 znany pod nazwą Tōkyō Shōkonsha (jap. 東京招魂社). Tuż po wybudowaniu podlegał jurysdykcji ówczesnego Urzędu Spraw Wojskowych (Gunmukan)^[1], a następnie został przekazany Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (Naimushō), co wiązało się z połączeniem ceremonii dla żołnierzy wojsk lądowych i morskich^[2].

W 1946 roku gubernator Tokio uwolnił świątynię od kontroli państwa i przyznał władzom chramu prawa do stanowienia o sobie. W wyniku tych zmian chram nie podlega pod Stowarzyszenie Chramów Shintoistycznych (jap. 神社本庁 Jinja-honchō). Jest to jeden z niewielu chramów sintoistycznych, którego główna brama torii nie jest ustawiona od strony południowej.

Chram jest źródłem kontrowersji. 1068 uczczonych w niej osób zostało uznanych za zbrodniarzy wojennych, a wśród nich 14 za zbrodniarzy klasy A m.in. przez Trybunał Tokijski^[3]. Ponadto muzeum na terenie świątyni przedstawia rewizjonistyczną wersję historii.

Wizyty japońskich polityków w Yasukuni są źródłem poważnych napięć dyplomatycznych w stosunkach Japonii m.in. z Chinami, Koreą Płd. i Płn. oraz Tajwanem. Największe przypadły na lata 2001–2005, kiedy premierem Japonii był Jun’ichirō Koizumi.

Najważniejsze stałe ceremonie (reitaisai) odbywają się dwa razy w roku – w kwietniu i październiku. Na terenie chramu znajduje się miejsce słynne z kwitnących drzew sakura.

Dedykacja

Chram Yasukuni nie został poświęcony żadnemu bóstwu z mitologii japońskiej, ani żadnemu z cesarzy, lecz duchom (kami) żołnierzy poległych w walce i pracowników cywilnych pracujących dla wojska, zmarłych w czasie pełnienia służby. 17 października 2004 roku Księga Dusz wyliczała nazwiska 2 466 532 mężczyzn i kobiet, w tym 27 863 Tajwańczyków i 21 181 Koreańczyków, w większości poległych w okresie II wojny światowej.

Początkowo chram był pod wezwaniem „poległych w walce, lojalnych cesarzowi”, lecz po wojnie rosyjsko-japońskiej (1904–1905) zmieniono wezwanie na „poległych bohaterów” (jap. 英霊 eirei). Nazwę wezwania (eirei) zaczerpnięto z poezji patriotycznej Tōko Fujity^[4].

Początkowo w głównym pawilonie chramu znajdował się jeden ołtarz poświęcony zmarłym bohaterom, lecz po wojnie przeniesiono tam ołtarze księcia Yoshihisy Kitashirakawy z chramów na Tajwanie oraz księcia Nagahisy Kitashirakawy z chramu w Zhangjiakou.

„Księga Dusz”

Na dzień 17 października 2004 roku liczba dusz zmarłych przypadających na poszczególne wydarzenia prezentowała się następująco:

Wydarzenie	Liczba dusz		Uwagi
Wojna boshin, restauracja Meiji	7 751		Tylko walczący po stronie nowego rządu. W muzeum Yūshūkan na terenie chramu znajduje się jedynie lista nazwisk poległych podczas restauracji Meiji. Pominięto walczących po stronie siogunatu i w oddziałach Ōetsu Reppan Dōmei.
Bunt Satsumy	6 971		Tylko walczący po stronie rządu. Pominięto oddziały Takamoriego Saigō i Satsumy.
Inwazja na Tajwan (1874)	1 130		Lista nazwisk widnieje w Yūshūkan pod nazwą „ujarzmienie Tajwanu”.
Incydent Imo	14
Incydent na wyspie Ganghwa	2
Pucz Gapsin	6
Wojna chińsko-japońska (1894–1895)	13 619
Powstanie bokserów	1 256
Wojna rosyjsko-japońska	88 429
I wojna światowa	4 850
Incydent Jinan	185
Incydent w Busha
Incydent Nakamura	19
Incydent mukdeński	17 176
Wojna chińsko-japońska (1937–1945)	191 250
II wojna światowa （Wojna na Pacyfiku）	2 133 915
Ogółem	2 466 532

Uwagi

1. W piśmiennictwie polskim dot. Japonii przyjęto słowo „chram” jako tłumaczenie jinja, a słowo „świątynia” – buddyjskiej tera (o-tera). Podobnie jest w innych językach, w tym w języku angielskim: jinja → "shrine", a tera → "temple".